Lista znaczków

Krakowski Barbakan jest najbardziej na północ wysuniętą częścią dawnych fortyfikacji miejskich Krakowa. Budowla powstała w ostatnich latach XV w. w obawie przed najazdem wołosko-tureckim zagrażającym Krakowowi. Sam król Polski Jan Olbracht położył kamień węgielny pod budowę Barbakanu. Ta obronna budowla w stylu gotyckim, została zbudowana na planie niepełnego koła. Niegdyś Barbakan był połączony z Bramą Floriańską specjalną szyją. Jego średnica wewnątrz murów to nieco ponad 24 metry, a średnica zewnętrzna sięga 30 metrów. Z zewnątrz otaczała go półkolista fosa o szerokości 26 m i głębokości dochodzącej do 3-5 metrów. Barbakan był najmocniejszym elementem rozbudowywanych przez wieki fortyfikacji miasta Krakowa. Miał cztery kondygnacje strzelnic rozmieszczonych w układzie szachownicy. Było ich 130 i zostały one przystosowane do użycia ręcznej broni palnej. Nadrzędną funkcją Barbakanu była obrona dostępu do Arsenału Miejskiego. Dziś obiekt ten znajduje się pod opieką Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i jest udostępniany zwiedzającym.

Pałac Biskupi w Krakowie jest zaraz po Wawelu największym pałacem krakowskim. Znajdujący się przy ulicy Franciszkańskiej 3 pałac, to siedziba kurii metropolitalnej, a od końca XIV wieku także biskupów krakowskich. Pierwsze wzmianki o tej rezydencji pochodzą z końca XIV w.  Pałac uległ znacznym zniszczeniom w lipcu 1850 roku, kiedy Kraków nawiedził wielki pożar. Pałac został odbudowany dopiero w latach 1865–1868, a później jeszcze kilka razy był restaurowany. Dziś ma kształt nadany w XIX wieku z zachowaniem fragmentów renesansowych i barokowych. W pałacu od 1964 roku, aż do roku 1978 mieszkał biskup Karol Wojtyła. Późniejszy papież zatrzymywał się w pałacu, a stojąc w oknie nad bramą wjazdową, nieoficjalnie spotykał się ze zgromadzonymi wiernymi. Te spotkania stały się tradycją papieskich pielgrzymek, a okno na Franciszkańskiej 3 swoistym symbolem. Także po śmierci Jana Pawła II okno papieskie jest symbolem przypominającym o papieżu Polaku. Pod oknem organizowane są koncerty, a w rocznice związane z papieżem okno ozdabiane jest białymi i żółtymi kwiatami. 

U stóp Wzgórza Wawelskiego od strony Wisły znajduje się pieczara. Kilkanaście metrów przed nią na niewielkim placu stoi figura ziejącego ogniem legendarnego Smoka Wawelskiego. Autorem rzeźby wykonanej z brązu w 1969 r. jest Bronisław Chromy. W 1972 r. rzeźbę ustawiono nieopodal wylotu ze Smoczej Jamy, choć pierwotnie smok miał być częściowo zanurzony w wodach Wisły. Rok później wewnątrz rzeźby zamontowana została instalacja gazowa, dzięki której co trzy minuty smok zieje prawdziwym ogniem. Pierwsze wzmianki o smoku mieszkającym pod Wawelem można znaleźć w średniowiecznych kronikach Wincentego Kadłubka, Jana Długosza i kilku innych kronikarzy. W XX wieku  legendę o smoku upowszechniono i dzięki temu dziś Smocza Jama i Smok Wawelski to jedne z największych atrakcji turystycznych Krakowa.

Zamek Czorsztyn położony jest na skale, ok. 50 m nad taflą Zbiornika Czorsztyńskiego. Początki zamku sięgają XIII wieku i związane są z działalnością św. Kingi jako Pani Sądeckiej. Ówczesny gród warowny identyfikowany jako Wronin w czasach Kazimierza Wielkiego stał się jednym z ważniejszych założeń obronnych kraju umacniając jego południową granicę. Na przestrzeni stuleci zamek ten był kilkakrotnie przebudowywany i oprócz funkcji obronnych używany był także jako komora celna, a później także jako siedziba starostów. Upadek zamku rozpoczął się w latach 1734-1735 od dewastacji przez wojska kozackie. 55 lat później od uderzenia pioruna spaliły się dachy zamku i to ostatecznie przyspieszyło proces niszczenia warowni. W 1819 roku dobra czorsztyńskie wraz z ruinami zamku zakupiła rodzina Drohojowskich. W latach 1951-1957 rozpoczęto pierwsze prace zabezpieczające na zamku, a gruntowną konserwację rozpoczęto dopiero w 1992 roku, od 1996 roku udostępniając zamek zwiedzającym.  

Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema jest oddziałem Muzeum Inżynierii i Techniki. Powstał we wrześniu 2007 roku jako pierwszy park edukacyjny w Polsce mający na celu popularyzację fizyki. Na ponad 6 hektarach znajduje się ponad 100 stanowisk do wykonywania eksperymentów fizycznych z dziedziny akustyki, mechaniki, hydrostatyki i optyki. Ogród działa sezonowo. Jego zwiedzanie polega na samodzielnym doświadczaniu sensorycznym – zwiedzający mają okazję różnymi zmysłami doświadczać na sobie zjawisk fizycznych i przyrodniczych. Do głównych atrakcji ogrodu należy sześciometrowa rakieta, z której wypuszczone są dwie zjeżdżalnie. Jedna z nich ma kształt fragmentu cykloidy, czyli krzywej najszybszego spadku. Zjeżdżalnia obok jest prosta, dzięki czemu łatwo można się przekonać, na której szybciej się zjeżdża. Wielką popularnością cieszy się także jedyny w Polsce rower jeżdżący po linie, tor saneczkowy czy żyroskop. W Ogrodzie działa również Planetarium.

Ogrody Biblijne w Muszynie są pod względem obszaru największe w Polsce. Projekt Ogrodów opiera się na zagospodarowaniu zabytków w skład których wchodzą: kościół parafialny p.w. św. Józefa z XVII w., murowana dzwonnica, mur ogrodzeniowy, kapliczka, drzewostan i XIX wieczna plebania..Ogrody są miejscem modlitwy, medytacji, dialogu i wypoczynku, spotkania z Bogiem w Jego Słowie, obrazach biblijnych i biblijnej roślinności. Zrealizowane są w konwencji trzech Świątyń: Świątyni Jerozolimskiej - stan obecny; "kamień na kamieniu", Świątyni Parafialnej i Kościoła czasów mesjańskich - Apokaliptycznego Nowego Jeruzalem. Projektantem Ogrodów jest dr Zofia Włodarczyk z UR w Krakowie, instalacje biblijne wykonał Karol Badyna z ASP w Krakowie. Pomysłodawcą jest proboszcz parafii ks. Paweł Stabach.

Muzeum Afrykanistyczne im. dra Bogdana Szczygła i Bożeny Szczygieł-Gruszyńskiej oraz Kolekcja Sztuki i Malarstwa Czarnej Afryki im prof. dr hab. Anny i pilota Leona Kubarskich to niezwykłe miejsce pełne barw, tajemniczych masek i dźwięków zaklętych w tam-tamach. Zgromadzono tu przeszło dwa tysiące eksponatów tworząc przedsionek Czarnego Lądu. Prezentowane w muzeum przedmioty mają swoją barwną historię. Opowiadają o ludziach, którzy je stworzyli i używali. Przybliżają zwiedzającym życie codzienne, kulturę, tradycje i wierzenia plemion Afryki Zachodniej oraz Środkowej (Dogonów, Tuaregów, Bambara, Buszongo). To rzeźby wykonane w drewnie oraz metalu, broń, biżuteria, zabawki, ubrania, a także bogata i niepowtarzalna w skali całej Polski kolekcja masek afrykańskich. Początkiem historii olkuskiego Muzeum Afrykanistycznego była darowizna państwa Szczygieł przekazana w 1971 roku. Do dziś stanowi ona trzon olkuskiego muzeum. Przez ponad 40 lat kolekcja rozrastała się, przybywało darczyńców. W 2005 roku muzeum otrzymało bogatą kolekcję malarstwa Czarnej Afryki ofiarowaną przez Annę i Leona Kubarskich, które zachwycają przede wszystkim tematyką oraz różnorodnymi, niespotykanymi technikami malarskimi.

Ruiny zamku Rabsztyn wznoszą się na wysokiej wapiennej skale zaledwie parę kilometrów na północ od Olkusza, na szlaku Orlich Gniazd. Na przestrzeni wieków zamek należał do możnych rodów Toporczyków, Melsztyńskich i Bonerów. Na przełomie XIII/XIV w. na szczycie skały wybudowano wapienną wieżę obronną i budynki mieszkalne, stanowiące zamek górny. Już w XIV w. u jego stóp powstał zamek średni z dziedzińcem, murem obronnym i bramą. W XV w. dobudowano zamek dolny i wykopano suchą fosę. Niestety nie wiadomo jak wyglądał zamek dolny, ponieważ pod koniec XVI wieku w znacznej części został rozebrany. W jego miejscu powstał mieszkalno-obronny renesansowy pałac. W 1657 roku zamek został spalony przez Szwedów. Od 1990 roku, gdy stał się własnością Gminy Olkusz, sukcesywnie odgruzowano piwnice, zrekonstruowano i odbudowano węzeł bramny, uzupełniono i odtworzono część murów oraz wykonano ich zabezpieczenie konstrukcyjne, wybudowano drewniane mosty nad fosą i przed bramą. W pomieszczeniu bramy, na piętrze urządzono ekspozycję dotyczącą historii zamku. W latach 2012-14 zrekonstruowano część murów zamku górnego i wieży, na której powstał taras widokowy. Co roku, na zamku odbywają się turnieje rycerskie, połączone z prezentacją średniowiecznej kultury, barwnymi paradami szermierzy i łuczników oraz licznymi kramami rękodzieła, warsztatami i zabawami.

Centrum Kultury MOK w Olkuszu przy ul. Szpitalnej 32 w swoich murach mieści także, obok Muzeum Afrykanistycznego i Muzeum Twórczości W. Wołkowskiego, powstałą w 2009 roku „Kolekcję minerałów Ziemi Olkuskiej i Skamieniałości Jury Krakowsko-Częstochowskiej”. Znaczną część ekspozycji stanowią ”Skarby Ziemi Olkuskiej”, w której zaprezentowano przeszło 30 rodzajów minerałów wydobywanych od wieków w olkuskich kopalniach. W okresie triasu powstały na dnie morza skały węglanowe, złożone głównie z wapieni i dolomitów bogatych w cenne kruszce (srebro, cynk, ołów). Prezentowane minerały są wykrystalizowane w formie m.in. siarczków ołowiu (galeny), siarczków cynku (sfalerytu), siarczków żelaza (markasytu). Osobne miejsce poświecono zlepieńcowi parczewskiemu - skale, z której wzniesiono m.in. mury obronne Olkusza i dzwonnicę olkuskiej Bazyliki św. Andrzeja. Prezentowane są fragmenty zlepieńca o różnych odcieniach i granulacie, a także przedmioty wykonane z tej skały, jakie znaleziono podczas badan archeologicznych w Olkuszu. Druga część ekspozycji to jurajskie wapienie, będące znakiem rozpoznawczym Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W gablotach eksponowane są podzielone wg. gatunków organizmy, które żyły na naszych terenach przed milionami lat. W kolekcji można podziwiać skamieniałe gąbki, belemnity, koralowce, małże, jeżowce, liliowce, a także fragmenty kręgowców jakie żyły w morzu. Największe z amonitów mają prawie pół metra średnicy.

Został utworzony w 2008 r. Ochroną prawną objął najcenniejsze obiekty przyrody ożywionej i nieożywionej, będące częścią wiekowych lasów, jakie kiedyś otaczały Olkusz od północy. Stanowi obszar leśny ciągnący się między miejscowościami Jaroszowiec i Pazurek. Obejmuje teren prawie 188 ha i jest położony na terytorium Parku Krajobrazowego „ Orlich Gniazd” i obszaru Natura 2000 „Jaroszowiec”. Największą powierzchnię rezerwatu porasta buczyna sudecka, gdzie w runie leśnym rośnie chroniony i rzadko spotykany żywiec dziewięciolistny, a także miesiącznica trwała i czosnek niedźwiedzi. Wilgotne i chłodne północne stoki porasta jaworzyna górska. Łącznie na terenie rezerwatu występuje ponad 300 gatunków roślin naczyniowych, w tym przeszło dwadzieścia gatunków chronionych. Spośród roślin chronionych można tu spotkać między innymi; języcznik zwyczajny, lilię złotogłów, wawrzynek wilczełyko oraz rzadko spotykane storczyki. Jednocześnie na terenie rezerwatu występuje przeszło 100 gatunków zwierząt a także około 4000 gatunków grzybów, w tym 24 objętych ochroną. Niezwykłą atrakcją są potężne Zubowe Skały, najwyższe (440 m n.p.m.) miejsce rezerwatu. Wapienne ostańce o fantazyjnych formach i kształtach tworzą prawdziwe skalne miasto. Przez teren rezerwatu prowadzi przyrodniczo – leśna ścieżka dydaktyczna, tworząca 5 km pętlę.

Kaplica "Na Wodzie" w Ojcowie to niewielki, drewniany kościółek pw. św. Józefa Rzemieślnika (Robotnika). Znajduje się u podnóża skał zwanych Prałatkami, kilkaset metrów na północ od ojcowskiego zamku. Kaplica znajduje się w miejscu dawnych łazienek zdrojowych. Wzniesiono ją w 1901 roku na betonowych podporach i fundamentach ponad dwoma brzegami potoku Prądnik. Jak głosi legenda takie usytuowanie kaplicy wynikało z carskiego zakazu, który uniemożliwiał budowanie na ziemi ojcowskiej. Wybudowano więc kaplicę „na wodzie” omijając tym samym zakaz. Kaplica w Ojcowie wybudowana została według szwajcarsko-ojcowskiego stylu. Drewniany budynek, zwieńczony charakterystyczną wieżyczką, ma kształt krzyża o długości 11 i szerokości 5 metrów. We wnętrzu zachowały się trzy ołtarze w formie szczytów góralskich chat. Ołtarz główny na szczycie posiada słońce, a pod nim znajdują się figurki pięciu świętych. Po bokach znajdują się dwa orły (symbol Polski) zawieszone ponad trzema wężami symbolizującymi zaborców. Centralną część ołtarza zajmuje obraz Matki Boskiej Wspomożenia, namalowany w 1901 roku przez jedną z kuracjuszek ówczesnego zakładu zdrojowego.

Schronisko turystyczne w Tatrach położone na wysokości 1500 m n.p.m., na Hali Gąsienicowej. Zbudowane zostało w latach 1921–1925 przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Otwarcia dokonał 12 lipca 1925 prezydent RP Stanisław Wojciechowski. W latach 1950-1951 dobudowano zachodnie skrzydło i przerobiono wnętrze, powiększając obiekt do obecnych rozmiarów. W 1963 roku schronisko spaliło się częściowo, po czym zostało odbudowane. Kierownikiem schroniska jest od roku 1983 ratownik GOPR i TOPR, Andrzej Kusion, który prowadzi w ostatnich latach modernizację obiektu. Posiada 120 miejsc noclegowych. Jest zarządzane przez PTTK.

Schronisko to, jak nazwa wskazuje, położone jest nad brzegiem Morskiego Oka w Tatrach. Położone jest na wysokości 1410 m n.p.m. i składa się z dwóch części – Starego i Nowego Schroniska. Posiada ponad 100 – letnią tradycję. Pierwsze schronisko powstało w 1874 roku. Po wielu przemianach i remontach Nowe Schronisko to niezwykle wygodny i nowoczesny obiekt, w którym znajduje się 35 miejsc noclegowych. Z kolei Stare Schronisko pełni rolę noclegowni, w której schronienie może znaleźć 43 turystów w pokojach wieloosobowych. Pomimo znacznego oddalenia od Zakopanego ruch turystyczny jest bardzo wysoki, a schronisko cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.

Schronisko położone jest na Polanie Głodówka na południowym stoku Cyrhli, przy drodze między Bukowiną Tatrzańską, a granicą państwa ze Słowacją na Łysej Polanie. Pierwszy – drewniany budynek schroniska zbudowano na początku lat trzydziestych XX wieku. Budynek spłonął w lutym 1938 roku i natychmiast podjęto starania o odbudowę schroniska. Ostatecznie obiekt został odbudowany ze składek społecznych i pożyczki zaciągniętej przez ZHP. Jego ponowne otwarcie planowane na 1 września 1939 roku uniemożliwił wybuch II Wojny Światowej, w czasie której schronisko znalazło się pod administracją niemiecką. W latach osiemdziesiątych XX wieku obok schroniska wybudowano drugi budynek – Drewniak. Obecnie obiekt dysponuje niemal setką miejsc noclegowych w obu budynkach. Do dyspozycji turystów jest także obszerne pole namiotowe.

Schronisko turystyczne położone w Dolinie Pięciu Stawów Polskich w Tatrach Wysokich. Zostało ono zbudowane w latach 1947–1953 nad Przednim Stawem na wysokości 1671 m n.p.m. i jest najwyżej położonym schroniskiem górskim w Polsce. Posiada 70 miejsc noclegowych. Schronisko jest zarządzane przez PTTK i nosi imię Leopolda Świerza. W 1954 roku ukończono budowę obecnego, piątego już z kolei schroniska w Dolinie Pięciu Stawów. W marcu 1956 roku odbyła się oficjalna uroczystość otwarcia, a kierowniczką została Maria Krzeptowska – wieloletnia gospodyni poprzednich schronisk. Pomimo ogromnych trudności związanych z zaopatrzeniem schroniska (transport końmi, wnoszenie towaru na plecach) dzięki staraniom gospodarzy nigdy turystom niczego nie brakowało, a schronisko było i jest znane z przyjaznej atmosfery.

Schronisko turystyczne znajdujące się na w Dolinie Białki poniżej wylotu z Doliny Roztoki w Tatrach Wysokich. Pierwsze schronisko turystyczne wybudowano w tym miejscu w 1876 roku, obecny budynek powstał w 1913 roku, kiedy to rozebrano poprzedni, zagrażający bezpieczeństwu turystów budynek. Jego usytuowanie związane jest z przebiegiem starej drogi do Morskiego Oka. Schronisko jest zarządzane przez PTTK i nosi imię Wincentego Pola. Wbrew powszechnej nazwie „Schronisko w Dolinie Roztoki“ jest ono położone poniżej wylotu Doliny Roztoki, w Dolinie Białki. Drewniane schronisko słynie z atmosfery „z dawnych lat”. W latach międzywojennych za czasów gospodarzącej w nim rodziny Grabowskich była to główna baza taterników polskich wspinających się na Słowacji. Od jesieni 2008 r. gospodynią jest Anna Krupa z Chochołowa.

Najstarsze ślady osadnictwa na położonym nad Sołą wzgórzu zamkowym pochodzą z XI wieku. Gród, będący siedzibą kasztelana, jest po raz pierwszy wzmiankowany w 1179 roku. Zamek był siedzibą kasztelanów i książąt oświęcimskich. Pierwszym księciem, który zamieszkał w jego wnętrzach był Władysław, syn Mieszka I, księcia cieszyńskiego. Zamek był wielokrotnie niszczony przez pożary i powodzie. Obecny budynek zamku wzniesiono na początku XVI wieku.  Najstarszymi obiektami zamkowymi są gotycka wieża obronna z przełomu XIII/IV w. oraz fragment muru obronnego. Wieża jest jedną z pierwszych budowli ceglanych w Małopolsce oraz najwyższym zachowanym murem gotyckim w Polsce południowej. Od 2010 roku w zamku swoją siedzibę ma Muzeum Zamek, które opowiada i dokumentuje historię miasta Oświęcimia.

Wielka Krokiew im. Stanisława Marusarza została oddana do użytku w 1925 roku i jest największą skocznią narciarską w Polsce z homologacją FIS. Jest usytuowana w Tatrach – na północnym stoku góry Krokiew. Punkt konstrukcyjny wynosi 120 m, a aktualnym rekordzistą jest Szwajcar Simon Ammann, który pofrunął na odległość aż 140,5 m. Trybuny mogą pomieścić nawet 50 000 widzów. Wjazd na skocznię umożliwia kolej krzesełkowa, a na szczycie usytuowana jest kawiarnia, z której rozpościera się imponujący widok na Zakopane i okolice. Każdy może poczuć się jak Adam Małysz przed oddaniem skoku.

Górskie schronisko turystyczne położone w Beskidzie Sądeckim, w Paśmie Radziejowej, w okolicach szczytu Bereśnik (843 m n.p.m.). Zostało otwarte dla turystów w 1989 - wybudował je Oddział Pieniński PTTK. Schronisko, ze względu na bliskość Szczawnicy będącej miejscowością uzdrowiskową, jest bardzo popularne. Było ostatnim z obiektów turystyki kwalifikowanej (bacówek), wybudowanych z inicjatywy Edwarda Moskały, ale odmienna od innych bacówek architektura oraz położenie blisko miejscowości powoduje, że obecnie rzadko tak jest odbierana. Dysponuje 40 miejscami noclegowymi w pokojach 2-, 4-, 7- i 8-osobowych.

Całoroczne Schronisko Orlica w Szczawnicy to piękne i klimatyczne miejsce, usytuowane na obrzeżu uzdrowiskowej miejscowości, która słynie z Pijalni Wód Mineralnych. Jest to obiekt wczasowo-turystyczny, który został gruntownie wyremontowany i odnowiony. Dziś, dzięki wspaniałym warunkom noclegowym, przemiłej atmosferze oraz przystępnym cenom, przyciąga gości z całej Polski i zagranicy. Obecnie do dyspozycji turystów są 44 miejsca noclegowe w pokojach 2-, 3-, 4- i 5-osobowych. Schronisko znajduje się na wysokości 520 m. n.p.m. na skarpie nad brzegiem Dunajca, powyżej Drogi Pienińskiej. Budynek został wzniesiony w 1932 roku jako prywatny pensjonat z bardzo atrakcyjnym widokiem na góry oraz rzekę. W 1952 r. obiekt został wydzierżawiony przez PTTK, które dokonało niewielkich przeróbek i uruchomiło schronisko. Kolejna modernizacja nastąpiła w latach 70. XX wieku, wtedy też PTTK kupiło obiekt na własność.

Bacówka - 931 m.n.p.m. zaprasza turystów z całej Polski do odwiedzenia malowniczego zakątka Beskidu Sądeckiego. Obiekt położony jest na szlaku w kierunku Pienin i najwyższych wzniesień w Pasmie Radziejowej. Kilkaset metrów niżej kompleks narciarski Sucha Dolina. W ofercie 30 miejsc noclegowych w pokojach 2, 3 i 4 osobowych z łazienkami oraz 1 apartament. Kuchnia domowa i regionalna w bardzo przystępnych cenach, kawiarnia oraz sala telewizyjna, a to wszystko na wysokości około kilometra nad poziomem morza.

Dolina w polskich Tatrach Zachodnich, położona pomiędzy Doliną ku Dziurze a Doliną za Bramką. Dolina powstała w wyniku uskoku tektonicznego przecinającego w tym miejscu, poczynając od Żlebu Kirkora całe regle. Ma powierzchnię ok. 4 km² i długość 3 km. Józef Ignacy Kraszewski pisał o dolinie: "kraj milczenia i marzenia, a tak piękny". W górnej części doliny położona jest niewielka Polana Strążyska, na której znajdują się dwa szałasy, bufet i duży głaz nazwany przez dawnych turystów Sfinksem. Na polanie skrzyżowanie szlaków turystycznych. Nazwa polany, jak również doliny pochodzi od góralskich słów strąga oznaczających zagrodę do dojenia owiec. Dawniej była wypasana, wchodziła w skład Hali Strążyskiej.

Jest położone na wysokości 730 m n.p.m., w Pasmie Lubomira i Łysiny w Beskidzie Makowskim (według regionalizacji Kondrackiego w Beskidzie Wyspowym) na polanie Nad Nowinami, około 8 km na południowy-wschód od Myślenic. W pobliże schroniska można dojechać samochodem drogą asfaltową od strony Pcimia. Ten niewielki drewniany budynek został oddany do użytku 10 września 1994 roku. Z otwartych terenów przy schronisku rozciąga się szeroka panorama widokowa w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. W okolicy prowadzi wiele szlaków turystycznych łączących Kudłacze z innymi atrakcjami regionu. Do dyspozycji turystów oddano 26 miejsc noclegowych oraz bar z jadalnią. Podczas wędrówek w okolicach Schroniska Kudłacze można zdobyć inne ZT, w tym: 021 Schronisko na Luboniu, 201 Zamek w Dobczycach, 102 Śnieżnica, 064 Schronisko na Maciejowej.

Zostało uroczyście otwarte 9 sierpnia 1931 roku. Położone jest ono w Beskidzie Wyspowym pomiędzy Rabką, Mszaną Dolną i Tenczynem na wysokości 1022 m n.p.m. Do schroniska prowadzi kilka szlaków, w tym najbardziej popularne z Mszany Dolnej i Rabki Zaryte. Ze schroniska roztacza się rozległa panorama na Beskid Wyspowy, Makowski, Żywiecki, Gorce oraz Tatry. Obiekt oddaje do dyspozycji swoich gości 25 miejsc noclegowych: 10 w głównym budynku oraz 15 w letniej bacówce - w razie potrzeby ogrzewanej też zimą, a także bufet turystyczny i prysznic. Atrakcją jest znajdująca się na piętrze sala wieloosobowa z unikalnym układem okien wychodzących na cztery strony świata. W okolicach Lubonia, turyści mają możliwość zdobycia innych ZT, w tym: 020 Schronisko PTTK Kudłacze, 102 Śnieżnica, 064 Schronisko na Maciejowej, 063 Schronisko na Starych Wierchach, 019 Schronisko Turbacz.

Schronisko „Chata Górska Cyrla” jest prywatnym schroniskiem turystycznym, położonym na wysokości 844 m n.p.m. w Beskidzie Sądeckim, na południowym zboczu Makowicy w paśmie Jaworzyny Krynickiej. Oferuje 35 miejsc noclegowych, pole namiotowe, miejsce na ognisko oraz bufet. W pobliżu schroniska znajduje się gęsta sieć szlaków turystycznych – pieszych, konnych czy rowerowych. Dotrzeć można tutaj szlakami z Rytra i Hali Łabowskiej, a najbliższe miejscowości wypoczynkowe to Rytro, z którego prowadzi najkrótszy szlak do schroniska, i Piwniczna – Zdrój.

Turbacz – 1310 m n.p.m., najwyższy szczyt Gorców. Nazwa szczytu pochodzi prawdopodobnie z gwary, od nazwy instrumentu pasterskiego trumbity (trombity). Zbudowany jest z fliszu karpackiego. Sam szczyt Turbacza leży blisko Gorczańskiego Parku Narodowego, ale nie jest położony w jego granicach. O Turbaczu często pisał piewca Gorców Władysław Orkan, którego imieniem nazwano wybudowane w latach 1953-1958 schronisko znajdujące się pod szczytem w kierunku wschodnim na wysokości 1283 m n.p.m. Turbacz położony jest prawie idealnie pośrodku Gorców. Szczyt Turbacza jest całkowicie porośnięty lasem i pozbawiony jakichkolwiek widoków. Znajduje się na nim betonowy słup triangulacyjny oraz krzyż z datami 1945 – 1985 i metalową tabliczką z wizerunkiem Jezusa Miłosiernego na tle gorczańskiej przyrody. Przez sam szczyt biegnie szlak czerwony (Główny Szlak Beskidzki) z Rabki-Zdroju. Wszystkie pozostałe doprowadzą nas jedynie do schroniska.

Górskie schronisko turystyczne położone w Beskidzie Sądeckim, w Paśmie Radziejowej. Do obiektu można się dostać szlakiem turystycznym lub asfaltową drogą. Pierwsze plany budowy schroniska pojawiły się już w 1908 roku. Dzierżawcą schroniska został góral ze Szczawnicy, Walenty Symela. W 1938 otrzymało imię Kazimierza Sosnowskiego. W 1953 PTTK postawiło schron turystyczny, mogący pomieścić 16 osób - część materiałów wnoszono na plecach. Wkrótce rozpoczęto budowę schroniska z prawdziwego zdarzenia i w sierpniu 1958 stanął kamienny obiekt, kryty gontem, architekturą wpisujący się w beskidzki krajobraz. 17 grudnia 1991 spłonęła drewniana część obiektu. Obok postawiono tymczasowy bufet, a spalone schronisko odbudowano i od 1998 ponownie może spełniać swoje zadanie.

Bacówka Brzanka została otwarta w 1981 r. i obecnie jest zarządzana przez osoby prywatne. Położona jest w Parku Krajobrazowym Pasma Brzanki na Pogórzu Ciężkowickim, na wysokości 508 m n.p.m. Schronisko oferuje 28 miejsc noclegowych oraz bufet. Tuż obok znajduje się wieża widokowa. Prowadzą tutaj szlaki turystyczne z Tuchowa, Czermnej, Ryglic, Ciężkowej, Siedlisk oraz Lubaszowej, a także asfaltowa droga z Jodłówki Tuchowskiej.

"Skansen Wsi Pogórzańskiej" im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku jest oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. Skansen znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej oraz Szlaku Techniki Małopolski. Na obszarze o powierzchni ok. 2 ha ulokowano 15 obiektów ludowej architektury Pogórzan. Wszystkie budynki są oryginalne. Zostały rozebrane w macierzystej wsi i przeniesione do Skansenu,tu zakonserwowane i zmontowane. Szczupłość terenu oraz umieszczenie obiektów w starym sadzie, zdecydowało o zabudowie parkowej, bez odtwarzania autentycznego układu wiejskiej zabudowy Pogórzan. Oglądać tu można chałupy, budynki gospodarcze i warsztaty wiejskie m.in. z Gródka, Siar i Moszczenicy. Większość budynków pochodzi z XIX w., a najstarszy z przełomu XVIII/XIX w., natomiast najmłodsze z okresu międzywojennego.

Renesansowy dwór obronny w Szymbarku, to czołowy przykład architektury polskiego kasztelu. Łączy on funkcje rezydencji szlacheckiej i warowni. Z pośród innych tego typu budowli wyróżnia go przede wszystkim unikalny kształt architektoniczny inspirowany wzorami z Italii oraz malownicze położenie  w Beskidzie Niskim. Budowla powstała w latach 1530 – 1590, jako gniazdo rodu Gładyszów i była zamieszkała przez nich do końca XVII w. Później obiekt stopniowo popadał w ruinę. W roku 2010 po gruntownym remoncie został oddany do użytku publicznego. Obecnie dwór pełni funkcję ośrodka konferencyjno-wystawienniczego i jest oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. 

Zagroda Maziarska w Łosiu - oddział Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach jest tradycyjną zagrodą łemkowską in situ. Graniczy z czynną cerkwią greckokatolicką z 1810 r. Zespół muzealny stanowi przykład łemkowskiej architektury Łosia końca XIX w. Znajduje się tu chyża  z 1899 r. i budynki gospodarcze: stodoła oraz spichlerz. Jedynym translokowanym obiektem na terenie Zagrody jest chyża  z Bartnego z 1928 r. Tematem wiodącym ekspozycji stałej jest maziarstwo. Na wystawie prezentowane są eksponaty, mapy, fotografie oraz plansze z tekstami informacyjnymi. W budynku gospodarczym znajdują się wozy maziarskie, w tym  wóz ostatniego z maziarzy Dymitra Kareła. W spichlerzu znajduje się wystawa „Relikty” prezentująca zachowane elementy z kilku nieistniejących cerkwi łemkowskich.

Schronisko położone jest w Paśmie Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim na wysokości 1061 m n.p.m. Pierwszy obiekt noclegowy na Hali Łabowskiej powstał w 1953 roku i ta data uznawana jest za początek istnienia schroniska. W pobliżu znajdują się również ciekawe miejsca pamięci z czasów walk partyzanckich oraz liczne atrakcje przyrodnicze w postaci rezerwatów przyrody i cennych przyrodniczo miejsc. Schronisko na Hali Łabowskiej dysponuje 60-cioma miejscami noclegowymi.

Muzeum Dwór Feillów mieści się w zabytkowym drewnianym dworku odbudowanym po pożarze starego budynku w połowie lat 30-tych XX wieku. Obiekt zaprojektowany przez inż. Władysława Jenknera, pradziadka obecnego właściciela, był do 1945 roku własnością rodziny Feill. W połowie XIX wieku, sprzedawszy uprzednio browar pod Wiedniem, trzech braci zakupiło klucz majątków, pośród których znajdowała się posiadłość ziemska na Woli Zręczyckiej. W roku 1945 właściciele zostali wywłaszczeni, a majątek przejął Skarb Państwa. W maju 2013 roku, dzięki wieloletnim staraniom spadkobierców rodziny Feill dwór powrócił w ręce rodziny. Wystawa stała w muzeum stanowi pewnego rodzaju kapsułę czasu, która przenosi nas do momentów, w których muzea nie istniały. Nawiązuje ona do tradycji, kiedy pomiędzy wiekiem XVI a XVIII właściciele ziemscy w swoich rezydencjach tworzyli gabinety osobliwości. Gromadzili w nich to, co uznali za godne wyróżnienia i pokazania swoim gościom. Zwiedzanie Muzeum jest bezpłatne. Znaczek turystyczny można nabyć po dokonaniu darowizny w postaci cegiełki o wartości 7 zł, która jest w całości przeznaczona na cele statutowe Muzeum.

Zwiedzanie muzeum i zakup znaczka możliwy po wcześniejszym kontakcie telefonicznym.

Szałas Groń zlokalizowany jest nieopodal Szczawnicy, na szczycie Palenicy (722 m n.p.m.). Z jego bliskiego sąsiedztwa rozciąga się wspaniały widok na panoramę znajdujących się nieopodal Pienin. Turyści znajdą tu nie tylko bar serwujący specjały kuchni regionalnej, ale także zaplecze noclegowe. Szałas Groń to doskonała baza wypadowa dla górskich wędrówek, ale także dobrze wyposażona wypożyczalnia sprzętu narciarskiego i miejsce z wieloma innymi atrakcjami (zjeżdżalnia grawitacyjna, trasy narciarskie z wyciągami, wypożyczalnia leżaków, rowerów itp.)

Drewniany dom, w którym urodził się Antoni Kocjan został wybudowany w 1862 roku. Antoni Kocjan to wybitny konstruktor szybowcowy i szef wywiadu lotniczego AK, który odkrył tajemnice niemieckiej broni V1 i V2.  Urodził się w 1902 roku we wsi Skalskie, która dzisiaj jest dzielnicą Olkusza. Po ukończeniu gimnazjum, w 1923 r. został studentem Politechniki Warszawskiej i rozpoczął działalność w Sekcji Lotniczej Politechniki. Od 1931 roku prowadził własne Warsztaty Szybowcowe. Zaprojektował szybowce: Czajka, Wrona, Komar, Sroka, Sokół, Mewa i Orlik. Spośród 1400 szybowców zbudowanych w Polsce w latach trzydziestych, połowa, to konstrukcje Antoniego Kocjana. Na szybowcach jego konstrukcji ustanowiono 40 krajowych rekordów szybowcowych oraz jeden rekord międzynarodowy, a na motoszybowcu Bąk dwa rekordy międzynarodowe. Podczas okupacji, Antoni Kocjan był szefem Referatu Lotniczego wywiadu ZWZ/AK. Dzięki jego meldunkom alianci podjęli decyzję o zbombardowaniu niemieckiego poligonu doświadczalnego i fabryki rakiet w Peenemunde na wyspie Uznam, co opóźniło o pół roku prace nad produkcją broni V1 i V2, a o Kocjanie mówi się odtąd, że był „człowiekiem, który wygrał wojnę”. Został aresztowany i po torturach rozstrzelany 13 sierpnia 1944 roku w Warszawie. W „Chacie Kocjana”, jaka stanęła w podolkuskim Rabsztynie, a która dzięki władzom Olkusza została w tym miejscu zrekonstruowana, powstaje stała ekspozycja poświęcona Antoniemu Kocjanowi, na której można zobaczyć fotografie i dokumenty związane z działalnością Antoniego Kocjana oraz modele szybowców. W pozostałych pomieszczeniach powstaje wystawa etnograficzna, w oparciu o którą będą tam organizowane warsztaty sztuki ludowej, rzemiosła i warsztaty kulinarne.

Od 2002 roku z przystani Jędruś w Czorsztynie, organizowane są rejsy gondolami, tak zwanymi "Czorsztyniankami", po zalewie Czorsztyńskim. Przepływy łączą dwa zamki - Czorsztyński i Niedzicki, dzięki czemu bardzo sprawnie i w krótkim czasie turyści mają możliwość zwiedzić ruiny zamku w Czorsztynie, zamek i zaporę w Niedzicy, a także zapoznać się z bardzo bogatą historią malowniczej okolicy. Dzięki stałym kursom gondolowym pomiędzy dwoma brzegami zalewu, możliwe jest szybkie przemieszczanie się pomiędzy dwoma miejscowościami, oddalonymi od siebie o 12 km. bez konieczności  używania środków transportu drogowego. Rejsy gondolowe gwarantują zaznanie niezapomnianych widoków, a także chwil orzeźwienia  w upalne dni. Dodatkowo w porcie gondoli w Czorsztynie na turystów czekają dodatkowe atrakcje w postaci  placu zabaw z  dmuchaną zjeżdżalnią, leżaki i hamaki  znajdujące się w zacienionym zagajniku. Rejsy gondolami odbywają się od 1 maja do końca września.

Znajduje się na granicy Beskidu Żywieckiego i Beskidu Makowskiego. Budynek przeszedł gruntowny remont na przełomie lat 80. i 90. XX w. Jest to jednopiętrowy, drewniany dom, idealnie wpasowujący się w otoczenie. Do dyspozycji gości oddano 38 miejsc noclegowych. Schronisko oddalone jest w niewielkiej odległości od dużego węzła szlaków, na którym przeplatają się szlaki na Przełęcz Krowiarki i Babią Górą, do Zawoi i Sidziny czy na Policę i dalej na Mosorny Groń. Schronisko stanowi idealny punkt wypadowy na jednodniowe wycieczki szlakami Beskidu Żywieckiego.

Schronisko PTTK „Markowe Szczawiny” powstało w 1906 roku i leży na wysokości 1180 m n.p.m. na północnych stokach Diablaka. Obecny, wybudowany od podstaw budynek oddano do dyspozycji turystów w roku 2009. Oprócz miejsc noclegowych znajduje się tutaj Muzeum Turystyki Górskiej dotyczące turystyki w okolicach Babiej Góry, dyżurka GOPR, a także węzeł szlaków turystycznych na Babią Górę przez Perć Akademików, Przełęcz Krowiarki i do Zawoi. Schronisko na Markowych Szczwinach stanowi idealne miejsce na chwilę odpoczynku i posiłek w drodze na Babią Górę.

Schronisko turystyczne położone w zachodniej części Gorców, na grzbiecie ciągnącym się od Turbacza do Rabki. Znajduje się na wysokości 968 m n.p.m., na dużej polanie Stare Wierchy. Ze schroniska rozciąga się panorama Tatr, Beskidu Wyspowego i niektórych szczytów Gorców, a przy dobrej widoczności można ujrzeć także Babią Górę. W budynku schroniska znajduje się kuchnia i bufet, gdzie można także zakupić Znaczek Turystyczny oraz pamiątki. Miejsca noclegowe dla 34 osób. Możliwość palenia ogniska, a w zimie uprawiania w okolicy narciarstwa biegowego i zjazdowego.

Schronisko PTTK na Maciejowej znajduje się w Gorcach, a położone jest na polanie Przysłop, na grzbiecie odchodzącym od Turbacza do Rabki. Schronisko znajduje się około 1 km na południowy wschód od szczytu Maciejowej, od której wzięło swoją nazwę. Schronisko wybudowane zostało w roku 1977 i stanowi bazę dla uprawiania górskiej turystyki pieszej, rowerowej i narciarskiej. Ponadto w schronisku prowadzone są imprezy okolicznościowe, spotkania literackie oraz obozy. Budynek schroniska posiada 25 miejsc noclegowych. Jego usytuowanie sprzyja podziwianiu pięknych widoków na Babią Górę oraz Tatry. Nieopodal Maciejowej przebiega także granica Gorczańskiego Parku Narodowego.

Położony jest na południowy-wschód od Szczawnicy w malowniczym zakątku Pienin na wysokości 850 m npm na północnych Stokach Durbaszki w grzbiecie Małych Pienin. Budynek ośrodka powstał w latach 1949-1952. Początkowo miał być bacówką do wypasu owiec, jednak plany te spełzły na niczym i ostatecznie przez ponad 20 lat budynek niszczał. Dopiero w roku 1973 bacówką zainteresował się Wydział Oświaty Miasta Krakowa, który przejął budynek by stworzyć w nim bazę turystyczną dla młodzieży. Modernizacja budynku trwała wiele lat i trwa do dnia dzisiejszego. Budynek przebudowano, wyposażono w jadalnię i sanitariaty i ostatecznie w 1986 roku doprowadzono do niego prąd. Ośrodek posiada 86 miejsc noclegowych w pokojach 3,5 i 6 osobowych.

Wielka Siklawa to olbrzymi wodospad położony w Tatrach Wysokich o wysokości około 70 m, o średnim kącie nachylenia wynoszącym 35⁰. Uznawany jest za największy wodospad w Polsce i w Tatrach. Chociaż jest najwyższym wodospadem w Polsce, to w Tatrach Słowackich znajdują się wodospady od niego wyższe, ale o mniejszym przepływie wody. Ogromne ilości wody z wielkim hukiem spływają z Wielkiego Stawu do Doliny Roztoki dwiema lub trzema strugami (w zależności od poziomu wód) ze ściany stawiarskiej – progu oddzielającego Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów. Zielony szlak turystyczny prowadzący od Wodogrzmotów Mickiewicza do Doliny Pięciu Stawów Polskich wytyczony został obok wodospadu przez niebezpieczny, zwłaszcza w czasie oblodzenia, długi pas wygładzeń polodowcowych zwanych Danielkami.

Przełęcz Krzyżne położona jest w Tatrach Wysokich na wysokości 2112 m n.p.m., pomiędzy Doliną Pańszczycy, a Doliną Roztoki. To trawiasta rówień o powierzchni około 1,2 ha. Nazwa Krzyżne pochodzi od jej położenia w miejscu, w którym krzyżuje się grań Koszystej, grań Wołoszyna i Wschodnia grań Świnicy. Czasami przełęcz bywa nazywana Krzyżnem Polskim lub Krzyżnem Wołoszyńskim. Przełęcz jest jednym ze skrajnych punktów najtrudniejszego, ale i najpiękniejszego w Polskich Tatrach szlaku nazwanego Orlą Percią, który prowadzi skalistą granią od przełęczy Zawrat przez Kozie Wierchy, Granaty i Buczynowe Turnie. Będąc na Przełęczy Krzyżne warto zwrócić uwagę na typowo wysokogórską roślinność i zwierzęta. Z rzadkich wysokogórskich roślin w rejonie przełęczy występuje rogownica jednokwiatowa i skalnica odgiętolistna. Dosyć często można również zaobserwować tu kozice.

Jest to główny ośrodek narciarski Białki Tatrzańskiej o dostępności stoków dla wszystkich narciarzy. Coś dla siebie znajdą tutaj zarówno początkujący, średnio-zaawansowani i zaawansowani narciarze. Ciekawostką dla zaawansowanych są dwie trasy z homologacją FIS. Ośrodek dysponuje 6 wyciągami narciarskimi, w tym nowoczesną sześcioosobową koleją linową z osłonami przeciwwietrznymi oraz szeroką infrastrukturą dostępną dla każdego narciarza, taką jak: 8 tras narciarskich różnej trudności, rozbudowany snowpark, trasy biegowe. Na terenie ośrodka znajdują się szkółki narciarskie i wypożyczalnie sprzętu. Po instensywnym dniu, można odpocząć w basenach termalnych.

Stacja Narciarska Śnieżnica znajduje się na północno-zachodnich stokach Śnieżnicy, w Kasinie Wielkiej w Beskidzie Wyspowym. Stacja narciarska Śnieżnica dysponuje czteroosobową krzesełkową koleją linową o długości 1100 metrów oraz wytyczonym torem rowerowym dla miłośników kolarstwa MTB. Sama Śnieżnica wznosi się na wysokość 1006 m. n.p.m. i jest szczytem zalesionym. Okolica obfituje w atrakcje turystyczne o znaczeniu historycznym jak i krajobrazowym m.in. cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, leśny rezerwat przyrody Śnieżnica chroniący roślinność buczyny karpackiej z bukami liczącymi do 150 lat.

Uzdrowisko Wapienne znajduje się w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego, na obrzeżach Magurskiego Parku Narodowego. Status uzdrowiska otrzymało w 1986 roku i jest to najmniejszy z kurortów uzdrowiskowych w Polsce. Mimo to miejsce i właściwości lecznicze miejscowych wód są znane już od XVII wieku. Jako miejscowość uzdrowiskowa Wapienne zaczęło się rozwijać w XIX wieku. W 1848 roku tutejszy zakład zdrojowy posiadał trzy wille i łazienki z 50. wannami. Wyposażenie to uległo jednak zniszczeniu w pożarach, które pod koniec XIX wieku nawiedziły zakład. Po odbudowie kolejnych zniszczeń dokonał wybuch I wojny światowej. Uzdrowisko zostało odbudowane w latach 1920 -1924 i wiadomo, że w tym czasie leczniczych kąpieli zażywało tutaj blisko 100 osób dziennie. Kolejne zniszczenia spowodowała II wojna światowa, ale ponownie ośrodek odbudowano, a w roku 1955 uzdrowisko zostało przejęte i przeznaczono na ośrodek kolonijno-wypoczynkowy. W 1958 roku odbudowano budynek łazienek, a kilka lat później także dawny pensjonat, pawilony oraz uruchomiono zakład leczniczy. Dziś w uzdrowisku leczy się choroby narządów ruchu, reumatyczne, układu krążenia i skóry, a do leczenia wykorzystuje wody mineralne siarkowe oraz wysokiej jakości borowinę.

Decyzja o budowie kolei linowej na Jaworzynę Krynicką zapadła w 1957 roku jednak z różnych powodów nie doczekała się realizacji. Powrócono do pomysłu dopiero w 1995 roku, a rok później rozpoczęto budowę kolejki. W rezultacie powstała dwuodcinkowa trasa o długości ponad 4 km (Krynica-Czarny Potok, Czarny Potok-Jaworzyna Krynicka). Obecnie na Jaworzynie Krynickiej jest 7 tras narciarskich o łącznej długości ponad 7 km. Trasy te znajdują się na zboczach Jaworzyny (1114 m n.p.m.) w Beskidzie Sądeckim nieopodal Krynicy-Zdroju. Jaworzyna Krynicka jest jednym z największych ośrodków narciarskich w Polsce.

Francesco Nullo to jeden z niezwykłych uczestników Powstania Styczniowego. Urodził się w 1826 r. w Bergamo i choć zawodowo zajmował się handlem, to aktywnie włączył się w ruch rewolucyjny w ówczesnej Europie. Wziął udział w Wiośnie Ludów, gdzie poznał się z Giuseppe Garibaldim, rozpoczynając tym samym prace na rzecz zjednoczenia Włoch. Walczył u jego boku w czasie „Wyprawy Tysiąca” na Sycylię w 1860 r. Kiedy kilka lat później na ziemiach polskich wybuchło powstanie, wraz z niewielką grupą towarzyszy dołączył do oddziału płk. Józefa Miniewskiego, który na początku maja przekroczył granicę Galicji i Królestwa Polskiego. Pierwsza potyczka z jednostkami carskimi miała miejsce 4 maja, a następnego dnia powstańcy zostali zaatakowani pod Krzykawką. W tym właśnie starciu zostali rozbici, a Francesco Nullo poległ. Kilka dni później został on pochowany na cmentarzu w Olkuszu.  W sierpniu 1908 r. postawiono pomnik na tej ważnej mogile, ale jej poświęcenie nastąpiło dopiero w styczniu 1915 r. z inicjatywy Legionów Polskich. Wielokrotnie przy tym nagrobku spotykali się przedstawiciele dwóch narodów celem upamiętnienia wspólnej historii. 

W 44. rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki w 1861 r. olkuski „Komitet Narodowy” postanowił uczcić tego wielkiego Polaka poprzez „usypanie na wzgórzu pod tzw. „księżym laskiem” kopca. Niespełna dwa lata później w wyniku uczestnictwa miejscowego społeczeństwa w Powstaniu Styczniowym, carskie represje dotknęły również ten pomnik. Został on zrównany z ziemią, jednak pamięć o nim nie zaginęła. W setną rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki olkuszanie postanowili stworzyć kopiec na nowo. Powołano specjalny Komitet, który już od września przystąpił do prac. Przy budowie brała udział młodzież szkolna, członkowie stowarzyszeń i różnych instytucji. Na szczycie kopca ponownie stanął krzyż z cierniową koroną, pod którym umieszczono ziemię z miejsca bitwy pod Racławicami oraz pamiątkowe dokumenty. Kopiec przez lata był miejscem spotkań patriotycznych i ważnych uroczystości o charakterze narodowym. Przetrwał okres okupacji niemieckiej i rządów komunistycznych w Polsce. Obecnie kopiec mierzy siedem metrów wysokości, a wraz z wieńczącym go krzyżem osiąga wysokość trzynastu metrów.

Początki zamku w Ojcowie wiążą się z działalnością fortyfikacyjną króla Kazimierza Wielkiego, na polecenie którego wzniesiono zamek w latach 1354 – 1370. Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z 1370 roku kiedy to zarządcą zamku został burgrabia Zaklika. Zamek był jednym z ważniejszych ogniw w łańcuchu obronnym chroniąc Kraków przed Luksemburczykami. Posiadał stuosobową załogę dowodzoną przez starostę. Dzierżawiony przez dziesięciolecia zmieniał zarządców, by w końcu w roku 1536 przejść w ręce królowej Bony Sforzy, która po 20 latach, w związku z wyjazdem do Włoch, przekazała go Mikołajowi Płazie. Na przestrzeni wieków zamek przechodził z rąk do rąk to popadając w ruinę to znów odzyskując częściowy blask. W 1802 r. obiekt zostaje opuszczony. Podczas rozbiorów zamek ponownie podupada i kolejny właściciel rozbiera częściowo mury, które grożą zawaleniem. Ostatecznie z zamku pozostaje ośmioboczna wieża, brama i dolne partie murów. Pod koniec XIX wieku plany odbudowy podjął Ludwik Krasiński, który zamierzał tu  urządzić muzeum archeologiczno-przyrodnicze. Zasypano wtedy fosę i zlikwidowano most, a ośmioboczną wieżę obniżono o 6 metrów. Odnowiono też bramę urządzając w niej pokój mieszkalny. W 1913 roku nowa właścicielka - Ludwika Czartoryska przystępuje do konserwacji ruin i częściowej odnowy baszty. Dalsze prace konserwacyjne prowadzi na zamku dyrekcja Ojcowskiego Parku Narodowego w latach 80. i 90. XX wieku. Obecnie w salce nad bramą wjazdową znajduje się wystawa dotycząca historii zamku ojcowskiego, a jej częścią jest makieta pokazująca zamek z przełomu XV i XVI wieku.

Muzeum Regionalne PTTK im. Antoniego Minkiewicza liczy już z górą 100 lat. Mieści się ono w dwóch salach zabytkowej kamienicy przy rynku. Wśród muzealnych eksponatów do najcenniejszych należy bardzo dobrze zachowany miecz z przełomu XIII i XIV wieku, zwany „katowskim”. Inne cenne artefakty to m.in. pistolet skałkowy, fragmenty drewnianych rur wodociągowych z XVI-XVII w., sztylet, znalezione na zamku w Rabsztynie kule szwedzkie, czy fragmenty naczyń rzymskich z okresu brązu. Szczególnie ważne dla lokalnej tradycji są wyroby Olkuskiej Fabryki Naczyń Emaliowanych. Na uwagę zasługują również lokalne stroje ludowe, świątki z nieistniejących już kapliczek. Najważniejszą jest jednak ekspozycja górnictwa kruszcowego m.in. stare narzędzia górnicze, kopaczka, lampki, kilofki, młotki, pyrliki, drewniany młot górniczy, moździerz do rozdrabniania i sito do przesiewania rudy. W zbiorach malarstwa znajduje się kilka XIX-wiecznych litografii Napoleona Ordy, obrazy o tematyce górniczej Władysława Jastrzębskiego oraz portrety olkuskich gwarków. Osobną grupę eksponatów stanowią rzeźby i obrazy olkuskich artystów oraz grafiki. 

Ośrodek położony jest na zachodnim krańcu Bukowiny Tatrzańskiej. Do dyspozycji turystów jest 12 koni. W ciągu roku w ośrodku organizowane są rajdy, kuligi, obozy konne dla młodzieży, oraz zajęcia z jazdy konnej zarówno dla amatorów jak i jeźdźców zaawansowanych. Górski Ośrodek Jeździecki dysponuje ponadto 30 miejscami w  pokojach 2, 3 i 4 osobowych, wyposażonych w łazienki.

Grota Łokietka to poziomo rozwinięta jaskinia znajdująca się na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Położona jest ok. 125 metrów ponad dnem Doliny Sąspowskiej i jest największą spośród wszystkich znanych jaskiń na terenie parku. Długość jaskini wynosi 320 metrów, a całość składa się z dwóch dużych sal: Rycerskiej i Sypialni oraz dwóch mniejszych. Pierwsze wzmianki o jaskini pochodzą z końca XVII wieku. Od końca XVIII wieku stanowiła miejscową atrakcję turystyczną. W czasie pierwszej wojny światowej grota służyła  miejscowej ludności jako czasowe schronienie. W 1927 roku została uznana za zabytek. Badania dowodzą, iż w odległych czasach jaskinię zamieszkiwały niedźwiedzie polarne. Przypuszcza się też, że dla człowieka nie była ona wygodnym schronieniem, choć znaleziono w niej pradawne ślady jego bytności. Z jaskinią związana jest legenda o ukrywaniu się w niej Władysława Łokietka przed królem czeskim Wacławem II. Przyszły król miał tu przebywać 6 tygodni, odpoczywając na kamiennym łożu  ostatniej sali. Wejście do jaskini zasnute było pajęczyną pokrytą rosą, co ostatecznie miało zmylić pogoń, stąd też dzisiejsza krata zamykająca wejście do jaskini powtarza motyw pajęczyny.

U stóp zamku w Pieskowej Skale znajduje się wapienny ostaniec nazywany Maczugą Herkulesa. Skała zbudowana jest z twardych wapieni skalistych, a swym kształtem przypomina właśnie broń mitycznego olbrzyma. Maczuga ma 25 metrów wysokości i stoi na niższej skale o wysokości bliskiej 12 metrów, a swój kształt zawdzięcza erozyjnej działalności wiatru i wody. Formacja ta stanowi charakterystyczny element krajobrazu Doliny Prądnika i jest jednym z najważniejszych symboli całej Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Z Maczugą nierozerwalnie związanych jest kilka legend, a jedna z nich mówi o Panu Twardowskim, który rozkazał czartowi ustawienie w tym miejscu skały wierzchołkiem do dołu. Czart swoją pracę wykonał, a Twardowski zgodnie z umową musiał mu oddać swoją duszę. Od 1933 roku na szczycie Maczugi Herkulesa znajduje się dwumetrowej wysokości krzyż, który upamiętnia pierwsze wejście na maczugę, w wykonaniu Leona Witka z Katowic. Dziś maczuga jest chroniona prawem, a wspinaczka w tym miejscu jest zabroniona.

Obecne Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza na Lubomirze zostało wybudowane w miejscu przedwojennej stacji obserwacyjnej (1922-44), która była zamiejską filią Obserwatorium Krakowskiego. Pomysłodawcą utworzenia tej placówki był prof. Banachiewicz. W tamtych czasach, stacja Lubomir zasłynęła z odkrycia dwóch komet: 3.04.1925 r. przez Lucjana Orkisza (C/1925 G1 Orkisz) i 17.07.1936 przez Władysława Lisa (C/1936 OI Kaho-Kozik-Lis). We wrześniu 1944 r. obserwatorium zostało spalone w wyniku działań wojennych. W październiku 2007 oddano no użytku nowy budynek, nazwany na cześć prof. Tadeusza Banachiewicza. Aktualnie prowadzona jest działalność naukowa, dydaktyczna i popularyzatorska - Obserwatorium Astronomiczne im. T. Banachiewicza jest jedynym w Polsce obserwatorium, które można zwiedzić w każdy weekend bez wcześniejszej zapowiedzi, a także uczestniczyć w prelekcjach i pokazach nieba.

Tischnerówka - góralska chałupa dobudowana do GOK w Łopusznej - miejsce uznania, pamięci i hołdu dla największego w dziejach Łopusznej syna tej ziemi - ks. prof. J. Tischnera, wybitnego filozofa, wspaniałego kapłana, przyjaciela górali i gór. Miejsce powstania muzeum nie jest przypadkowe, ponieważ ksiądz często bywał w GOK-u. Uczestniczył w spotkaniach z góralami, gościł z okazji różnych imprez i uroczystości, spotykał się z młodzieżą z zespołu góralskiego. Izba Pamięci istnieje od 2004 roku i składa się z dwóch części: sali muzealnej i audiowizualnej. Można tutaj zobaczyć zarówno autentyczne przedmioty należące do księdza profesora, jak również bardzo bogaty zbiór fotografii z rodzinnego albumu Tischnerów, rękopisy księdza, książki, jego listy, dokumenty, nagrody. Część audiowizualna „Tischnerówki” to miejsce gdzie można usłyszeć i zobaczyć księdza profesora w czasie projekcji filmu z jego udziałem pt. „Byli chłopcy byli...”

Schronisko PTTK położone poniżej szczytu Turbacza w Gorcach, tuż przy granicy z Gorczańskim Parkiem Narodowym. Schronisko znajduje się na wysokości 1283 m n.p.m. na skraju polany Wolnica, wchodzącej w skład Hali Długiej. Jest to okazały kamienny budynek o dwóch prostopadłych skrzydłach z arkadowym wejściem i strzelistym dachem z mansardami, kryty gontem. Oferuje 110 miejsc noclegowych. Obok schroniska (niewielki, drewniany budynek w lesie) – otwarte w 1980 roku Muzeum Kultury i Turystyki Górskiej PTTK eksponujące dzieje turystyki w Gorcach, historię schroniska na Turbaczu, opis działalności ruchu oporu podczas II wojny światowej oraz postać Władysława Orkana. Obok schroniska pole namiotowe. Przed schroniskiem największy w Gorcach węzeł szlaków turystycznych.

Położona w Beskidzie Sądeckim, w paśmie Jaworzyny Krynickiej, na niebieskim szlaku pomiędzy Runkiem i Pustą Wielką. Usytuowane jest na wysokości 887 m n.p.m. nieopodal Głównego Szlaku Beskidzkiego i stanowi naturalny przystanek dla osób wędrujących od strony Rytra lub Krynicy. Obok schroniska przebiegają również szlaki narciarskie, konne i rowerowe. Sprzed schroniska otwierają się przepiękne widoki na pasmo Radziejowej oraz wyjątkowo okazała panorama na Tatry. Samo schronisko jest drewnianym budynkiem z obszerną salą kominkową i werandą. Posiada 40 miejsc noclegowych, a w razie ich braku istnieje możliwość nocowania na podłodze lub rozbicia namiotu przed budynkiem. Będąc na wycieczce w okolicy można również zdobyć Znaczki nr 22 - Chata Górska Cyrla oraz Nr 38 - Hala Łabowska.

Giewont to masyw w Tatrach Zachodnich, wys. 1894 m n.p.m., położony jest między Doliną Bystrej, Doliną Kondratową, Doliną Małej Łąki i Doliną Strążyską. Złożony jest z trzech części: Wielkiego Giewontu (1894 m), Małego Giewontu (1728 m) i Długiego Giewontu (1867 m). Wielki Giewont jest oddzielony od Długiego Giewontu głębokim wcięciem zwanym Szczerbą. Wierzchołek Wielkiego Giewontu, zwany po prostu Giewontem jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Tatrach. Stanowi także cel pielgrzymek do stalowego krzyża na szczycie, postawionego w 1901 r. z inicjatywy zakopiańskiego proboszcza Kazimierza Kaszelewskiego, wzniesionego na wzór włoskich miejscowości, gdzie w roku jubileuszowym - 1900, stawiano krzyże na szczytach gór. Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej masie ok. 1900 kilogramów. Wykonany został przez krakowską fabrykę Józefa Góreckiego. 6 września 2007 krzyż został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego. Na szczyt Giewontu prowadzą trzy szlaki: niebieski z Kuźnic, czerwony z Doliny Strążyskiej, żółty z Gronika przez Dolinę Małej Łąki.

Jest to niewielki, ale po ostatniej przebudowie - nowoczesny obiekt, którego ekspozycja zadowoli małych i dużych przyrodników. W ramach remontu i modernizacji wykonano przestrzenne dioramy, zainstalowano wiele stanowisk interaktywnych oraz punktów z wykorzystaniem multimediów. Dzięki tym nowatorskim elementom, można posłuchać śpiewu rodzimych gatunków ptaków, posłuchać odgłosów innych zwierząt żyjących w okolicznych lasach, czy dowiedzieć się co bzyczy i szmera na łące. Uruchomiono także nowoczesną salę konferencyjno-edukacyjną, której wyposażenie umożliwia prowadzenie bogatej w formę edukacji przyrodniczej. Wśród dostępnych materiałów filmowych wiele dotyczy historii i współczesnego łowiectwa. Będąc na wycieczce w okolicy Ciężkowic, prócz wspaniałych wycieczek po Pogórzu Ciężkowicko-Rożnowskim, można wstąpić do niewielkiego muzeum etnograficznego Grociarnia w Jastrzębiej (trzeba się wcześniej umówić) i zdobyć Znaczek Nr 531.

Wysokie Skałki (Wysoka) - szczyt w Małych Pieninach, wys.1050 m n.p.m., najwyższy w całych Pieninach i Pienińskim Pasie Skałkowym, położony na granicy polsko-słowackiej. Szczyt zbudowany jest z czerwonych wapieni krynoidowych. Cała góra porośnięta jest lasem, jedynie sam czubek jest odkryty. Na szczyt Wysokiej można dojść szlakiem zielonym z Jaworek przez Wąwóz Homole lub niebieskim ze Szczawnicy przez Szafranówkę i Durbaszkę. Szlaki te kończą się na Przełęczy Kapralowa Wysoka. Stamtąd prowadzi już ścieżka turystyczna, w trudnych miejscach ze schodami i poręczami. Na samym szczycie platforma widokowa. Roztaczają się stąd widoki na Tatry, Babią Górę, Pasmo Radziejowej, Magurę Spiską, Góry Lewockie i Pieniny.

Wojnicz – miasto w woj. małopolskim na trasie między Tarnowem, a Krakowem, diecezja tarnowska. Parafia istnieje od końca XI w. Obecny kościół w najstarszych partiach został wzniesiony w poł. XV w., a następnie przebudowany w 1773 r. W wieku XX dobudowano nawy boczne oraz wieżę. Kościół w najstarszych partiach gotycki, w nowszych barokowy i pseudobarokowy. Murowany z kamienia i cegły, otynkowany. W nawie i kaplicach polichromia rokokowa wykonana przez Jana Neydorfera w 1768 r. W prezbiterium i nawach bocznych wykonana przez Macieja Makarewicza w latach 1953-1956. Wnętrze wypełniają ołtarze i obrazy z XVIII w. w tym osiem obrazów Tadeusza Kuntza z 1754 r., chrzcielnica z XV w. oraz stalle z XVIII w. Kościół wojnicki został podniesiony do rangi kolegiaty w 1621 r. W XVIII w. władze austriackie zniosły kolegiatę a w roku 2014, decyzją Biskupa Diecezjalnego Andrzeja Jeża została przywrócona kościołowi godność kolegiaty i utworzono przy niej Kapitułę. Kolegiata znajduje się na szlaku Drogi św. Jakuba „Via Regia”.

Grybów, woj. małopolskie, diecezja tarnowska. Obecny kościół został zbudowany na miejscu pierwotnego kościoła gotyckiego w latach 1909 – 1914 przez Romana Olszewskiego z Grybowa według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, po nim obowiązki przejął Zdzisław Mączeński wprowadzając pewne zmiany w projekcie kościoła. Kościół zbudowany w stylu neogotyckim, z cegły z użyciem kamienia na planie krzyża łacińskiego z 70 m wieżą zwieńczoną złotą koroną. Złożony z trzynawowego korpusu z transeptem. Wnętrza nakryte są sklepieniami kryształowymi, nawy zostały rozdzielone masywnymi kolumnami. Ołtarz główny wolnostojący, kamienny, projektowany w 1958 r. przez Z. Mączeńskiego z barokową rzeźbą Chrystusa na krzyżu na tle panoramy Jerozolimy z poł. XVII w. Cztery ołtarze boczne, ustawione w ramionach transeptu. W jednym z nich łaskami słynący obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI w., zwanej Przedziwną lub Grybowską. W prezbiterium znajduje się 12 obrazów apostołów, rokokowych z XVIII w. a na kolumnach naturalnej wielkości rzeźby 12 apostołów, późnobarokowe z XVIII w. Kościół w Grybowie w roku 2013, decyzją Stolicy Apostolskiej, został podniesiony do godności Bazyliki Mniejszej.

Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdroju to budynek położony w centrum ponad 100-letniego Parku Zdrojowego. Pierwsza pijalnia powstała prawdopodobnie w roku 1923, wybudowana została wg projektu znanego architekta krakowskiego Karola Stryjeńskiego. W pijalni znajdowało się 5 ujęć wody mineralnej podawanej kuracjuszom przez miejscowe panie ubrane w stroje ludowe. Niestety pijalnia spłonęła w latach 60-tych i została całkowicie zniszczona. Obecny budynek pijalni wód mineralnych zaprojektowano w miejscu i na wzór dawnej pijalni wód mineralnych w oparciu o dostępne zdjęcia archiwalne. Rzut budynku ma kształt prostokąta o wymiarach 16,18m x 7,90m z charakterystycznym zadaszonym tarasem założonym na rzucie półkola i podcieniami wokół budynku wspartymi na słupach. W pijalni jest udostępnionych 5 wód mineralnych z następujących źródeł: HENRYK, FRANCISZEK, ANNA, JÓZEF II, SŁONE.

Już od ponad stu lat w klasztorze w Krakowie – Podgórzu na tzw. Górce mieszkają redemptoryści – opiekunowie słynącej łaskami ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ich przybycie do Krakowa wiąże się z osobą Sługi Bożego O. Bernarda Łubieńskiego. Po wybudowaniu klasztoru w 1903 roku przystąpiono do budowy kościoła. Kościół jest budowlą niezwykle malowniczą, pięknie wpisującą się w krajobraz Podgórza. Choć wzniesiony na początku XX w., to przypomina świątynie romańskie – zgodnie z założeniami architekta Jana Sasa – Zubrzyckiego, który w ten sposób pragnął uzyskać wrażenie kontynuacji tradycji narodowej i krakowskiej architektury średniowiecznej. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem (nawą poprzeczną) i pięciobocznym zamkniętym prezbiterium, otoczonym kaplicami. Do kościoła wchodzi się przez arkadowy portal. W ołtarzu głównym znajduje się ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Trafiła ona tu w 1903 r. najpierw do kaplicy klasztornej a później do kościoła. Bardzo szybko ta ikona stała się przedmiotem żarliwego kultu. W 1994 roku odbyła się jej koronacja. Jednym z najbardziej znanych pielgrzymów nawiedzających Sanktuarium to św. Jan Paweł II. Przybywał tu już podczas II wojny światowej, jako robotnik fabryki Solvay. Po latach osobiście wskazał konfesjonał nr 4, w którym się spowiadał. Przy sanktuarium istnieje całoroczna ruchoma szopka. W klasztorze są też gościnne pokoje, w których można zamieszkać.

Babia Góra – „Królowa Beskidów” - masyw górski w Paśmie Babiogórskim należącym do Beskidu Żywieckiego w Beskidach Zachodnich. Położony jest we wschodniej części Beskidu Żywieckiego, a zarazem jest jego najwyższym wzniesieniem. Masyw Babiej Góry rozciąga się od Przełęczy Jałowieckiej Północnej po przełęcz Krowiarki. Najwyższym szczytem jest Diablak 1725 m n.p.m., często nazywany również Babią Górą, jak cały masyw. Diablak znany jest z bardzo kapryśnych warunków atmosferycznych, gdzie pogoda potrafi zmienić się w ciągu kilkunastu minut. Prowadzi na niego kilka bardzo ciekawych szlaków turystycznych, wśród których na specjalną uwagę zasługuje „Akademicka Perć”. Z Diablaka roztacza się przepiękna panorama we wszystkich kierunkach. Możemy podziwiać ze szczytu Beskid Śląski, Żywiecki, Makowski, Mały, Wyspowy, Gorce, Tatry oraz góry Słowacji, a także kotlinę Orawsko-Nowotarską. W 1954 roku utworzono w masywie Babiej Góry Babiogórski Park Narodowy, który w 1977 roku został wpisany na listę światowych rezerwatów biosfery UNESCO, ze względu na niezwykłe walory przyrodnicze.

Zamek królewski w Dobczycach – położony na skalistym wzgórzu nad Rabą, a ściślej nad Jeziorem Dobczyckim, powstałym ze spiętrzenia wód Raby. Zapora jeziora wsparta jest o wzgórze zamkowe. W czasach Kazimierza Wielkiego mury miały od 5 do 9 metrów grubości, a zamek był silnie ufortyfikowaną twierdzą. Na zamku Jan Długosz nauczał dzieci Kazimierza Jagiellończyka - królewiczów Zygmunta, Aleksandra, Władysława, Fryderyka, Jana i Kazimierza. Ród Lubomirskich, który władał zamkiem od 1585 roku, przebudował gotycką twierdzę na renesansową rezydencję w latach 1593-1594. Dopiero po 1901 roku przeprowadzono tutaj pierwsze prace zabezpieczające. Powstało tutaj muzeum PTTK.

Parafia Zabawa leży w dolinie dolnego Dunajca na lewym jego brzegu w odległości 20 km na północny zachód od Tarnowa. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie – Sanktuarium bł. Karoliny – jest prawdopodobnie jedynym na świecie kościołem, gdzie parafianka tego kościoła, jako męczennica beatyfikowana przez Jana Pawła II, została pochowana pod menzą głównego ołtarza. Sanktuarium to jest Światowym Centrum Ruchu Czystych Serc oraz miejscem upamiętnienia ofiar przemocy i wypadków komunikacyjnych a także troski o ich najbliższych. Wraz ze szlakiem męczeństwa w Wał-Rudzie jest miejscem licznych pielgrzymek i obfitych łask i uzdrowień otrzymywanych za wstawiennictwem Bł. Karoliny. Kościół w Zabawie wybudowano w latach 1909-1913 według projektu architektów Stanisława Odrzywolskiego i Mariana Heitzmana. Podczas pierwszej wojny światowej został on mocno uszkodzony, ale szybko odremontowany. Parafia została erygowana 1925 r. W 2002 r. kościół decyzją biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca został ustanowiony Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny.

Dom rodzinny – muzeum bł. Karoliny znajduje się w miejscowości Wał – Ruda. Jest to replika domu Kózków, odbudowana z autentycznych, zachowanych starych drewnianych ścian.  Obecnie mieści się tutaj muzeum i kaplica. Bezpośrednio z placu przed domem wchodzi się do pomieszczenia, które niegdyś zajmowała stajnia. Z tego pomieszczenia przechodzi się do dawnej izby mieszkalnej – muzeum wyposażonego w sprzęty i urządzenia z czasów bł. Karoliny. Na ścianach wiszą obrazy, a wśród nich wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy, na który patrzyła Karolina, kiedy rosyjski żołnierz wtargnął do domu wyciągając ją i ojca z izby. Obok domu mieści się zabytkowa stodoła, w której znajduje się wystawa multimedialna - ruchoma miniatura przedstawiająca wieś galicyjską za czasów bł. Karoliny. W pobliżu rozpoczyna się szlak męczeństwa prowadzący do pobliskiego lasu, gdzie szesnastoletnia Karolina Kózkówna została uprowadzona do przez rosyjskiego żołnierza. Tam, po heroicznej walce w obronie swojej godności i niewinności, zginęła śmiercią męczeńską 18 listopada 1914 r.

Tramwaje na Wawrzyńca to tytuł stałej wystawy zabytkowych tramwajów, które prezentowane są w jednej z hal Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. W hali tramwajowej, która została wybudowana w latach 1912-1913 znajdują się cztery tory tramwajowe na, których w sumie może pomieścić się 12 wagonów tramwajowych. Są to tramwaje elektryczne o rozstawie szyn 1435 mm (tzw. rozstaw normalnotorowy lub kolejowy). Muzeum współpracuje z Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym w Krakowie, które odnawia zabytkowe tramwaje i jest właścicielem części pojazdów z kolekcji. Najstarszym eksponatem, który jeździł w Krakowie jest Sanok SN1 o numerze taborowym 37. Tramwaje tego typu zasilały tabor krakowskiego przewoźnika do końca lat 60. XX wieku. Na wystawie znajdują się również inne wagony, które pochodzą z późniejszych okresów historycznych XX wieku. Dzięki współpracy z MPK w Krakowie mogą być prezentowane odnowione wagony, które pochodzą choćby z Gdańska czy Wrocławia. Wystawa ta nawiązuje do czasów rozwoju taboru tramwajów „normalnotorowych”, a zwiedzający zobaczyć tu mogą tramwaje z rodzimej fabryki z Chorzowa, ale również z Sanoka, czy tramwaje produkcji Norymberskiej, którymi są MAN GT6 oraz T4 z doczepą B4. Turyści, odwiedzając tę wystawę, przekonają się, jak wyglądała ewolucja w taborze krakowskiej komunikacji miejskiej. 

Zamek Tenczyn w Rudnie położony jest na południowy-zachód od Krzeszowic, na najwyższym wzgórzu Garbu Tenczyńskiego (411 m n.p.m.). Nazwa zamku pochodzi od rodu Tęczyńskich. Przyjmuje się, że pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319 roku kasztelan krakowski Nawój z Morawicy, on też wzniósł największą na zamku wieżę, zwaną do dziś "Nawojową Wieżą". Twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej - wojewoda krakowski i sandomierski.Po bitwie pod Grunwaldem, Władysław Jagiełło więził tu niektórych ważniejszych jeńców krzyżackich. Na zamku często bywali przedstwiciele polskiego odrodzenia - Mikołaj Rej i Jan Kochanowski. Niegdyś pod zamkiem rozciągały się ogrody i winnice. Po potopie szwedzkim zamek został w większej części odbudowany i częściowo zamieszkany. W 1768 roku uległ pożarowi i od tego czasu popada w coraz większą ruinę. W 1783 roku prochy ostatniego z Tęczyńskich, Jana, przeniesiono z kaplicy zamkowej do nowego grobu w kościele św. Katarzyny w Tenczynku. Od 1816 roku zamek stał się własnością rodu Potockich i pozostał w ich rękach aż do wybuchu II wojny światowej. W 2009 roku, uwagi na zły stan techniczny zamku, został on zamknięty dla zwiedzających. W 2010 roku gmina, będąca administratorem zamku, uzyskała środki i rozpoczęła częściowe zabezpieczanie ruin. Piękne pozostałości zamku położone na skraju lasu, są wielką atrakcją zachodnich okolic Krakowa.

Dom z basztą to zabytkowa, XVI-wieczna kamienica, w której mieściła się pierwsza na Podkarpaciu apteka, założona w 1557 r. przez aptekarza Marcina Bariana Rokickiego. Renesansowe detale budynku zostały przywrócone w trakcie prac remontowo-konserwatorskich – elementy zdobiące elewacje zewnętrzną budynku to attyka i fryz sgraffitowy.  We wnętrzu znajduje się wystawa stała, która zaprasza Gości w świat farmacji. Historia aptekarstwa przeplata się z dynamicznym rozwojem sztuki użytkowej, szczególnie mebli w tzw. stylu zakopiańskim. uzupełnieniem przestrzeni są egzotyczne zwierzęta, których obecność w aptece była intrygującym i nieoczywistym ukłonem w stronę niekonwencjonalnych metod leczenia. Na piętrze znajduje się sala muzyczna z ekspozycją dawnego rzemiosła lutniczego oraz instrumentów, sala z „samograjami”, czyli instrumentami z grupy idiofonów, a także mieszczański salonik, w którym króluje sztuka zdobnicza. Do obiektu przylega XIV–wieczna baszta obronna, zwana też basztą rajcowską, w której prezentowana jest wystawa poświęcona dawnym rzemiosłom oraz sztuce sakralnej.

„Kromerówka” to renesansowa kamienica mieszczańska, wzniesiona w 1519 roku. W jej wnętrzu zachowało się wiele zabytkowych elementów architektonicznych z epoki renesansu. Na parterze wita renesansowy portal, z czasów budowy kamienicy: widnieje na nim data 1519 oraz znak własnościowy bogatej rodziny kupieckiej - Chodorów. Ekspozycja stała jest w głównej mierze poświęcona Marcinowi Kromerowi – urodzonemu w Bieczu wybitnemu dyplomacie, którego działalność naukowo-badawcza znacznie wpłynęła na rozwój i znaczenie Polski na arenie międzynarodowej. Prezentowane są także dzieła literackie Wacława Potockiego, sylwetki zasłużonych bieczan i inne relikty historii – głównie starodruki – związane z przełomowymi wydarzeniami miasta i regionu. „Perełką” zbiorów jest Dzwon Urban z 1382 roku, przykład ludwisarstwa światowej klasy.

Budowę murowanego kościoła parafialnego p.w. św. Jakuba Ap. w Brzesku rozpoczęto w roku 1529. Zleceniodawcą tej budowy był miejscowy proboszcz Marcin z Rajbrotu oraz brzescy rajcy. Niszczony przez obce wojska i pożary, kościół był wielokrotnie przebudowywany. Największemu zniszczeniu uległ w pożodze w 1904 r. i później został odbudowany w stylu neogotyckim. Brzeska fara jest budowlą jednonawową z przylegającą do niej, od strony południowej, kwadratową wieżą. Wnętrze jakubowej fary zdobią, wykonane na początku XX wieku w Austrii w Tyrolu neogotyckie ołtarze. W jednym z nich znajduję się obraz Matki Bożej Różańcowej, zwaną „Brzeską” z XVII w. Obok kościoła znajduje się pomnik św. Jakuba Ap. postawiony w 2004 r. na pamiątkę Roku Jakubowego. Św. Jakub Starszy Apostoł, decyzją Stolicy Apostolskiej w roku 2010, został ogłoszony Patronem Miasta Brzeska. Brzesko jest duchowym centrum koordynującym organizację Małopolskiej Drogi św. Jakuba „Via Regia” na odcinku Korczowa – Kraków. Od strony północnej, w latach osiemdziesiątych XX wieku, dobudowano do kościoła nowoczesną nawę - obecnie kościół p.w. NMP Matki Kościoła.

Pierwszy kościół w Tuchowie został wybudowany około roku 1079 na wzgórzu zwanym „Lipie” - nazwa od gaju lipowego. Tradycja głosi, że tutaj odprawił mszę prymicyjną św. Jan Kanty. Gospodarzami tego miejsca byli benedyktyni. W XVI wieku w kościele umieszczono obraz Matki Bożej, który zasłynął cudami i zaczął przyciągać pielgrzymów. Bardzo duża liczba odwiedzających tuchowskie sanktuarium spowodowała podjęcie decyzji o budowie nowego kościoła. Obecny kościół budowano 17 lat (1665-1682). Wnętrze kościoła ma wystrój barokowy. W głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. W 1904 roku miała miejsce koronacja obrazu koronami papieskimi. W 2010 roku papież Benedykt XVI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Od 1893 gospodarzami tego miejsca są redemptoryści, gdzie również mają swoje seminarium. Przy sanktuarium znajduje się dom pielgrzyma. Oprócz zabytkowej bazyliki warto zwiedzić na terenie sanktuarium muzea: misyjne, etnograficzne, sanktuaryjne i czynną przez cały rok ruchomą szopkę.

Zamek położony jest na niewielkim wzgórzu na północ od Krakowa. Przez wielu zaliczany jest do zamków Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Historia warowni usytuowanej w tym miejscu sięga XIV wieku. W swoich początkach był on wieżą mieszkalno-obronną, która dopiero po kolejnych przebudowach trwających do XVIII wieku, stała się zamkiem-warownią. Budowla pod koniec XIX popadła w ruinę. Od końca XX wieku zamek znajduje się w rękach prywatnych, a właściciel sukcesywnie prowadzi jego odbudowę i restaurację. Obecnie budowla pełni funkcje komercyjne, a w szczególności hotelowo-gastronomiczne. Na dziedziniec i do części pomieszczeń wstęp jest wolny. Jeśli na zamku nie odbywają sie imprezy zamknięte, można również wejść na drewniane pomosty ciągnące się wzdłuż murów. Czasami na dziedzińcu zamku lub pod murami odbywają się otwarte imprezy plenerowe. W pobliżu zamku biegną szlaki turystyczne oraz ścieżki rowerowe.

Dolina Wodącej to bardzo urokliwy zakątek Jury, z licznie nagromadzonymi jaskiniami, ciągnący się na długości 3 km, pomiędzy Smoleniem z zamkiem, a Domaniewicami. Cechą charakterystyczną wyróżniającą tę dolinę spośród innych dolin jurajskich jest brak cieku wodnego. Przez Dolinę Wodącą prowadzą szlaki: czerwony Szlak Orlich Gniazd i niebieski Szlak Warowni Jurajskich. Dolinę rozpoczynają imponujące Zegarowe Skały stanowiące pomnik przyrody, przy dnie widać otwór Jaskini Zegar. Krąży związane z nią podanie ludowe z XIX w. jakoby w wigilię nocy świętojańskiej i Bożego Narodzenia jakiś zegar wydzwaniał w niej godziny. Dzięki temu podaniu jaskinia i skały, w których się znajduje zyskały swą nazwę. Kolejną atrakcją jest tu skała Biśnik, słynąca z cennych jaskiń. Znaleziono tu najstarsze w Polsce ślady bytności człowieka, według badań archeologicznych grotę zamieszkiwał człowiek już 500 tys. lat temu. Dalej na południe wznoszą się skały Grodzisko Chłopskie i Grodzisko Pańskie, w którym niegdyś miała istnieć fałszywa mennica.

Kopiec Kościuszki to jeden z czterech kopców krakowskich usypanych bohaterom narodowym. Wybudowano go na najwyższym wzniesieniu Wzgórza św. Bronisławy. Uroczyste rozpoczęcie sypania kopca rozpoczęło się we wrześniu 1820 r. i stało się wielkim wydarzeniem, które przyciągnęło wielu Polaków, a także cudzoziemców przebywających w Krakowie. W trakcie trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy. Udział w sypaniu kopca był dla wielu z nich niemal patriotycznym obowiązkiem. Ostatecznie, mimo problemów technicznych i finansowych, budowę kopca zakończono w 1923 roku. Usypany kopiec miał 80 m średnicy podstawy, 8,5 m średnicy u wierzchołka i wysokość 34,1 m. Na przestrzeni dziesięcioleci kopiec opierał się zarówno niekorzystnym czynnikom atmosferycznym jak i politycznym. Podczas zaborów, a także w okresie wojen próbowano umniejszać jego znaczenie jako symbolu polskości, na szczęście bezskutecznie. Częściowo zniszczony przez ulewę w 1997 r. ponownie udostępniono zwiedzającym w roku 2002.

Gmach główny, w którym mieści się siedziba Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu to zabytkowy budynek dawnego Banku Austro-Węgierskiego, postawiony w 1912 roku według projektu architekta krakowskiego Teodora Hoffmanna, twórcy wielu domów mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej. Jego dziełem są m.in. gmach Narodowego Banku Polskiego oraz Gimnazjum ss. Urszulanek w Krakowie. Po gruntownym remoncie i modernizacji w 2017 roku podkreślono reprezentacyjny charakter klatki schodowej i głównej sali na najwyższej kondygnacji. Reprezentacyjna sala przeznaczona na wystawy zmienne, spotkania i koncerty rozdziela narracyjną stałą wystawę historyczną o dziejach Nowego Sącza w latach 1867-1945 (czasy autonomii galicyjskiej, wojen i okresu międzywojennego) od stałej ekspozycji ukazującej pracownię z obrazami znanego nowosądeckiego malarza Bolesława Barbackiego. 

Centrum Produktu Lokalnego zlokalizowane jest w samym środku zespołu dworsko-parkowego we wsi Rzuchowa, położonej nieopodal Tarnowa. Centrum jest jedną z atrakcji regionu, którą tworzy część zabytkowego parku dworskiego, budynek centrum oraz ogródek edukacyjny. Podstawowym celem działalności  Centrum Produktu Lokalnego w Rzuchowej jest promocja zdrowia i zdrowego sposobu odżywiania, promocja produktów lokalnych, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich, zachowanie starych ras zwierząt, odmian roślin i ochrona środowiska. W Centrum Produktu Lokalnego zlokalizowano zarówno sale edukacyjne jak i  pracownie tematyczne, a także ogródek, w którym zamontowano drewniane korytka czy szklarnię na potrzeby prowadzonych zajęć edukacyjnych. W Centrum organizowane są wystawy stałe i czasowe ukazujące m.in. ludowe rękodzieło czy tradycje upraw roślin. Ponadto odbywają się tutaj degustacje, prelekcje, festiwale i projekcje filmów oraz kursy zdrowego gotowania, żywienia i uprawy roślin.

Miasteczko Galicyjskie w Nowym Sączu jest rekonstrukcją fragmentu zabudowy małomiasteczkowej, obejmuje niewielki plac rynkowy i pierzeje z kilkunastoma domami. Miasteczko przybliża atmosferę małych miasteczek dawnej prowincji monarchii austro-węgierskiej z przełomu XIX i XX wieku. Zachodnią pierzeję rynku zajmuje ratusz. Budynek ze smukłą wieżą i arkadowymi podcieniami jest repliką siedziby starosądeckich władz, której wznoszenie rozpoczęto na początku XIX w., ale po pożarze nigdy nie dokończono. Z ratuszem sąsiadują remiza strażacka oraz dwa domy mieszczańskie ze Starego Sącza. W jednym urządzono atelier fotograficzne oraz warsztat zegarmistrzowski; w drugim domu znajduje się pracownia garncarza. Najdalej na zachód wysuniętym budynkiem jest dwór szlachecki z Łososiny Górnej. W domach przy rynku urządzono m.in. sklepik z pamiątkami i antykwariat, pracownię rzemieślnika wyrabiającego drewniane ozdoby i zabawki, aptekę w stylu retro, pracownię żydowskiego krawca, cukiernię i pocztę. Oddzielną ekspozycję poświęcono nieprofesjonalnym rzeźbiarzom i malarzom z Paszyna, znanego ośrodka sztuki ludowej. Zapach cynamonu i kawy przyciąga do sklepiku kolonialnego, a w zakładzie fryzjerskim można zobaczyć jak pracował dawny golibroda. Przy galicyjskim ryneczku jest też karczma serwująca regionalne jadło.

Gorlice jest to miasto na prawach gminy, położone w województwie małopolskim. Powstało prawdopodobnie w XIV wieku, początkowo osadzone na prawie polskim, a od 1417 roku na prawie niemieckim. Gorlice leżą na północnej granicy Beskidu Niskiego, którego zachodnią część powszechnie nazywa się Beskidem Gorlickim. Najwyższy szczyt Gorlic stanowi góra o nazwie Musiałówka. Przez miasto prowadzą trzy szlaki turystyczne (żółty, zielony i niebieski) oraz szlak edukacyjny - cmentarniany. Z wieży gorlickiego ratusza codziennie w południe odgrywany jest hejnał "Beskidzkie Echo". Gorlice są jednym z głównych punktów na trasie Karpacko - Galicyjskiego Szlaku Naftowego, powstałego dla upamiętnienia faktu, że ten region stał się kolebką światowego przemysłu naftowego. Jest tu także Muzeum Gorlickiego Kopalnictwa Naftowego - kopalnia "Magdalenka" oraz Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza.

Sądecki Park Etnograficzny to  największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową lokalnych grup etnograficznych - Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. Na powierzchni 20 ha znajduje się kilkadziesiąt budynków, m.in. zagrody chłopskie, XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, folwark dworski oraz osiemnastowieczne świątynie: kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka i kościół protestancki. W skansenie odtworzono także zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych, a na skraju lasu małe osiedle cygańskie. Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne wystawy etnograficzne: "Izba weselna" i "Maziarstwo łemkowskie". Tradycyjny charakter ma  otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni. Na terenie skansenu odbywają się cykliczne oraz okazyjne prezentacje dawnych wiejskich rzemiosł, kuchni regionalnej i warsztatów rękodzielniczych, zaś latem liczne, plenerowe imprezy folklorystyczne.

Początki zamku należy wiązać z osobą Kaspra Suskiego, który w tym miejscu w latach 1554 – 1580 zbudował drewniano – kamienny dwór obronny. Kolejni właściciele przebudowywali ten obiekt natomiast w znacznym stopniu dokonał tego jego pierwszy właściciel - Piotr Komorowski, który nadał zamkowi cechy renesansowej, trójskrzydłowej rezydencji wzorowanej na zamku królewskim w Krakowie. Kolejna właścicielka dóbr suskich Anna Wielopolska, nad najstarszą częścią obiektu wzniosła dwie wieże, a także przeprowadziła barokizację wnętrz. W drugiej połowie XIX wieku,  obiekt kolejny raz przebudowano rozbierając skrzydło wschodnie wraz z bramą i budując kamienny mur otaczający park. To wtedy w zamku mieściła się biblioteka z cennymi zbiorami ksiąg, rękopisów, malarstwa, rzeźby i innych narodowych pamiątek. W czasie II wojny światowej rezydencja nieszczególnie ucierpiała. Najpierw przejęli ją Niemcy, a po wojnie wojska radzieckie. Cenne zbiory zostały rozkradzione, zdewastowane i uległy rozproszeniu, przez co tylko część z nich udało się odzyskać. W 1974 roku zamek został przejęty przez Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, a od 1996 roku obiekt przejęła Gmina Sucha Beskidzka. Dziś zamek jest centrum kulturalnym, w którym mieści się m.in.  Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, Miejski Ośrodek Kultury - Zamek z Galerią Sztuki, a także uczelnia wyższa, restauracja oraz hotel.

Dom Gotycki w Nowym Sączu - zwany także Domem Kanoniczym, ok. 1448 r., przystosowany dla potrzeb kanoników kolegiaty pw. św. Małgorzaty (aktualnie bazylika mniejsza) i przez nich do 1791 r. użytkowany. Murowany, częściowo oszkarpowany, złożony z dwóch bloków nakrytych osobnymi dachami, podpiwniczony, jednopiętrowy. Portale i obramienia okien późnogotyckie, renesansowe i barokowe. W latach 1958 - 1964 wnętrza obiektu zostały przebudowane i przeznaczone na cele muzealne. Dom Gotycki jest miejscem stałej ekspozycji dawnej sztuki z terenu Sądecczyzny i wystaw czasowych z dziedziny historii, kultury i sztuki. Wystawa stała: "Dawna sztuka Sądecczyzny", z tematami: "Sakralna sztuka cechowa XIV - XIX w." , "Zamek królewski w Nowym Sączu", "Sztuka ludowa XVIII - pocz. XX w.", "Sztuka dworska XVII - XIX w.". Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja sztuki cerkiewnej XV - XIXw. z zachodniołemkowskimi ikonami.

Tuż przy rynku w Suchej Beskidzkiej znajduje się drewniany budynek karczmy z początku XVIII wieku. Niegdyś budynek ten znajdował się na skrzyżowaniu dróg, przy którym odbywały się targi i jarmarki, jednak z czasem miejsce to przybrało charakter rynku miejskiego. Drewniana karczma to parterowy budynek, częściowo na kamiennej podmurówce. Budynek kryty jest czterospadowym, gontowym dachem, a w części frontowej posiada arkadowe podcienia. Posiada sień, po bokach której znajdują się pomieszczenia karczemne. Niegdyś sień ta była przejazdowa i prowadziła do pomieszczeń mieszczących wozownię dla podróżnych. Zabytkowa budowla w czasie II wojny światowej została otynkowana i pobielona, dach zaś pokryto papą. Dopiero pod koniec lat 60.XX wieku karczmie przywrócono dawny wygląd i stan, w którym funkcjonuje obecnie. Z miejscem tym związana jest akcja mickiewiczowskiej ballady „Pani Twardowska”. To właśnie tutaj spotkał się Mistrz Twardowski z Mefistofelesem, ale w dawnych czasach karczma gościła także kupców oraz zbójników na czele z babiogórskim harnasiem. 

Muzeum Nikifora mieści się w zabytkowej, typowej dla XIX-wiecznych uzdrowisk, drewnianej willi "Romanówka" w Krynicy-Zdroju. Obiekt usytuowany do roku 1990 przy ul. Piłsudskiego rozebrano i po remoncie konserwatorskim w latach 1992-1994 odtworzono na nowym miejscu w centrum miasta, przy Bulwarze Dietla, naprzeciwko Starego Domu Zdrojowego. W muzeum szeroko przedstawiona jest twórczość jednego z najsłynniejszych na świecie malarzy z kręgu malarstwa intuicyjnego, Nikifora (ok. 1895-1968 r.), niemal całe życie mieszkającego w Krynicy. Są tu obrazy Nikifora pochodzące z wszystkich okresów jego twórczości; zarówno akwarele, gwasze, jak i rysunki prezentujące różnoraką, charakterystyczną dla twórczości artysty tematykę: pejzaże z cerkwiami i kościołami, architekturę krynicką, wnętrza, dworce, urzędy, "fabryki dolarów", portrety, itp. Część dokumentacyjną wystawy stanowią pamiątki po Nikiforze, publikacje poświęcone malarzowi oraz jego fotografie. Muzeum jest również miejscem prezentacji wystaw znanych artystów z kręgu sztuki nieprofesjonalnej i ludowej.

Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya mieści się w budynku dawnej strażnicy granicznej w Szlachtowej koło Szczawnicy. Ekspozycja prowadzi zwiedzających szlakiem przeszłości regionu pienińskiego. Poznajemy tych, którzy tu od wieków mieszkali, zanim powstało uzdrowisko w Szczawnicy. Dowiadujemy się, czym była dla nich rzeka Dunajec i górskie połoniny. Usłyszymy dlaczego musieli opuścić swoje domy i ziemie. Zaczynamy spacer galerią Dunajca – rzeką, która łączy pienińskie miejscowości: Czorsztyn, Sromowce, Szczawnicę i Krościenko, wpisując się w ich historię.. Wkraczamy w XIII wiek, w czasy wznoszenia w Pieninach zamków obronnych i zakładania osad przez św. Kingę, kontynuujemy podróż w czasie, zaglądając do świątyń różnych wyznań i do tutejszych domów. Poznajemy mieszkańców wsi pienińskich, których łączyła wspólna gospodarka pasterska, podobne budownictwo, strój ludowy. Dowiadujemy się o ich charakterystycznych zajęciach – flisactwie u Górali i druciarstwie u Rusinów. Dalsza trasa wiedzie przez kurort w Szczawnicy i prowadzi nas aż do czasów współczesnych. Kończymy wędrówkę nad brzegiem Dunajca, na dawnej Drodze Pienińskiej – ulubionym miejscu spacerów gości szczawnickich.

Muzeum Lachów Sądeckich im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich w Podegrodziu jest filią Sądeckiego Parku Etnograficznego. Powstało z prywatnej kolekcji etnograficznej założycieli - regionalistów i animatorów kultury, zamieszkałych w Podegrodziu od końca lat dwudziestych XX w. Ekspozycja poświęcona jest tradycyjnej kulturze materialnej regionu lachowskiego: rolnictwu, wiejskim rzemiosłom jak garncarstwo, kowalstwo, obróbka włókna i tkactwo. Prezentowana jest również współczesna sztuka ludowa oraz plastyka obrzędowa, związana z tradycyjnymi świętami rodzinnymi i dorocznymi: różdżki weselne, palmy wielkanocne, wieńce dożynkowe, szopki, gwiazdy kolędnicze, turonie, koniki. W muzeum eksponowane są oryginalne świąteczne stroje podegrodzkie, powstałe w większości na przełomie XIX i XX w. Na bogato wyszywanych męskich kaftanach, gurmanach, kobiecych gorsetach i wizytkach można podziwiać doprowadzone do perfekcji zdobnictwo wiejskich ubiorów. Wystawę etnograficzną uzupełnia poświęcona przeszłości regionu ekspozycja archiwalnych zdjęć wiejskiego fotografa Wojciecha Migacza żyjącego w Gostwicy na przełomie XIX i XX wieku. Osobny zakres tematyczny prezentuje wystawa ze zbiorów własnych nowosądeckiego muzeum pt. "Archeologia Podegrodzia i okolic Nowego Sącza".

Tarnów – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie małopolskim, leżące nad rzeką Białą i Dunajcem, o wielowiekowej historii sięgającej początkami czasów piastowskich. Wraz z uzyskaniem praw miejskich w 1330 r. stał się ważnym ośrodkiem w regionie. W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa tarnowskiego. Tarnów jest obecnie członkiem Związku Miast Polskich i miastem centralnym aglomeracji tarnowskiej. W obecnych granicach administracyjnych zajmuje powierzchnię 72,4 km², którą zamieszkuje 114 053 mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego.Położony w płd.-wsch. części kraju.

Olkuski ratusz został wybudowany na przełomie XIV i XV wieku. Budowla w stylu gotyckim wzniesiona z miejscowego kamienia o czerwonej barwie miała kształt prostokąta. Co ciekawe, olkuski ratusz był większy od ratusza w stołecznym Krakowie.  W olkuskim ratuszu byli przyjmowani dostojni goście odwiedzający miasto. W 1547 roku rajcy olkuscy podejmowali tu króla Zygmunta Augusta, a w 1787 roku goszczono tu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ratusz został rozebrany na początku XIX wieku. Na mury piwnic natrafiono w 2011 roku podczas rewitalizacji olkuskiej starówki i podjęto decyzję o ich adaptacji w celu utworzenia tam podziemnej trasy turystycznej. Staraniem władz miasta powstała tu niezwykła ekspozycja „Podziemny Olkusz”, przybliżająca historię Olkusza, nazywanego Srebrnym Miastem. Jej elementem jest m.in. przestrzenna makieta pokazująca Olkusz w czasach największej świetności. W podziemiach można zobaczyć replikę astrolabium, czyli urządzenia astronomicznego, jakie należało do słynnego olkuskiego astronoma i astrologa Marcina Bylicy. Część ekspozycji jest poświęcona historii samego ratusza – siedziby władz miasta, kancelarii i więzienia miejskiego. Dzięki prezenterom multimedialnym można szczegółowo poznać historię miasta i jego mieszkańców, a także zobaczyć stare dokumenty, ryciny i mapy.

Ekspozycja „Podziemny Olkusz” w piwnicach dawnego starostwa jest poświęcona historii olkuskiego górnictwa oraz mennicy królewskiej. Można tu zobaczyć m.in. modele i repliki dawnych urządzeń górniczych i hutniczych, takich jak m.in. kierat, płuczka, śruba Archimedesa, czy tzw. Paternoster. Jest też część poświęcona metalurgii, gdzie prezentowane są repliki pieców używanych do wytopu ołowiu i srebra. Jedna z komór piwnic, nazwana „Srebrną komnatą”, jest opowieścią o historii srebra od starożytności po czasy współczesne. Uwagę przyciąga replika Srebrnego Krzyża Gwarków Olkuskich, którego oryginał znajduje się w olkuskiej bazylice. W ekspozycji została także przedstawiona historia olkuskiej mennicy.  W gablotach są prezentowane m.in. znaleziska archeologiczne, na jakie natrafiono podczas rewitalizacji olkuskiej starówki. Można tu zobaczyć m.in. formę do odlewania krążków, z których potem wybijano monety, czy fragmenty zabytkowych kafli piecowych. Przybliżeniu historii olkuskiego górnictwa i hutnictwa służą multimedia, czyli m.in. filmy, animacje, prezentacje, nagrania dźwiękowe i gry edukacyjne.

Przyjmuje się, że od czasów króla Kazimierza Wielkiego Olkusz był otaczany kamiennym murem, którego broniło 15 baszt oraz dwie bramy miejskie - Krakowska i Sławkowska. Mury miejskie miały długość około 1100 metrów i zostały wybudowane w technice opus emplectum. Zewnętrzna i wewnętrzna część muru była wykonana z ociosanych bloków czerwonego zlepieńca parczewskiego, a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniona kruszonym wapieniem zalanym zaprawą. W XVII i XVIII wieku Olkusz padał łupem najazdów obcych wojsk, co przyczyniało się do pogorszenia stanu miejskich fortyfikacji, które popadały w ruinę.  Na początku XIX wieku mury miejskie zostały rozebrane, a na zasypanej fosie wytyczone nowe ulice.  W 1968 roku, po przypadkowym odkryciu fundamentów baszty przy ul. Szpitalnej, podjęto się rekonstrukcji fragmentu muru i baszty na oryginalnych fundamentach.  Podczas badań archeologicznych prowadzonych pomiędzy basztą a budynkiem dawnego Starostwa znaleziono kamienne fundamenty średniowiecznych budynków stojących przy tzw. uliczce przymurnej. Obecnie odkryte w trakcie badań archeologicznych fundamenty muru miejskiego, baszt i bram zostały pokazane jako niskie nadmurowania lub inny rodzaj kamienia w nawierzchni ulic i chodników. Podczas prowadzonych ostatnio prac rewitalizacyjnych zostało wymienione pokrycie dachu baszty i wyremontowany tzw. pomost bojowy. 

Rysy - masyw położony na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Dla Polaków szczyt niezwykły i niezwykle ważny. Jego północny wierzchołek (2499 m n.p.m.), przez który przebiega granica polsko-słowacka, jest najwyżej położonym punktem Polski. Masyw Rysów ma trzy wierzchołki, z których najwyższy, środkowy (2503 m n.p.m.) i najniższy południowo-wschodni (2473 m) znajdują się w całości na terytorium Słowacji. Nazwa masywu pochodzi od pożłobionych zboczy kompleksu Niżnych Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha, które swoimi kształtami mogą budzić skojarzenia, jakoby góra była silnie porysowana. W późniejszym czasie nazwa ta została przyjęta również dla szczytu i nosi on ją do dnia dzisiejszego. Masyw stanowi jeden z chętniej odwiedzanych wierzchołków w Tatrach. Wejście nie należy do łatwych i wymaga odpowiedniego przygotowania kondycyjnego i turystycznego. Rysy zachwycają zarówno pod względem bogatej flory – w górnych ich partiach występują aż 63 gatunki roślin, a także niezwykłą panoramą ze szczytu.

Skansen ten położony jest malowniczo u stóp Babiej Góry. Pokazuje budownictwo i kulturę mało znanego w Polsce regionu – Orawy. Za datę założenia Muzeum przyjmuje się rok 1955 r. Park Etnograficzny oferuje prócz ekspozycji stałej, wystawy czasowe, lekcje muzealne, a także prawie comiesięczne imprezy towarzyszące, wykorzystujące często parkowy charakter Muzeum. Co roku w Skansenie odbywa się impreza etnograficzno - folklorystyczna Święto Borówki, która zawsze przyciąga wielu turystów, a także ludność miejscową. Uczestnicy mają okazję do zapoznania się z orawskimi zwyczajami i tradycją. W tym dniu zubrzyckie Muzeum staje się prawdziwą orawską, tradycyjną wsią, pachnącą pieczonym na blasze podpłomykiem, kawą zbożową, pitnym miodem… W najbliższej okolicy Muzeum można jeszcze zdobyć inne znaczki w tym: 059 w schronisku na Hali Krupowej, 062 w schronisku na Markowych Szczawinach, 548 skansen w Sidzinie.

Kościół św. Mikołaja powstał w latach 1440-1445 w miejscu poprzedniej świątyni zniszczonej przez pożar. Halowy kościół w stylu gotyckim posiadał trójbocznie zamknięte prezbiterium, do którego przylegała zakrystia i kaplica. W 1655 roku pożar miasta dokonał licznych uszkodzeń świątyni, którą odbudowano w stylu barokowym, w 1665 roku z funduszy przekazanych przez króla Jana Kazimierza. W 1777 roku kościół został odrestaurowany. Wtedy też od południowej strony dobudowano kaplicę Matki Boskiej. W XIX wieku powstały kruchty północna i południowa, skarbczyk oraz neogotycka sygnaturka. Regotycyzacji kościoła dokonano w latach 1901-1905. Zabytkowe barokowe i rokokowe wyposażenie stanowi m.in. ołtarz główny oraz 16 ołtarzy bocznych, ambona, polichromie w kaplicy św. Kingi zaprojektowane przez Jana Matejkę. W kaplicy Matki Bożej Bocheńskiej na uwagę zasługuje ołtarz z obrazem  Matki Bożej Różańcowej. Pochodzi on z XVI w., a namalowany został na płótnie naklejonym na deskę. Godne uwagi są również pochodzące z II. połowy XVIII wieku organy o 20. głosach, dwóch manuałach i mechanicznej trakturze. W 1998 roku świątynia zyskała godność bazyliki mniejszej, a w 2003 roku podniesiona do godności kolegiaty.

Palenica Białczańska – polana w Tatrach Wysokich położona w Dolinie Białki na wysokości ok. 980-990 m n.p.m. Stanowi punkt końcowy dla ruchu zmotoryzowanego w kierunku Morskiego Oka. Jest tu także końcowy przystanek PKS oraz postój góralskich dorożek. Dawniej na polanie znajdowały się szopy pasterskie górali z Białki Tatrzańskiej. W 1951 r. wybudowano murowany budynek, później kolejne. W 1962 r. na polanie zbudowano duży parking samochodowy. Parkować tu może do 850 samochodów, często jednak nie wszyscy chętni mieszczą się, muszą więc zostawiać auta wzdłuż drogi lub nawet po stronie słowackiej. Parking jest płatny poza godzinami nocnymi. Na Palenicy Białczańskiej mieści się także placówka Straży Granicznej i jedno z wejść do Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jest to najbardziej uczęszczane wejście do parku. Szosą z Palenicy do Morskiego Oka mogą jeździć jedynie odpowiednie służby, od 1998 r. zakaz wjazdu dotyczy też rowerów.Rysy 2503 m n.p.m.) – szczyt położony na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Ma trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, w całości na terytorium Słowacji (2503 m), zaś północny stanowi najwyżej położony punkt Polski (2499 m).

Skamieniałe Miasto to rezerwat przyrody stanowiący zespół fantazyjnie uformowanych skał. Ostańce, zbudowane z gruboziarnistego piaskowca ciężkowickiego pod wpływem wietrzenia i erozji przybrały fantastyczne kształty, które swoim wyglądem przypominają postacie ludzkie czy zwierzęce. Nazwa rezerwatu wiąże się z legendą o powstaniu skamieniałego grodu. „Skamieniałe Miasto” jest największą przyrodniczą atrakcją Ciężkowicko – Rożnowskiego Parku Krajobrazowego, najbardziej znaną i popularną. Wejście do rezerwatu, a tym samym początek szlaku, usytuowany jest przy drodze wojewódzkiej nr 977 z Tarnowa do Krynicy. Przez Skamieniałe Miasto prowadzi jeden szlak koloru niebieskiego, na którym rozmieszczone zostały tablice informujące o poszczególnych skałach i ciekawostkach przyrodniczych występujących w tym miejscu. Czas przejścia: od 60 do 90 minut.

Dawna cerkiew prawosławna w Kamiannej, w której dzisiaj znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. Nawiedzenia NMP jest budowlą trójdzielną, zbudowaną na planie krzyża. Na połączeniu ramion krzyża, w miejscu skrzyżowania naw znajduje się ośmioboczna wieżyczka z oknami zwieńczona kopułą z niewielką latarnią. Mniejsze baniaste hełmy wieńczą przedsionek, ramiona transeptu i prezbiterium.  Cerkiew zbudowano w 1930 roku w konstrukcji zrębowej. Świątynia została oszalowana poziomymi deskami, a dachy pokryte zostały blachą. We wnętrzu uwagę zwracają ołtarz główny wraz z ołtarzami bocznymi autorstwa Józefa Stefaniaka,  pochodzące z ok. 1960 roku. Na bocznej ścianie znajduje się obraz z  wizerunkiem Świętego Ambrożego trzymającego ul. To swego rodzaju nawiązanie do miejscowych tradycji pszczelarskich kultywowanych od wieków. Przed świątynią znajduje się niewielka, drewniana dzwonnica z 1963 roku. Ciekawostką jest fakt iż jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w Kamiannej istniała druga , unicka cerkiew pw. św. Parascewy, którą w 1949 roku przeniesiono do Bukowca. Niestety do dnia dzisiejszego błędnie powiela się informację, że obecna cerkiew w Kamiannej była właśnie tą cerkwią unicką.

Pośrodku lasów, w otoczeniu przyjaznych górek, w bliskości jeszcze nieskażonej przyrody, wśród  radosnego świergotu ptaków, wesołego brzęczenia owadów, szumu drzew, plusku górskich strumyków, na wysokości około 650 m n.p.m. w górach i pośrodku lasów znajduje się pasieka „Barć”. Można tu obserwować ciekawe życie społeczności pszczelej, której w tych górskich warunkach żyje się  trudniej, ponieważ klimat jest ostry. Okres zimowy trwa tutaj prawie 6 miesięcy, wegetacja około 190 dni, a wiec 2-3 tygodnie krócej aniżeli w innych regionach. Na miejscu jest możliwość spędzenia wolnego czasu, ponieważ znajduje się tutaj Dom Pszczelarza z miejscami noclegowymi i jadalnią oraz prywatne kwatery. Odwiedzający pasiekę turyści mogą na miejscu posmakować miodów, zaopatrzyć się w pszczele dobrodziejstwa oraz skorzystać z porad gabinetu apiterapii. Turystyczne grupy wycieczkowe i nie tylko, mają możliwość wysłuchania pogadanek na temat życia pszczół oraz pełnej informacji o produktach pszczelich i ich przetworach.