Lista znaczków

Klif Orłowski to jeden z najbardziej malowniczych zakątków Gdyni. Jest to ściana wschodnia Kępy Redłowskiej, na której w 1938 r. utworzono rezerwat krajobrazowy. Chroni on piękny nadmorski krajobraz, w którym główną rolę odgrywają strome zbocza klifowe, poprzecinane głębokimi wąwozami i porośnięte lasem mieszanym. Osobliwością florystyczną jest występowanie tutaj naturalnych stanowisk chronionego jarzębu szwedzkiego. Strome brzegi, o wysokości do ok. 40 m, są systematycznie podmywane przez fale morskie, a po niemal każdym większym sztormie brzegi ulegają erozji i się obsuwają. Co roku klif zmniejsza się o ok. jeden metr. Orłowo to południowa dzielnica Gdyni. Jest atrakcyjnym terenem wypoczynkowym, który od ponad sto lat chętnie odwiedzają mieszkańcy i turyści. Urzeka malowniczym położeniem u stóp zalesionego klifu, kameralną plażą, rybackimi łodziami oraz drewnianym molo o długości 180 m i willową zabudową. W pobliżu molo można usiąść na ławeczce Antoniego Suchanka – artysty malarza, marynisty i kronikarza Gdyni. W okresie letnim działa Scena Letnia Teatru Miejskiego w Gdyni - jedyna w Polsce scena na plaży.

Dolina Białej Przemszy w Sławkowie to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Źródła Białej Przemszy znajdują się w okolicach Wolbromia skąd płynie ona na zachód, przez Pustynię Błędowską, a następnie w okolicy Dąbrowy Górniczej zmienia kierunek biegu na południowy, przepływa przez Sławków, by ostatecznie, na pograniczu Sosnowca i Mysłowic połączyć się z Czarną Przemszą tworząc rzekę Przemszę. Najbardziej malowniczy jest przełom rzeki określany mianem Szwajcarii Zagłębiowskiej – znajduje się pomiędzy Okradzionowem a dzielnicą Sławkowa zwaną Chwaliboskie. Warunki naturalne sprzyjają rozwojowi siedlisk licznych gatunków fauny i flory. W Dolinie Białej Przemszy w Sławkowie zaobserwowano około 950 gatunków roślin, w tym wielu chronionych i rzadkich np. mieczyk drobnolistny, który uważany jest za „prawdopodobnie wymarły” – Sławków to jedyne miejsce na świecie, w którym jeszcze występuje. Wśród przedstawicieli fauny wyróżnia się bóbr. Z uwagi na jego powszechne występowanie, Sławkowian niekiedy nazywało się i nazywa „Bobrorzami”. Promocji lokalnej przyrody służy Park Doliny Białej Przemszy, będący przestrzenią edukacyjno – rekreacyjną, ścieżki edukacyjne w okolicach kanału Walcowni oraz Centrum Edukacji Ekologicznej i kulturowej.

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego jest najstarszym zabytkiem miasta Sławkowa. Prowadzone w latach 90. ubiegłego stulecia badania archeologiczne ujawniły, że najstarsze groby na otaczającym kościół cmentarzysku pochodzą jeszcze z wieku XII, a więc z czasów poprzedzających budowę tej świątyni oraz założenie miasta. Początki kościoła sięgają wieku XIII, kiedy to powstało ceglane prezbiterium, wybudowane w stylu przejściowym romańsko – gotyckim, nakryte sklepieniem krzyżowo – żebrowym. Kamienna nawa główna jest elementem nieco młodszym – pochodzi z XIV stulecia. Najmłodsza jest wieża, której chronologię można odnieść do początku nowożytności. Wnętrze kościoła ma wystrój późnobarokowy z elementami rokokowymi i klasycystycznymi – wzrok przykuwają, pochodzącez XVIII wieku pięknie zdobione ołtarze oraz ambona. Pokrywająca ściany polichromia została wykonana w II połowie XIX wieku. Na szczególną uwagę zasługuje wmurowana w południową ścianę prezbiterium płyta nagrobna starosty sławkowskiego, Sebastiana Nieszkowskiego, zmarłego w roku 1603 oraz przyścienny pomnik biskupa krakowskiego i księcia siewierskiego Kajetana Ignacego Sołtyka z końca XVIII wieku, znajdujący na północnej ścianie nawy głównej.

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe to obecnie jedna z największych budowli w Polsce, zachowanych w stanie trwałej ruiny. Został wybudowany w latach 1621 – 1644 jako rezydencja magnacka wojewody sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego w stylu palazzo in fortezza. Przez lata obrósł w legendy, które echem rozchodzą się po świecie i przyciągają do Ujazdu tysiące turystów. Najpopularniejsza z nich mówi jakoby plan budowli miał odpowiadać kalendarzowi  - znajdowały się w nim 4 wieże (cztery pory roku), 12 sal wielkich (miesiące), 52 pokoje (tygodnie) i 365 okien (ilość odpowiadająca dniom roku). Obecnie, mimo, że już jako ruina, Zamek Krzyżtopór nadal zachwyca każdego  odwiedzającego. Od końca lat dziewięćdziesiątych obiekt jest udostępniony do zwiedzania, a w 2018 roku uzyskał status Pomnika Historii. Instytucja Kultury powołana do opieki nad obiektem, dba by zamek nie popadł w zapomnienie. W sezonie turystycznym organizowanych jest wiele wydarzeń mających na celu popularyzowanie historii i promowanie regionu.

Mała Panew to prawy dopływ Odry o długości 129 km. Rzeka przepływa przez dwa województwa: śląskie i opolskie zmieniając swój kierunek z południowego na północno-zachodni. Do Odry wpada w północnej części Opola. Dno rzeki charakteryzuje piaszczyste podłoże, a fakt, że połowę zlewni Małej Panwi zajmują lasy, czyni ją niezwykle atrakcyjną rzeką często nazywaną „Opolską Amazonką”. Ponad sto meandrów, piaszczyste łachy po obu brzegach, starorzecza, gęsto porośnięte, wysokie brzegi, liczne zakola oraz naturalne przeszkody w postaci konarów drzew i kamieni, a także przepiękne krajobrazy sprawiają, że jest to prawdziwy raj dla miłośników kajaków. Mała Panew ma pewne cechy rzeki górskiej, co jest prawdziwym ewenementem na terenach takich jak Równina Opolska. Jest rzeką o różnych stopniach trudności, gdzie swoje miejsce znajdą zarówno początkujący kajakarze, jak i ci bardziej wymagający.

Zabytkowy most w Ozimku na rzece Mała Panew został wybudowany w 1827 r. Jak podają źródła, jest to najstarszy w kontynentalnej Europie żelazny most wiszący. Projektantem tej konstrukcji był Karl Schottelius, królewski inspektor hutniczy, a wykonawcą Huta Małapanew z Ozimka. Do budowy mostu zużyto prawie 60 ton żeliwnych odlewów i 14 ton stali. Most ucierpiał podczas powodzi w 1830 roku, jednak został wówczas naprawiony i wzmocniony. Jako przeprawa ogólnego ruchu most służył do 1938 roku. W 1945 r. ponownie ucierpiał i od tego czasu był używany jako most dla pieszych na terenie huty Małapanew. W 2009 r. konstrukcję poddano gruntownej renowacji. Odnowiony most zyskał dodatkowe liny stalowe oraz oświetlenie. Do użytku został oddany w 2010 roku, a już siedem lat później prezydent Andrzej Duda wpisał ten zabytek na listę pomników historii. Dziś to jedna z bardziej znanych atrakcji turystycznych Ozimka.

Lubań to urocze miasto z ponad 800-letnią historią, położone w południowo-zachodniej części Polski w województwie dolnośląskim, na Pogórzu Izerskim w dolinie rzeki Kwisy. Posiada jeden z piękniejszych herbów na Dolnym Śląsku. Herb miasta Lubania przedstawia umieszczony na błękitnym tle fragment muru miejskiego zwieńczonego blankami i dwiema wieżami po bokach. Pośrodku murów jest otwarta brama z podniesioną do połowy kratą. Nad nią znajduje się czerwono-czarna tarcza herbowa ze skrzyżowanymi srebrnymi kluczami. Powyżej tarczy między skrzydłami widnieje srebrny lew z królewską koroną.

Ratusz w Lubaniu to ważny punkt na mapie każdego turysty odwiedzającego to miasto. Został wzniesiony w latach 1539-1544 według projektu nieznanego architekta. Ratusz to najokazalsza świecka budowla i jeden z najcenniejszych zabytków architektury renesansowej na Górnych Łużycach i Dolnym Śląsku. Budynek wielokrotnie padał ofiarą pożarów. W XIX w. przeprowadzono wewnątrz ratusza szereg prac modernizacyjnych i renowacyjnych. Zagospodarowano wewnętrzną przestrzeń budynku, a w 1820 r. wyremontowano wieżę. W takim stanie ratusz nie pozostawał zbyt długo. Największych zniszczeń dokonały pociski artyleryjskie i rosyjsko-niemieckie walki o Lubań w 1945 r. Poważnie nadszarpnięta konstrukcja groziła zawaleniem. Mimo to nowa polska administracja miasta podjęła decyzję o jego odbudowie, która rozpoczęła się na początku lat 50. i trwała z przerwami aż do roku 1972. Obecnie w ratuszu mieści się biblioteka, muzeum, sala ślubów i sala rajców.

Historia parafii św. Franciszka z Asyżu w Wałbrzychu – Podgórzu sięga roku 1887, kiedy to dr Franz, kanonik wrocławski, objął 6 ha gruntu z budynkami: oberży, gorzelni i sali teatralnej w Podgórzu. Wówczas to, w latach 1888-1889, część gospody przebudowano, tworząc we wnętrzu kościół pomocniczy św. Franciszka. Świątynia zajmowała teren prezbiterium obecnego kościoła i była budowlą jednonawową. Przełomowym w życiu parafii był rok 1933, w którym 2 lipca położono kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Prace budowlane zakończono w 1937 roku, poświęcając uroczyście malowidła ścienne przedstawiające sceny z życia św. Franciszka. Na kościelnej wieży zawisły trzy dzwony, które w czasie II wojny światowej skonfiskowano, przeznaczając na cele zbrojeniowe. Obecnie na wieży znajdują się dwa dzwony: Maryja Królowa Polski i św. Franciszek. W 1945 r. duszpasterstwo w parafii św. Franciszka z Asyżu objęli Księża i Bracia Pallotyni.

Drewniany kościół w Rybnicy Leśnej powstał ok. 1600 r. choć różne źródła podają że mógł powstać w 1557 r. Świątynia wzniesiona jako kościół ewangelicki w 1654 roku przejęta została przez kościół rzymskokatolicki. Orientowana, drewniana bryła powstała na kamiennej podmurówce. Posiada nawę na rzucie kwadratu z mniejszym od niej prostokątnym prezbiterium. Wnętrze ozdobione jest późnorenesansową polichromią o wzorach geometrycznych i roślinnych. Ponadto na uwagę zasługują ołtarz główny, ambona, chrzcielnica i ławki renesansowe z początku XVII w, a na ścianach także piaskowcowe epitafia z XVII i XVIII w. Dach dwukalenicowy, kryty gontem z sześcioboczną wieżyczką zwieńczoną hełmem z latarnią, oraz krzyżem i chorągiewką. W pobliżu kościoła w kamiennym ogrodzeniu znajduje się czworoboczna dzwonnica bramna z iglicowym dachem krytym gontem. Niegdyś w dzwonnicy mieściły się trzy dzwony, dziś pozostał tylko jeden z 1608 r.

Przez przemysłową dzielnicę Wałbrzycha – Podgórze, przebiega malownicza linia kolejowa Wałbrzych Główny – Kłodzko Główne. Już od samego początku tej linii na pewno  wzbudza ciekawość zabytkowy, czynny wiadukt kolejowy przebiegający nad ulicą Niepodległości w Wałbrzychu. Wiadukt ten to potężna stalowa konstrukcja. Został zbudowany w 1880 roku. Jest to trójprzęsłowa konstrukcja o długości 120 metrów, każde z przęseł ma długość 40 metrów. Wysokość wiaduktu wynosi 20 metrów. Jadąc pociągiem, z wiaduktu można podziwiać ciekawe widoki Podgórza i okolic. A zaledwie parę kilometrów dalej rozpoczyna się najdłuższy kolejowy tunel w Polsce pod Małym Wołowcem, a więc kolejna turystyczna atrakcja. Warto wspomnieć, że wiadukt ten wielokrotnie został pokazany w filmie Andrzeja Jakimowskiego pt. „Sztuczki”.

Pomnik Poległych w I wojnie światowej w Olecku znajduje się  w parku miejskim pomiędzy drogą Olecko – Gołdap, a Jeziorem Oleckie Wielkie. Jego budowę rozpoczęto 19 lipca 1925 r, a ukończono w 1927 r. Potężne kamienne mury w kształcie półokręgu z ostrołukowymi oknami mają szerokość 20 m i wysokość 10 m. Mury łączą się z trzema wieżami zwieńczonymi krzyżami. W centrum półrotundy umieszczono kamienny cokół, na którym niegdyś miał płonąć znicz zapalany w czasie patriotycznych uroczystości. Olecki pomnik przetrwał do dzisiejszych czasów w bardzo dobrym stanie. Pierwotnie miał czcić żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej, a dziś sławi poległych w tejże wojnie żołnierzy z powiatu oleckiego.

Zabytkowe molo wraz ze „Skocznią” to elementy głównego kąpieliska miejskiego. Plaża miejska istnieje w tym miejscu już od ponad stu kilkudziesięciu lat.  w połowie lat 20. XX wieku kąpielisko zostało zmodernizowane i to wówczas zbudowano duże molo wraz z wieżą do skoków do wody oraz budynków zaplecza kąpieliska. Kąpielisko było częścią rozłożonego nad jeziorem i zaprojektowanego z dużym rozmachem założenia sportowo-wypoczynkowego. Jego centralnym punktem, był kamienny monument upamiętniający ofiary pierwszej wojny światowej. Na kompleks składały się: stadion o wymiarach olimpijskich z lekkoatletyczną bieżnią, mniejszy stadion, boisko do gry w siatkówkę, korty tenisowe, tor do wyścigów konnych. W 2004 r. dokonano remontu i przebudowy molo i skoczni. Przywrócono je do dawnej świetności wzorując się na starych fotografiach. Od wielu lat molo z białą wieżą jest symbolem miasta, które w pełni korzysta z walorów pięknego położenia nad jeziorem.

W centralnej części Borowia znajduje się dawny kościół parafialny pw. Św. Trójcy. Świątynia powstała w 1831 r. z fundacji Ludwiki z Załuskich Moszyńskiej w miejscu, w którym niegdyś istniał drewniany kościół. Budowla wybudowana została z cegieł łączonych zaprawą wapienną. Jej wnętrze składa się z wyodrębnionego prezbiterium oraz trzech naw oddzielonych parami kolumn toskańskich. W części zachodniej nad wejściem znajduje się drewniana empora chórowa. Kościół był kilkakrotnie przebudowywany, a w 1907 r. nad szczytem fasady dobudowano wieżyczkę z sygnaturką. Od 1989 roku, kiedy w Borowiu powstał nowy kościół, świątynia nie jest użytkowana. Na teren kościelny prowadzi murowana barokowa brama prawdopodobnie z ok. 1715 r., ze szczytem nadbudowanym w 1907 r. Brama zbudowana jest z cegły, otynkowana i posiada zdobienia w postaci profilowanych gzymsów i pilastrów. Na jej osi znajduje się arkada przejazdowa sklepiona krzyżowo. Brama pełniła również funkcję dzwonnicy.

Na południe od rynku i kościoła w Borowiu, kilkadziesiąt metrów za stawem, znajduje się klasycystyczny dwór. Budynek został wzniesiony w 1. poł. XIX w. dla rodziny Moszyńskich. Po II wojnie światowej został nieco zniekształcony. Ma oryginalny układ dwóch portyków kolumnowych. Skromniejszy jest w fasadzie głównej, bardziej okazały – sześciokolumnowy i zwieńczony trójkątnym szczytem – w elewacji bocznej, wschodniej. Pierwotnie z przeciwnej strony znajdował się pawilon mieszczący kuchnię dworską, połączoną z głównym korpusem murowanym gankiem. Od frontu zachował się zarys podjazdu z kolistym gazonem na środku. Obecnie w dworze mieści się Urząd Gminy Borowie. Wokół dworu rozciąga się zabytkowy park krajobrazowy z 1. poł. XIX w. Szczególną uwagę zwracają trzy pomnikowe drzewa od strony stawu.

W połowie drogi do Górskiej Kaplicy na Górze Kalwarii w Bardzie znajduje się cudami słynące Źródełko Maryi. Znane jest od przeszło 300 lat. Wodzie wypływającej z tego źródła tradycja przypisuje właściwości lecznicze, szczególnie przy chorobie oczu i bólu głowy. Obecna obudowa źródła w postaci murowanego domku pochodzi z roku 1893. Nad wejściem znajduje się obraz przedstawiający Jezusa i Samarytankę przy studni Jakuba. Obraz namalował w 1895 roku Knauer z Nysy. Dla wybierających się na wycieczkę do krzyża na Obrywie skalnym, również  do Kaplicy Górskiej czy na Górę Kłodzką jest to idealne miejsce na odpoczynek w pięknej leśnej scenerii, gdzie również można zaczerpnąć orzeźwiającej górskiej wody.

W 1900 roku do Barda przybyli Redemptoryści i objęli opiekę nad Sanktuarium Matki Bożej Bardzkiej. Od początku swojej posługi w Bardzie  zastanawiali się, w jaki sposób można urozmaicić pielgrzymom pobyt w Bardzie. Podjęto decyzję o budowie trasy różańcowej z kapliczkami na przeciwległej stronie Góry Bardzkiej na wzgórzu zwanym dawniej Łysą Górą, a obecnie Górą Różańcową. Budowę rozpoczęto w 1904 roku. Plan do dziś nie został zrealizowany. Z zaplanowanych 17 kaplic brakuje jeszcze trzech. Każda kaplica jest zbudowana w innym stylu. Głównie posiadają formy neoromańskie, neogotyckie i neobarokowe. Umieszczone w nich drewniane rzeźby są prawie naturalnej wielkości. Długość drogi różańcowej to 1740 metrów w kształcie czworoboku. Architektura kapliczek ładnie komponuje się z otaczającą przyrodą o każdej porze roku, sprzyjając modlitwie i zadumie.

Wieża widokowa w Łobżenicy jest dawną miejską wieżą ciśnień zaprojektowaną i wybudowaną w 1910 roku przez firmę Carl Francke z Bremy. Ówczesna wieża miała niecałe 36 metrów wysokości i w swojej głowicy, na wysokości 21 m mieściła zbiornik wodny o pojemności 100 m3, wykonany ze stali kowalnej. Średnica wewnętrzna cokołu wieży to 5,78 m, natomiast średnica głowicy to 7,6 m. Wieża ciśnień służyła mieszkańcom Łobżenicy do 1974 roku, kiedy wybudowano nową hydrofornię i zaprzestano użytkowania wieży. Od tego czasu popadała w ruinę. W 2010 roku podjęto decyzję o rewitalizacji wieży, którą odrestaurowano w 2011 roku. Od tego czasu budowla pełni funkcję wieży widokowej. Aby jednak dostać się do punktu widokowego, trzeba pokonać 122 stopnie. Trud wspinaczki wynagradzają widoki, jakie można podziwiać z wieży. Wartym zaznaczenia jest fakt, że po rewitalizacji oryginalna iglica znalazła się wewnątrz wieży, a na jej szczycie zamontowano kopię wykonaną na wzór oryginału, z dopisanym rokiem rewitalizacji.

Bazylika Mniejsza pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie jest jednym z najpiękniejszych kościołów Warmii. To gotycka, ceglana, halowa fara o całkowitej długości 61 m i szerokości 25 m.  Jej trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach. Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi  prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościoła warmińskiego. Jest świadkiem burzliwych dziejów miasta. W okresie swej 600 – letniej historii kościół wraz z wieżą doznały największych zniszczeń pod koniec drugiej wojny światowej, kiedy to w wyniku działań wojennych legł w gruzach, przez wiele lat pozostając trwałą ruiną. Jego odbudowa w latach 1979-1986 była największym przedsięwzięciem w Archidiecezji Warmińskiej. Pieczę nad odbudową sprawował ówczesny proboszcz i dziekan - ks. Tadeusz Brandys.  W 2001 r. kościół został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. Stoi przy niej pomnik bł. Reginy Protmann, rodowitej braniewianki i patronki Braniewa.

Szreniawa to stacja położona na linii kolejowej pomiędzy Luboniem a Stęszewem. Znajduje się tutaj niewielki posterunek ruchu, dwa tory główne oraz dwa tory boczne, będące przedłużeniem toru głównego dodatkowego. Pomiędzy torami głównymi znajduje się dwukrawędziowy peron wyspowy. W zachodniej części stacji, na przedłużeniu toru nr 3a znajduje się rampa ładunkowa, która jednak pozostaje nieużywana. Również od strony zachodniej znajduje się budynek dworca, w którym mieści się nastawnia dysponująca, posiadająca urządzenia mechaniczne scentralizowane. Obecny układ torowy stacja zawdzięcza przebudowie na początku XXI w. Z uwagi na zabytkowy charakter linii, pozostawiono istniejące urządzenia sterowania ruchem kolejowym, wymieniono jedynie tarcze ostrzegawcze na świetlne oraz dobudowano tarcze ostrzegawcze przelotowe. Z nastawni obsługiwano też mechaniczne rogatki na przejeździe kolejowym, położonym od strony Stęszewa.

Zabytkowy budynek dawnej siedziby rawickiego Bractwa Kurkowego – strzeleckiej organizacji społecznej utworzonej już w 1642 r., stanął w 1903 roku w miejscu wcześniejszych zabudowań o tym przeznaczeniu. Okazała, zachowana do dziś dawna bracka kwatera, zbudowana została według projektu Carla Klimma zgodnie z założeniami eklektyzmu. Gmach z cegły klinkierowej zdobi data jego wybudowania umieszczona na fasadzie nad wejściem głównym, wyżej zaś na frontonie - płaskorzeźba z godłem Rawicza. Członkowie braci strzeleckiej, prócz przestrzeni do doskonalenia umiejętności strzeleckich i rozgrywania turniejów, potrzebowali miejsca, gdzie toczyć mogli życie towarzyskie i rozrywkowe stowarzyszenia – stąd rozbudowa siedziby. Początkowo rola Bractwa związana była z samoobroną mieszczan, a także z kultywowaniem postaw obywatelskich.  Gdy nikło widmo niebezpieczeństwa związanego z najazdami obcych wojsk, Bractwo Kurkowe przeobraziło się w organizację o charakterze sportowym. W 2022  r. przypada 380-lecie istnienia organizacji.

W południowej części Pyzdr znajduje się jeden z nielicznych w Wielkopolsce wiatraków typu holenderskiego. Podstawa wiatraka o średnicy 10,5 m murowana jest z cegły. Trójkondygnacyjny, ceglany trzon budowli przykrywa kopulasty, drewniany dach pokryty blachą. W obrotowej kopule znajdują się skrzydła wiatraka połączone z całym mechanizmem przekazującym napęd na koła młyńskie. Wiatrak w Pyzdrach został zbudowany w 1903 r., przez rodzinę Bartczaków. Pierwotnie budowla napędzana była wiatrem, jednak w okresie międzywojennym zmieniono napęd na elektryczny, zachowując jednak urządzenia związane z napędem wiatrowym. Po częściowym remoncie w połowie lat 70. XX wieku wiatrak działał jeszcze do lat 80. W latach 2018-2019 wiatrak zakupiła Gmina Pyzdry. Po rewitalizacji i nadaniu budowli wyglądu z lat 80. XX w. wiatrak zyskał funkcję dydaktyczno-muzealną.

„Cis Donnersmarcka” jest jednym z najsławniejszych drzew województwa śląskiego. Rośnie w lesie, w mocno przerzedzonym drzewostanie sosnowo-świerkowym. Ma pojedynczy, prosty pień i regularną, dobrze rozwiniętą koronę. Najwyższy wierzchołek jest martwy, natomiast na wysokości około 6 m, drzewo wykształciło dwa dodatkowe wierzchołki. Obecnie jego obwód wynosi ok. 214 cm przy wysokości 16 m. Cis Donnersmarcka znany był już niemieckim botanikom na przełomie XIX i XX w, lecz do końca minionego stulecia pozostawał drzewem nieznanym. Wyrósł ok. 500 lat temu pośród rozległej i przepastnej Puszczy Śląskiej. Na wniosek właściciela świerklanieckich lasów – księcia  Donnersmarcka, względem drzewa podjęto zabiegi ochronne. Ponownie takie zabiegi wykonano w 2021 roku i wtedy też Miasto Kalety utworzyło wokół Cisa Donnersmarcka ścieżkę edukacyjną w formie drewnianej kładki wraz z oznakowaniem.

UWAGA. Znaczek turystyczny w Kaletach dostępny jest sezonowo w różnych punktach sprzedaży. Od kwietnia do września znaczki dostępne są w Centrum Informacji Turystucznej, a od października do marca w Miejskiej Bibliotece Publicznej.

Centralnym miejscem Parku Książęcego w Zatoniu jest Łąka Joanny, upamiętniająca starszą siostrę księżnej Doroty. To tutaj pośrodku łąki rośnie, zwracające uwagę swą rozłozystością, najbardziej imponujące drzewo w Parku Książęcym, czyli Dąb Talleyranda. Upamiętnia postać, która zaważyła na całym życiu księżnej Dino. Karol Maurycy de Talleyrand-Perigord był jednym z najwybitniejszych francuskich polityków końca XVIII i początku XIX wieku. To on wprowadził ks. Dorotę, żonę swego bratanka Edmunda, do europejskiej elity. Wspólna przygoda Karola i Doroty z polityką i dyplomacją na salonach Paryża, Wiednia, Berlina i Londynu trwała blisko 30 lat. Ona stała się jego powiernicą, doradczynią, z czasem towarzyszką życia, a po śmierci swego mentora główną spadkobierczynią wielkiego majątku.

Podobnie jak inne kopce w parkach krajobrazowych, także kopiec w Parku Książęcym w Zatoniu pełnił role punktu widokowego. Na jego szczyt wiedzie spiralna ścieżka, a zwieńczeniem wzniesienia jest drewniana altana zbudowana na planie wieloboku, z nadbudówką w formie latarni. Punkt ten był miejscem spotkań i odpoczynku nazywanym Świątynią Różaną lub Altaną Różaną. Można stąd podziwiać najdłuższą oś widokową w parku, która zamyka widok na pałac. U podnóża kopca znajduje się sztuczna grota, zbudowana z polnego kamienia. Miała dodać temu miejscu uroku i tajemniczości. Dawniej z altany można było zejść po kamiennych schodach na niewielki taras umiejscowiony nad grotą. Kilkanaście metrów dalej znajdowała się najmniejsza z trzech parkowych fontann. Niecka miała kształt nerki, a nad nią pochylała się rzeźba dzika kalidońskiego (obecnie umieszczona przy Małym Stawie).