Lista znaczków

W północnej części miasta, nad Jeziorem Wolsztyńskim, rozciąga się park z zabytkowym drzewostanem, pośrodku którego stoi pałac z początku XX stulecia. Obiekt powstał w 1911 roku, w tzw. "stylu narodowym", według projektu Rogera Sławskiego, dla Stefana Mycielskiego Pałac otacza zabytkowy park w stylu angielskim, dziś będący parkiem miejskim zajmującym powierzchnię ok. 18 ha. Formę regularnego założenia z alejami grabowymi i lipowymi nadano mu w XVIII i XIX w., gdy właścicielami tutejszych dóbr byli Gajewscy. Park przecinają ścieżki spacerowe, z których cześć ma charakter historyczny, a część ukształtowana została w wyniku budowy infrastruktury turystycznej. Na jednym z rosnących w parku dębów, w 1910 roku Marcin Rożek wyrzeźbił głowy Fauna i Meduzy, postaci mitologicznych. Dziś ich oryginały znajdują się w Muzeum Marcina Rożka (ul. 5 Stycznia 34), a dąb zdobią kopie dłuta Wiesława Stempyry, który wyrzeźbił tam jeszcze jedną twarz – diabła. 

Ślady działalności cystersów, do których należy klasztor z kościołem św. Jakuba, opatówka, pomnik św. Jana Nepomucena oraz drewniany kościół św. Walentego, widać w pobliskiej Obrze. Cystersi przybyli do Obry z Łekna w XIII wieku. Wieś pozostała w rękach zakonu aż do czasu kasaty zgromadzenia przez rząd pruski, czyli do 1835 roku. Ich działalność nie tylko religijna, ale także kulturowa i gospodarcza miała znaczący wpływ na powstanie Wolsztyna, a potem nadanie mu kształtu charakterystycznego dla ówczesnego budownictwa miejskiego. W 1926 roku klasztor powierzono Misjonarzom Oblatom Maryi Niepokalanej, którzy przeznaczyli go na Wyższe Seminarium Duchowne. Funkcję taką spełnia po dziś dzień. W Obrze warto odwiedzić również Muzeum Misyjne z oryginalnymi eksponatami ze wszystkich kontynentów oraz pocysterski Skarbiec.  

Pałac w Tłokini Kościelnej został wybudowany w latach 1915-1918 przez rodzinę Chrystowskich, według projektu prawdopodobnie Rogera Sławskiego. Budynek zdobi kolumnowy portyk i wysoki, łamany dach z okienkami. Wewnątrz znajduje się angielski hol z kominkiem i funkcjonalne wnętrza połączone systemem korytarzy i dyskretnych, bocznych schodów. Do pałacu przylega park z dębowym starodrzewem i XIX-wieczną oficyną. W okresie międzywojennym pałac opisywany był jako patriotyczna ostoja polskości. Gościło tu wielu znamienitych gości w tym. m.in. Roman Dmowski. W rękach Chrystowskich pałac pozostał do początku II wojny światowej, kiedy to majątek przejęli Hitlerowcy. Po wojnie w miejscu tym działał sierociniec dla dzieci Warszawy, a następnie także jednostka Lasów Państwowych oraz przedszkole i Naczelna Organizacja Techniczna. W latach dziewięćdziesiątych obiekt został zamknięty. Po gruntownej rewitalizacji w 2012 roku pałac rozkwitł na nowo pod nazwą Pałac Tłokinia przedstawiając szeroką ofertę restauracyjną, bankietową, konferencyjną i oczywiście hotelową.

Izba Pamięci Szczypiorna mieści się w niewielkim budynku o powierzchni 130 m2. Budynek powstał w latach 1905-1907. Mieściły się w nim łaźnie, a później także „Klub środowiskowy w Szczypiornie” z biblioteką i salą TV oraz w końcowym okresie piwiarnia. W 2013 roku w budynku stworzono Muzeum Historii Szczypiorna, które działało do 2019 roku. W czerwcu 2021 roku muzeum przekształcono w Izbę Pamięci Szczypiorna będącą filią Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu. W odmienionym wnętrzu izby centralną część ekspozycji stanowi makieta obozu jenieckiego w Szczypiornie, od której promieniście rozchodzą się ścieżki historii. Podążając ich śladem, mamy szansę na podróż w czasie przez najważniejsze wydarzenia związane ze Szczypiornem - miejscem, w którym rodziła się niepodległość i narodził szczypiorniak.

Rawicka fara została zbudowana w latach 1900-1902 i reprezentuje styl neogotycki w architekturze. Do czasu jej powstania rolę kościoła parafialnego pełnił kościół franciszkanów reformatów pw. św. Antoniego Padewskiego. Konsekrowana w 1907 roku świątynia jest dziełem architekta Alexisa Langera. „Czerwony kościół”- jak potocznie nazywają go mieszkańcy - zwraca uwagę poprzez strzelistą, wysoką na 50 m wieżę. Trzynawowa budowla zwrócona jest wejściem głównym na stronę zachodnią, okna zdobią witraże. Wewnątrz zobaczyć można drewnianą ambonę, imponujące sklepienie kolebkowo-żebrowe oraz cztery ołtarze. W ołtarzu bocznym, po prawej stronie od głównego, centralne miejsce zajmuje słynny obraz Matki Boskiej Rawickiej z 1871 roku autorstwa Carla (Karla) Wohnlicha. W przykościelnym parku znajdują się: figura św. Stanisława Kostki, kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej Rawickiej autorstwa Romana Dworaka, na plantach natomiast, obok kościoła, stoi pomnik św. Jana Pawła II.

Muzeum Okręgowe w Pile działa od 15 sierpnia 1975 roku. Jego pierwszą siedzibą było niewielkie Muzeum biograficzne Stanisława Staszica. W 1997 r. Muzeum przeniesiono do odrestaurowanego i zmodernizowanego obiektu z II połowy XIX wieku przy ul. Browarnej. W 1998 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Zgodnie ze swoim statutem gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, głównie pochodzące z północnej Wielkopolski w tym Krajny. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną oraz  organizuje warsztaty tematyczne. W zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile zobaczyć można m.in. pamiątki i dokumenty obrazujące historię Piły, wyroby cechowego rzemiosła, pamiątki polskich i niemieckich rodów szlacheckich z płn. Wielkopolski, miejscowe judaika, obiekty polskiej i europejskiej sztuki użytkowej, a także eramikę grobową kultury łużyckiej i pomorskiej, narzędzia z kości i poroża z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu oraz 21 grup zakonserwowanego drewna z ok. 2500 r. p.n.e. Oddziałem Muzeum Okręgowego w Pile jest Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. 

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku - oddział Muzeum Okręgowego w Pile, prezentuje architekturę wiejską z terenu północnej Wielkopolski, a dokładniej z Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Na obszarze 13 ha znajdują się chałupy, budynki gospodarcze, stodoły, remiza, kuźnia, wiatraki, tartak, kościół, oraz obiekty tzw. małej architektury czyli m. in.: studnie, piece chlebowe, kapliczki przydrożne, gołębnik, piwnica ziemna. Budynki przeniesione na teren skansenu i rekonstrukcje obrazują budownictwo wiejskie od XVIII w do lat 30. XX w. Znajdują się tu zarówno budowle o konstrukcji szkieletowej, chałupy podcieniowe, drewniane, kryte zarówno strzechą, gontem lub dachówką. Wystroje wnętrz przedstawiają kulturę materialną mieszkańców regionu od końca XIX do połowy XX w. W chałupach zaprezentowano m. in.: szkołę wiejską, sklep, karczmę, warsztat szewca i kowala. Do najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu należą chałupy podcieniowe z przełomu XVIII i XIX wieku z Dźwierszna Wielkiego i Głubczyna.  Muzeum gromadzi również zbiory współczesnej sztuki ludowej,  narzędzia rolnicze i rzemieślnicze oraz wiejskie środki transportu.

Dom Podcieniowy w Pyzdrach jest częścią Muzeum Ziemi Pyzdrskiej, które główną siedzibę ma nieopodal, w byłym klasztorze. Obiekt ten jest najstarszą budowlą miasta i usytuowany jest na pyzdrskim rynku. Wybudowany został w 1768 roku z drewna. Ma szczególną konstrukcję, nazywaną sumikowo – łątkową. Swoją nazwę zawdzięcza widocznym z daleka podcieniom, które wsparte są na czterech drewnianych słupach. W domu podcieniowym, organizowane są czasowe wystawy, spotkania czy wykłady. Na taką kulturalną działalność poświęcony jest parter budynku, natomiast w jego piwnicach znajduje się stała wystawa dotycząca przede wszystkim władców piastowskich, którzy mieli wpływ na rozwój tego miasta. Byli to przede wszystkim Przemysł II, Władysław Łokietek i Kazimierze Wielki. 

W południowo-wschodnim narożniku rynku, w miejscu, w którym rozpoczyna się ul. Poznańska, stoi ratusz z 1897 r. Wybudowany z czerwonej cegły, eklektyczny, dwupiętrowy budynek z trzema trójkątnymi zwieńczeniami. Jak podaje w swoich wspomnieniach dr Kazimierz Wróblewski, ówcześni mieszkańcy nazwali je „oślimi uszami członków magistratu”. We wschodnim zwieńczeniu okrągły kartusz z XIX-wiecznym herbem miasta. Na tympanonie centralnego ryzalitu widoczna data budowy gmachu – 1897 r., poniżej zegar. W wejściu od ul. Poznańskiej zabytkowe drzwi drewniane, z kutą kratą w kształcie stylizowanego herbu miasta. We wnętrzach nowszej części ratusza pochodzącej z lat 70. XX w. znajduje się obraz przedstawiający rynek widziany z ratusza w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Twórca obrazu zostawił po sobie także zachowane do dziś płótna, na których uwiecznił wieżę wodociągową oraz kościół św. Krzyża. Są one doskonałą dokumentacją miasta z czasów II wojny światowej.

Początków założenia zamku rycerskiego rodu Pałuków w Gołańczy upatrywać należy w połowie wieku XIV.  Najbardziej prawdopodobnym jego fundatorem był biskup włocławski Maciej z Gołańczy. XIV-wieczna rezydencja, zbudowana została na półwyspie ograniczonym od północy zastoiskiem wodnym, połączonym od wschodu przesmykiem z jeziorem Smolary. Po przekopaniu od strony zachodniej fosy powstała tzw. „wyspa zamkowa”. Sama wieża mieszkalno-obronna zbudowana została z przepychem jako zaopatrzona w przypory budowla pięciokondygnacyjna, wyposażona w m.in. w sanitariaty. Wejście do zamku znajdowało się od strony północnej poprzez ostrołukowy portal.   3 maja 1656 rok po uprzednim oblężeniu uległ zniszczeniu cały zamek dolny, wraz z zabudowaniami, które uległy spaleniu. Zniszczono także bramę wjazdową i południowy odcinek muru obwodowego.  Zniszczenia z okresu wojny polsko-szwedzkiej nie doprowadziły jednak do upadku zamku, ale jego gruntownych przeobrażeń i rozbudowy. Okres świetności zamku  trwał przynajmniej do początków wieku XVIII. Ostatnią właścicielką była Eleonora Mielżyńska, która mieszkała w zamku do końca XVIII w. W ostatnich latach przeprowadzono badania archeologiczne,  w wyniku których m.in. natrafiono na mogiłę obrońców zamku z 1656 roku, których w 2016 roku pochowano w grobowcu przy kościele poklasztornym.

Zbudowany ok. 1500 r. w stylu gotyckim jako kościół jednonawowy, z chórem od strony wschodniej. Przebudowywany od ok. 1652 r. przez Jana Wojciecha Smoguleckiego. Z powodu najazdu Szwedów na Gołańcz, odbudowę przerwano. Wznowiono ją w latach 1695 – 1700 przez Marcina Smoguleckiego, który sprowadził tu Franciszkanów. W 1739 r. w czasie pożaru spaliła się wieża i piętro klasztoru. Ówczesna właścicielka Gołańczy Marianna Malechowska odbudowała wieżę i jednocześnie od strony południowej dobudowała kaplicę Matki Boskiej. W roku 1752  Piotr Raczyński z Białośliwia dobudował drugą kaplicę od strony północnej i tym samym kościół zyskał kształt krzyża. Wyposażenie kościoła i cały detal architektoniczny było barokowe. Teren kościoła i klasztoru okolony był murem z barokową bramą wjazdową, która zachowała się do dnia dzisiejszego. W 1825 r. Niemcy zamknęli klasztor,  a w 1830 r. kościół został przekazany gminie ewangelickiej, w której posiadaniu był do 1945 roku. W podziemiach kościoła pochowana została m.in. pierwsza żona autora słów naszego hymnu narodowego Józefa Wybickiego - Kunegunda Drwęska. W kościele warto zobaczyć barokowy ołtarz główny, ambonę z początku XVIII wieku, a także kamienną płytę nagrobną z 1752 r. z inicjałami Piotra Raczyńskiego i Herbem Nałęczów.

Wybudowany w latach 1846 – 1866 wg projektu wybitnego pruskiego architekta Fryderyka Augusta Stüllera dla hrabiego Władysława Radolińskiego, ówczesnego właściciela dóbr jarocińskich. Na przełomie XIX i XX wieku pałac był wielokrotnie rozbudowywany, ostateczny kształt uzyskał w 1911 roku. 4 grudnia 1917 roku w pałacowej bibliotece wybuchł pożar, który niemal doszczętnie zniszczył budynek. W rękach rodziny Radolińskich pałac pozostawał do wyzwolenia miasta przez armię czerwoną w styczniu 1945 roku. Po zakończeniu wojny w pałacu decyzją władz miejskich zlokalizowano szkołę podstawową oraz siedzibę biblioteki publicznej. W 1948 roku budynku zalazł swoją siedzibę Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy, który funkcjonował do końca XX wieku. W 2007 roku budynek przejęła Gmina Jarocin. Obecnie w pałacu funkcjonuje Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Muzeum Regionalne w Jarocinie.

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Świątynia została wzniesiona w 1760 r. z fundacji wojewodzica poznańskiego Wiktora Raczyńskiego z Wojnowic. Obecny kościół jest trzecim z kolei wzniesionym na tym pagórku. Wykonany z drewna modrzewiowego, o konstrukcji szkieletowej, oszalowany. Jest architektoniczną perełką w stylu barokowym. Powstał na planie krzyża greckiego, z przybudówkami w postaci zakrystii i kruchty. Góruje nad nim pseudokopuła zwieńczona ośmioboczną wieżyczką zakończoną hełmem z latarnią. Centralne miejsce świątyni zajmuje barokowy ołtarz, z późnogotyckim krucyfiksem umieszczonym na tle drewnianej, srebrzonej draperii otoczonej rzeźbami. Uwagę zwraca także misternie rzeźbione tabernakulum, wewnątrz którego kryje się obrotowy tron boży. Obok ołtarza głównego znajdują się jeszcze cztery ołtarze boczne. Do cennych elementów wystroju należą drewniana ambona w stylu rokoko, ustawiona w kruchcie kropielnica z piaskowca z XVI w. i drewniany chór ze zdobiącą go polichromią przedstawiającą chór anielski. We wnętrzu wieżyczki znajdują się wizerunki polskich świętych: Kazimierza, Wojciecha, Jadwigi Śląskiej i Stanisława. Na stropie widoczne są sceny związane z kultem św. Wojciecha.

Ukończona w 1627 roku przez Abrahama Ciświckiego brama o trójkondygnacyjnej konstrukcji w charakterze gotyckiego wiązania. Stanowi do dzisiaj jedyny zachowany element fortecy. Posiada tablicę z łacińską inskrypcją, informującą o fundatorach i budowniczych twierdzy. Nad płytą umieszczono czteropolowy kartusz herbowy Ciświckiego, a nad nim w małej niszy figurę rycerza w zbroi z chorągwią w ręku. Obok wieży widoczne pozostałości wałów oraz fosa zamkowa zasilana z jeziora Błędno. W kierunku południowym park będący pozostałością ogrodu włoskiego. W odrestaurowanej wieży mieści się obecnie galeria sztuki współczesnej.

Wieś Trzcianka położona jest w gminie Kuślin, w powiecie nowotomyskim. Pierwszy raz wzmiankowana była w 1412 r. jako Trczanka. W XVI wieku właścicielami wsi była rodzina Strzyżmińskich, w XVIII wieku zaś rodzina Nieżychowskich, a od 1801 r. aż do końca II wojny światowej pozostawała w rękach niemieckiego rodu Jacobich. Największą atrakcją miejscowości jest zespół pałacowo-parkowy oraz sąsiadujący z nim folwark Jacobich położone w zachodniej części miejscowości. Pałac w Trzciance zbudowano w drugiej połowie XIX wieku jako rezydencję właścicieli majątku. Pałac ten posiada neoklasycystyczną formę pozbawioną spektakularnych zdobień. W roku 1910 podczas przebudowy obiektu dobudowano do niego  trzykondygnacyjną wieżę pokrytą namiotowym dachem. Wokół pałacu  na przełomie XIX i XX wieku założono ponad trzy hektarowy park o ciekawym i zróżnicowanym drzewostanie. Również w parku wybudowano w drugiej połowie XIX wieku kaplicę, w której pochowana jest rodzina Jacobich. Obecnie budynek pałacowy to własność  Zespołu Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego. Pałac został wpisany do rejestru zabytków w 1977 roku.

Otwarcie Muzeum Regionalnego Ziemi Zbąskiej w Przyprosytyni – pierwszego muzeum na wsi polskiej, nastąpiło 20 lutego 1938 roku. Rozwojowi instytucji przeszkodziła II wojna światowa. W latach pięćdziesiątych, dzięki zaangażowaniu władz miejskich i powiatowych powstał projekt adaptacji wieży bramnej na muzeum etnograficzne. Uroczyste otwarcie nowego muzeum nastąpiło 17 lipca 1965 roku. W 1966 roku Muzeum Regionalne Ziemi Zbąszyńskiej przeszło pod patronat oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. W 2000 roku zbąszyński oddział PTTK-u został rozwiązany, a zbiory zostały przekazane Zbąszyńskiemu Centrum Kultury. W kwietniu 2004 roku Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła przeniesiono do zabytkowego budynku dawnej szkoły ewangelickiej na Rynku. Aktualnie muzeum posiada salę archeologiczną oraz etnograficzną. Jednym z najciekawszych eksponatów jest wydanie Anatomii Rzeczypospolitej Polskiej autorstwa Stefana Garczyńskiego, wojewody poznańskiego.

Budowę kościoła w 1757 roku podjął Stefan Garczyński, dziedzic zbąszyński. Po 20 latach ukończył budowę świątyni Edward Garczyński, brat Stefana. Konsekracja kościoła, której dokonał biskup Ignacy Raczyński, odbyła się w 1796 r. Kościół wyglądał wówczas inaczej niż obecnie, wieże były niższe, nie posiadały charakterystycznych kopuł. Budowniczym kościoła był Jan Handke z Leszna. W 1850 r. kościół strawił pożar. Spłonęły wówczas wieże, stopione zostały dzwony, zapadło się sklepienie. Po pożarze przystąpiono do budowy nowych wież, których kształt barokowy zachował się po dzień dzisiejszy. Pod koniec II wojny światowej kościół uległ poważnemu zniszczeniu. Szczególnie ucierpiała wieża zachodnia. Po wojnie staraniem ks. kan. dr. Jana Ściesińskiego i dzięki ofiarności wiernych kościół został odrestaurowany, w roku 1957 wnętrze otrzymało nową polichromię.

Pierwsze ślady osadnictwa na obszarze gminy Komorniki datowane są na ok. IX-VII tysiąclecie p.n.e.,. W samych Komornikach odkryto ślady obecności człowieka z tzw. kultury pomorskiej. Pierwsze wzmianki o Komornikach pochodzą z bulli papieża Innocentego II z roku 1136. Na bazie istniejącego już osadnictwa lokowano wieś Komorniki (1286-1297). W czasie zaborów ludność Ziemi Komornickiej zaciekle broniła się przed kolonizacją pruską. Komorniki pozostały ostoją polskości, a w latach 80. XIX w. protestowano przeciwko rugowaniu języka polskiego ze szkoły. Obecna Gmina Komorniki powstała w1973 r. Na terenie gminy znajduje się wiele ciekawych obiektów, do których należą m.in: zespół dworsko-folwarczny w Szreniawie (siedziba Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego), wieża widokowa z Mauzoleum Bierbaumów, a także parki dworskie w Szreniawie, Komornikach i Głuchowie. Do bardzo ciekawych obiektów z przyrodniczego, krajobrazowego, a także historycznego punktu widzenia należy uroczysko Kątnik. Niewątpliwym atutem Gminy Komorniki jest także położenie w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego, oraz liczne szlaki turystyczne przebiegające przez teren gminy. Ciekawostką może być fakt, że okolice Komornik były miejscem odwiedzin Cesarza Napoleona, który w roku 1806 wizytował te tereny i na zaproszenie hrabiego Ksawerego Działyńskiego odwiedził pałac w Konarzewie.

W związku z długoletnią tradycją uprawy wikliny i chmielu w okolicach Nowego Tomyśla, Miedzichowa i Trzciela, w 1985 roku utworzono tematyczne muzeum. Placówka funkcjonuje jako oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Na potrzeby powstałej placówki przeznaczono dwa obiekty: zrekonstruowany holenderski zabytkowy budynek mieszkalny z końca XVIII wieku, który stanowi główną siedzibę Muzeum i jest miejscem prezentacji obydwu wystaw stałych oraz drewniany stylizowany budynek – tzw. Dworek Myśliwski postawiony w 1977 roku będący miejscem prezentacji organizowanych cyklicznie, wystaw czasowych o różnej tematyce oraz stałej ekspozycji przyrodniczej. Obydwa budynki otacza teren o powierzchni 1.75 ha, na którym znajdują się ekspozycje botaniczne oraz prezentowane są artystyczne formy przestrzenne z wikliny. Całość znajduje się na terenie Parku Miejskiego.

W 1753 roku Katarzyna Sapieżyna zaangażowała architekta Leopolda Ostritza z Trzebnicy do zaprojektowania i wybudowania nowego ratusza. W przeszłości pomieszczenia ratusza pełniły różne funkcje. Tuż po wzniesieniu gmachu, na parterze w sieni, do której wiodły dwie bramy wejściowe od wschodu i zachodu, znajdowały się stragany z solą. Od wschodu rozlokowano jatki (sklepy), piekarnie, od zachodu wagę miejską, a od północy wydzielono pomieszczenie dla stróży nocnych. Na piętrze urzędowały władze miejskie, a dwa pomieszczenia zajmowała komora celna. Z czasem zlikwidowano sklepiki i urząd celny. W części parteru rozlokowano areszt miejski. 

Pierwsze próby zorganizowania we Wrześni muzeum upamiętniającego słynny strajk szkolny z 1901 r. zrodziły się w dwudziestą rocznicę pamiętnych wydarzeń. Niestety liczne komplikacjie związane z przejęciem budynku dawnej  Katolickiej Szkoły Ludowej przez kilkadziesiąt lat uniemożliwiały założenie w tym miejscu placówki muzealnej. Gromadzone w tym czasie przez mieszkańców Wrześni eksponaty czasowo eksponowano w odnowionej sali miejskiego ratusza. W czasie wojny hitlerowcy zniszczyli zgromadzone w ratuszu eksponaty dotyczące Wiosny Ludów i Strajku Dzieci Wrzesińskich. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich uroczyście zostało otwarte 29 maja 1966 r. Pierwszym kustoszem został Antoni Ciszak, działacz kultury i miłośnik historii regionalnej. W muzeum oprócz archeologi, etnografii i kultury materialnej wyodrębniono działy dotyczące walk narodowowyzwoleńczych (Wiosna Ludów, Powstanie Styczniowe, Strajk Szkolny, Powstanie Wielkopolskie). W ciągu kolejnych dziesięcioleci muzeum kilkakrotnie przebudowywano, by dostosować go do stale rosnącej kolekcji eksponatów. Sam budynek dawnej szkoły powstał w 1790 r.  Po upadku powstań narodowych piwnice szkoły służyły jako przejściowy areszt dla uczestników powstań Wiosny Ludów 1848 r. i powstania styczniowego 1863-64 r. W czasie trwania strajku szkolnego w ramach tzw. "Hebungspolitik" wybudowano nowy budynek szkolny, zaś stary sprzedano. W 1974 r. budynek został wpisany do rejestru zabytków.

Ostrowska Synagoga wzniesiona została w latach 1857-1860. Kamień węgielny wmurowano 7 kwietnia 1857, wmurowania dokonał rabin z Kępna Mojżesz Stössel.  Autorem projektu był mistrz murarski Moritz Landé. Została pobudowana w Śródmieściu, przy ul. Raszkowskiej 21, na północnym skraju dawnej dzielnicy żydowskiej. Należy do najpiękniejszych w Europie tego typu obiektów, wybudowanych w stylu mauretańskim. Po nieznacznych uzupełnieniach formy, dokonanych w 1913 roku, obiekt ten uzyskał kształt architektoniczny, który dotrwał do czasów obecnych. W czasie II wojny światowej Niemcy zlokalizowali w budynku magazyn alkoholu i żywności. Po wojnie pełniła również rolę sklepu meblowego.   W latach 2009-2011 obiekt poddano gruntownej renowacji.  Od 6 października 2011 roku Forum Synagoga działa  jako integralna część Ostrowskiego Centrum Kultury, Samorządowej Instytucji Kultury. Od 1988 roku wpisana do rejestru zabytków

Sylwester Sczaniecki, starosta średzki i poseł na sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1781 – 1786 wzniósł w Wąsowie barokowo-klasycystyczny pałac - siedzibę rodową Sczanieckich, będącą typową rezydencją, jakie powstawały w Wielkopolsce u schyłku XVIII wieku. Dziejowe zawirowania spowodowały zubożenie wielu polskich rodów, w tym również Sczanieckich. Nowy właściciel - berliński bankier Richard von Hardt wychowany na romantycznych legendach średniowiecza wzniósł tutaj w latach 1870-72 okazałą budowlę nawiązującą stylem do zamków z tej epoki. Projektantem pałacu był znany berliński architekt - Gustaw Erdmann. Oba pałace otoczone są malowniczym parkiem, gdzie wspomnienia szepczą 300-letnie dęby i buki. Podczas spaceru parkowymi alejkami można napotkać ptactwo ozdobne i odwiedzić zabytkowy cmentarz rodu Hardtów.  Od 1995 roku Pałac w Wąsowie znajduje się w rękach prywatnych. Został pieczołowicie odrestaurowany i zamieniony na centrum hotelowo-restauracyjne. Stylowe wnętrza pałaców, znakomita kuchnia i płonące zimą kominki pozwalają zapomnieć o codzienności.

Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance to samorządowa instytucja kultury. Tradycją nawiązuje do przedwojennego niemieckiego muzeum, założonego w 1924 r. Polskie muzeum powstało w 1958 r., a pod obecną nazwą funkcjonuje od 1996 r. Zbiory gromadzone są w działach: archeologicznym, historycznym, etnograficznym, numizmatycznym, szkolnictwa oraz sztuki i rzemiosła artystycznego. Prezentujemy je na czterech ekspozycjach stałych. W ciągu roku organizujemy kilka wystaw czasowych, konkursy, spotkania, zajęcia dla dzieci i młodzieży oraz Piknik Muzealny. Muzeum Ziemi Nadnoteckiej w Trzciance mieści się w budynkach przy ulicy Żeromskiego 7 oraz 36a. Pierwszy z nich został wybudowany pod koniec XIX wieku i przez lata znajdowało się w nim miejskie przedszkole. Drugi to XIX. wieczna kamieniczka, zaadaptowana w 1970 roku na siedzibę Muzeum.