Lista znaczków

Ruiny zamku w Bydlinie usytuowane są na wzgórzu Św. Krzyża. Budowla powstała prawdopodobnie w XIV w. jako strażnica dla umacniania granic ze Śląskiem. Składała się z wieży, budynku mieszkalnego i dziedzińca, który do niego przylegał. W końcu XV stulecia Bydlin przeszedł w ręce rodu Szczepanowskich, później dziedzicami byli tutaj Brzeziccy, a następnie na początku XVI w. Bonarowie, którzy ową budowlę, która już nie miała charakteru obronnego, zamienili na kościół. Około roku 1570, nowy właściciel – Jan Firlej, zamienił kościół na zbór ariański.  W 1594 roku Mikołaj Firlej, syn Jana, przywrócił poprzedni charakter kościołowi, nadając mu nazwę Świętego Krzyża. W 1655 roku kościół zniszczyli Szwedzi. Obecnie nie zachowało się wiele ze średniowiecznych ruin, pozostały jedynie mury na długości około 20 metrów. Tutaj Legioniści w 1914 roku stoczyli bitwę, która przeszła do historii pod nazwą bitwy pod Krzywopłotami. W 1989 roku przeprowadzono na terenie ruin badania archeologiczne, gdzie  w sąsiedztwie fundamentów muru obronnego znaleziono denar Ludwika Węgierskiego z 1370 roku, monety Zygmunta III i Jana Kazimierza Wazy, a także ceramikę naczyniową. Pod budynkiem mieszkalnym odkryto  trzy krypty grobowe.

Pierwsze wzmianki nt. Urazu pochodzą z początku XIII wieku i dotyczą grodu kasztelańskiego. Istnienie miasta i zamku potwierdzono w 1312 roku w akcie dziedzicznym. Daty powstania zamku, ani pierwszego fundatora nie dało się jednoznacznie określić, a wśród historyków występują na ten temat poważne rozbieżności. Zamek usytuowano w zakolu Odry i otoczono wałem ziemnym. Budynek tworzyła mieszkalna wieża wpisana w zachodni narożnik murów obronnych.  Rozbudowę zamku w Urazie przypisuje się Christophowi von Skopp, który podwyższył warownię o kolejne piętra i nowe umocnienia. W roku 1630 r. w zamku przy trakcie od północy dobudowano dwie wieloboczne wieże zwieńczone hełmami, wprowadzono murowane podziały wnętrz, a całej budowli nadano formę barokową, Zamek w Urazie wielokrotnie przechodził z rąk do rąk po 1810 roku rozebrano część murów obronnych i most zwodzony, a fosy zasypano. Budowlę przebudowano w drugiej połowie XIX wieku likwidując elementy pierwotnego wystroju. Zaniedbany gmach podupadał i ostatecznie uległ zniszczeniu podpalony w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich. W 1956 roku zabezpieczono budowlę jednak nie zatrzymało to postępującej degradacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną i przechodzi powolną rewitalizację.

Rynek Główny w Krakowie powstał po lokacji miasta w 1257 r. w oparciu o regularną siatkę mierniczą. W XIII w. powstały w obrębie rynku pierwsze obiekty murowane: Sukiennice, Kramy Bogate. W kolejnym stuleciu powstała większość kamienic, ratusz oraz Waga Wielka. W okresie od początku XIV do XVIII w. poszczególne fragmenty rynku nosiły oddzielne nazwy, pochodzące zwykle od rodzaju prowadzonego handlu np.: „Kurzy targ” „Targ solny”, „Targ węglowy”, „Rynek ołowny”, lub od grupy handlujących np. „Żydowski targ”. Przez rynek przebiega główny trakt komunikacyjny średniowiecznego Krakowa znany jako Droga Królewska wiodąca od Bramy Floriańskiej przez Stare Miasto na Zamek Królewski na Wawelu. Rynek Główny w Krakowie przez wieki był najważniejszą częścią miasta. Tutaj odprawiane były najważniejsze uroczystości monarsze. Na rynku przysięgę narodowi złożył Tadeusz Kościuszko, rozpoczynając powstanie kościuszkowskie. Tutaj wraz z oddziałami Księstwa Warszawskiego wkroczył książę Józef Poniatowski, a w Sukiennicach odbywały się bale na cześć Napoleona.

Bielsko-Biała to malowniczo położone śląsko-małopolskie dwumiasto u podnóży gór. Na miasto składa się śląskie Bielsko i małopolska Biała, które zostały połączone w 1951 roku. Układ urbanistyczny średniowiecznego wzgórza zamkowego w Bielsku nie zmienił się od XIII wieku, dzięki czemu na Rynku stykają się najważniejsze ulice dawnego grodu obronno-kupieckiego na wschodniej granicy Śląska Cieszyńskiego. Na płycie Rynku znajduje się fontanna Neptuna, charakterystyczna kapliczka/figurka Jana Nepomucena oraz odsłonięte zabytkowe mury dawnej wagi miejskiej i studnia. Przy Rynku oraz w jego najbliższym otoczeniu są malownicze uliczki, dawne mury miejskie z basztą. Ulice rozchodzą się promieniście od Rynku, a co bardzo ciekawe – mniej więcej co 100 m dystansu od płyty Rynku zabudowa jest młodsza o 100 lat. Na Rynku i wzgórzu zamkowym możemy podziwiać architekturę średniowiecza (są kamienice z XV w., a Zamek Sułkowskich jest największym i najstarszym budynkiem zabytkowym miasta), natomiast w dolinie rzeki Białej – piękne secesyjne XIX-wieczne kamienice tzw. Małego Wiednia.

Po nadaniu praw miejskich w 1277 r. Osadzie Trzebiatów, powstałej z trzech słowiańskich wsi. W części centralnej wytyczono rynek. Ulice przecinające się pod kątem prostym utworzyły zarys trzebiatowskiej starówki. Stare miasto zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny prostokątnym rynkiem o wymiarach 96 m x 105 m i szachownicowym układem ulic. Większość kamienic pochodzi z XVII/XVIII w., ponieważ zostały zniszczone podczas wielkiego pożaru w 1679 r., ale zostały odbudowane. Każda kamieniczka starego miasta jest inna, wyróżnia się swoją architekturą i różnorodnymi detalami. W sercu starego rynku znajduje się ratusz miejski. Jego budowę rozpoczęto około 1400 r. Po wielkim pożarze zostały gotyckie piwnice i arkady. Ratusz odbudowano w 1701 r. Jest to czteroskrzydłowa budowla z małym wewnętrznym dziedzińcem, na którym odkryto pozostałości siedemnastowiecznej szubienicy. Zwieńczeniem ścian wschodnich jest wieżyczka z barokowym hełmem, z której rozbrzmiewa hejnał miejski. W 1901 r. na wieży zainstalowano czterotarczowy zegar, działający do dzisiaj.

Chełmsko Śląskie, dawniej Schomberg, to wieś w woj. dolnośląskim w gminie Lubawka. Do pierwszej połowy XIX wieku prężnie rozwijający się ośrodek sukiennictwa i płóciennictwa. Do 1945 roku Chełmsko Śląskie posiadało prawa miejskie. Miejscowość zachowała swój dawny charakter i pierwotny układ architektoniczny z rynkiem i dominującą nad miastem bryłą kościoła. W samym rynku znajduje się kilkanaście zabytkowych barokowych i klasycystycznych kamienic, które powstały na przełomie XVII, XVIII w.  Są to 2-3 kondygnacyjne budynki murowane o 3-4 osiach okiennych, niektóre z ozdobnymi portalami i inskrypcjami, czasem z zapisaną datą ukończenia budowy. Bogato zdobione elewacje i szczyty mieszczańskich kamienic to pozostałość po latach świetności miasta i intensywnym rozwoju tkactwa. To jeden z cenniejszych zabytków tego typu na Dolnym Śląsku.

Powstało w latach 1933 – 1937, natomiast generalny remont przeprowadzono w latach 1965 – 1970. Znajduje się w Beskidzie Żywieckim na wysokości od ok. 1150 do 1260 m n.p.m. Oferuje m. in. 50 miejsc noclegowych, pole namiotowe, boiska do siatkówki i koszykówki, saunę z natryskami. W sezonie zimowym dostępny jest położony niedaleko wyciąg narciarski. Można tutaj dotrzeć szlakami z Sopotni Wielkiej, Hali Boraczej, Złatnej oraz Trzech Kopców.

Rysy - masyw położony na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Dla Polaków szczyt niezwykły i niezwykle ważny. Jego północny wierzchołek (2499 m n.p.m.), przez który przebiega granica polsko-słowacka, jest najwyżej położonym punktem Polski. Masyw Rysów ma trzy wierzchołki, z których najwyższy, środkowy (2503 m n.p.m.) i najniższy południowo-wschodni (2473 m) znajdują się w całości na terytorium Słowacji. Nazwa masywu pochodzi od pożłobionych zboczy kompleksu Niżnych Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha, które swoimi kształtami mogą budzić skojarzenia, jakoby góra była silnie porysowana. W późniejszym czasie nazwa ta została przyjęta również dla szczytu i nosi on ją do dnia dzisiejszego. Masyw stanowi jeden z chętniej odwiedzanych wierzchołków w Tatrach. Wejście nie należy do łatwych i wymaga odpowiedniego przygotowania kondycyjnego i turystycznego. Rysy zachwycają zarówno pod względem bogatej flory – w górnych ich partiach występują aż 63 gatunki roślin, a także niezwykłą panoramą ze szczytu.

Mała Panew to prawy dopływ Odry o długości 129 km. Rzeka przepływa przez dwa województwa: śląskie i opolskie zmieniając swój kierunek z południowego na północno-zachodni. Do Odry wpada w północnej części Opola. Dno rzeki charakteryzuje piaszczyste podłoże, a fakt, że połowę zlewni Małej Panwi zajmują lasy, czyni ją niezwykle atrakcyjną rzeką często nazywaną „Opolską Amazonką”. Ponad sto meandrów, piaszczyste łachy po obu brzegach, starorzecza, gęsto porośnięte, wysokie brzegi, liczne zakola oraz naturalne przeszkody w postaci konarów drzew i kamieni, a także przepiękne krajobrazy sprawiają, że jest to prawdziwy raj dla miłośników kajaków. Mała Panew ma pewne cechy rzeki górskiej, co jest prawdziwym ewenementem na terenach takich jak Równina Opolska. Jest rzeką o różnych stopniach trudności, gdzie swoje miejsce znajdą zarówno początkujący kajakarze, jak i ci bardziej wymagający.

W październiku 2015 roku u zbiegu ulic Piotrkowskiej i Mickiewicza został oddany do użytku zupełnie nowy przystanek tramwajowy, na którym krzyżuje się połowa łódzkich linii tramwajowych. Konstrukcja przystanku nawiązuje do łódzkiej secesji, ale najbardziej charakterystycznym elementem budowli jest wykonany z membrany, kolorowy dach. Pomimo, że oficjalna nazwa przystanku to Piotrkowska – Centrum, to chyba żaden łodzianin nie używa tej nazwy. Jego najbardziej rozpowszechnioną nazwą jest Stajnia Jednorożców. W pobliżu przystanku, w 2018 roku odsłonięto prawie trzymetrowy pomnik Jednorożca. Postać mitologicznego zwierzęcia sprawia wrażenie jakby rozpływała się w powietrzu, jednocześnie poruszając się przy tym cwałem. Dodaje to rzeźbie dynamiki i pobudza wyobraźnię odbiorcy.

Sądecki Park Etnograficzny to  największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową lokalnych grup etnograficznych - Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. Na powierzchni 20 ha znajduje się kilkadziesiąt budynków, m.in. zagrody chłopskie, XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, folwark dworski oraz osiemnastowieczne świątynie: kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka i kościół protestancki. W skansenie odtworzono także zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych, a na skraju lasu małe osiedle cygańskie. Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne wystawy etnograficzne: "Izba weselna" i "Maziarstwo łemkowskie". Tradycyjny charakter ma  otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni. Na terenie skansenu odbywają się cykliczne oraz okazyjne prezentacje dawnych wiejskich rzemiosł, kuchni regionalnej i warsztatów rękodzielniczych, zaś latem liczne, plenerowe imprezy folklorystyczne.

Parafia Zabawa leży w dolinie dolnego Dunajca na lewym jego brzegu w odległości 20 km na północny zachód od Tarnowa. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie – Sanktuarium bł. Karoliny – jest prawdopodobnie jedynym na świecie kościołem, gdzie parafianka tego kościoła, jako męczennica beatyfikowana przez Jana Pawła II, została pochowana pod menzą głównego ołtarza. Sanktuarium to jest Światowym Centrum Ruchu Czystych Serc oraz miejscem upamiętnienia ofiar przemocy i wypadków komunikacyjnych a także troski o ich najbliższych. Wraz ze szlakiem męczeństwa w Wał-Rudzie jest miejscem licznych pielgrzymek i obfitych łask i uzdrowień otrzymywanych za wstawiennictwem Bł. Karoliny. Kościół w Zabawie wybudowano w latach 1909-1913 według projektu architektów Stanisława Odrzywolskiego i Mariana Heitzmana. Podczas pierwszej wojny światowej został on mocno uszkodzony, ale szybko odremontowany. Parafia została erygowana 1925 r. W 2002 r. kościół decyzją biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca został ustanowiony Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny.

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Barokowa bazylika znajdująca się w Wambierzycach. Wybudowana została w latach 1715 - 1723. W roku 1936 papież Pius XI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Obecna bazylika stoi na wzgórzu, gdzie w XII wieku w niszy wysokiego drzewa umieszczono figurkę Matki Boskiej. W 1263 roku na wzgórzu powstał drewniany kościół. W 1512 roku Ludwik von Panwitz wzniósł większą świątynię wybudowaną z cegły. Został on jednak zrujnowany podczas wojny trzydziestoletniej. W latach 1695-1711 wybudowano nowy kościół, który jednak szybko zaczął się walić i został rozebrany w 1714 roku. W latach 1715-1723 powstała kolejna świątynia wybudowana przez hrabiego Franciszka Antoniego von Goetzen, która przetrwała do dziś. W roku 1936 papież Pius XI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. 17 sierpnia 1980 roku kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji figurki Matki Bożej nadając jej tytuł Wambierzyckiej Królowej Rodzin.

Jedną z najpiękniejszych jarosławskich świątyń jest sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej. Początkiem kultu maryjnego w tym miejscu było wydarzenie z 20 sierpnia 1381 r., kiedy to pasterze znaleźli na drzewie gruszy figurę Piety. W pobliżu tego miejsca wypływało źródło, którego wodzie przypisywano cudowne działanie. Początkowo postawiono tutaj drewnianą kaplicę, a później w 1421 r. powstał obszerny, murowany kościół w stylu gotyckim. W 1629 r. księżna Anna Ostrogska przekazała świątynię jezuitom, jej córka zaś, Anna Alojza Chodkiewiczowa, w latach późniejszych ufundowała klasztor. W 1755 r. miała miejsce uroczysta koronacja jarosławskiej Piety koronami papieskimi, uzyskanymi od papieża Klemensa XII. W 1777 roku obiekt oddano pod opiekę oo. Dominikanów przybyłych z Bochni. Wielkim bogactwem świątyni są polichromie. W ołtarzu głównym znajduje się cudowna Pieta, przyciągająca rzesze pielgrzymów. W południowym ramieniu transeptu umieszczono Ołtarz Relikwii Świętych, zawierający niemal 200 różnych relikwii. Cenne są także 21-głosowe organy firmy Rieger z 1896 r. Świątynia w 1966 r. uzyskała godność bazyliki.

Pierwszy kościół w Starym Wielisławiu istniał już w X wieku. W 1428 roku został jednak spalony przez husytów, a następnie na jego miejscu zbudowano kościół murowany. Wystrój wnętrza kościoła jest barokowy i rokokowy. W ołtarzu głównym z końca XVIII wieku znajduje się figurka Matki Bożej Bolesnej pochodząca najprawdopodobniej z XIII wieku. Jak głosi legenda figura ta prawdopodobnie pochodzi ze spalonego przez husytów drewnianego kościoła. Nad wejściem głównym znajduje się rzeźbiony portal z XVIII wieku, a we wnętrzu kościoła na uwagę zasługuje kuta krata z 1650 roku i ambona z 1770 roku. Kościół w Starym Wielisławiu to typowa świątynia obronna. Okalające kościół owalnie biegnące krużganki stanowiły coś w rodzaju muru obronnego. Wkomponowane weń kaplice przypominają zresztą strażnice lub baszty. Znajdujący się tu od 1490 roku dzwon niegdyś ostrzegał przed niebezpieczeństwem, a obecnie wzywa już tylko na modlitwę.

Grodowiec to niewielka miejscowość leżąca kilkanaście kilometrów na południe od Głogowa. Wieś jest jedną z najstarszych na ziemi głogowskiej, a jej historia jako miejsca kultu sięga najprawdopodobniej XII wieku. Najstarsza znana nam wzmianka o Grodowcu i kościele pochodzi z dokumentu księcia głogowskiego Henryka III z 1291 r. W czasach księcia Jana II (1453-1504) Grodowiec był ważnym ośrodkiem władzy, zapisując się w historii m.in. zjazdami książąt piastowskich z Legnicy, Wrocławia, Świdnicy i Żagania. Przez wiele stuleci tutejszy kościół i parafia stanowiły ostoję Kościoła katolickiego, symbol jego duchowej siły i „wyspę” katolicyzmu na terenie, na którym w ogromnej większości ludność przyjęła protestantyzm. Kult Matki Bożej i pielgrzymki do grodowieckiego sanktuarium miały miejsce już w XV wieku. Kult maryjny był początkowo związany z obrazem Matki Bożej, który znajdował się w parafialnym kościele. W czasie wojny trzydziestoletniej w nieznanych okolicznościach obraz zaginął. Jego podobizna zachowała się jedynie na starych rycinach i niektórych wotach. Z czasem obraz został zastąpiony figurą Najświętszej Maryi Panny - Służebnicy Pańskiej. Księga cudownych uzdrowień z 1691 roku wymienia 47 cudownych uzdrowień za przyczyną Matki Bożej Grodowieckiej. Okresem największego rozkwitu i rozwoju sanktuarium był wiek XVIII. Wciąż wzrastająca liczba pielgrzymów i rozrastająca się sława cudownego miejsca spowodowały, że zaczęto myśleć o powiększeniu kościoła. W latach 1702-1724 dobudowano dwie nowe nawy boczne, następnie konwikt dla księży emerytów, dom dla organisty, z czasem nową wieżę i zabudowania gospodarcze.

Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin, położone jest w najstarszej dzielnicy Żarek - Leśniowie. Stanowi część Zespołu Klasztornego Ojców Paulinów, w skład którego wchodzi kościół pw. Nawiedzenia NMP, klasztor, dzwonnica, kaplica Matki Bożej Anielskiej, a także legendarne źródełko w parku, którego początki sięgają czasów księcia Wł. Opolczyka. Kościół pochodzi z pocz. XVII w., wielokrotnie przebudowywany, w stylu gotycko-renesansowym. Ołtarz główny, w którym mieści się Figurka Matki Bożej Leśniowskiej, jest późnobarokowy (1730 r.). Jego fundator to Wojciech Męciński. Prócz ołtarzy bocznych z I poł. XVIII w.  do zabytkowego wyposażenia kościoła należą: bogato rzeźbiony konfesjonał, stalle oraz złocona ambona (1782 r.). Na uwagę zasługuje polichromia z lat 1987-88, ukazująca najważniejsze wydarzenia z dziejów sanktuarium (przekazanie figury, sprowadzenie paulinów, koronację). Sanktuarium jest ważnym miejscem pielgrzymkowym -  słynie jako miejsce błogosławieństw, nie tylko dla rodzin. 

Pierwsza wzmianka o kościele św. Krzyża w Gliwicach pochodzi z roku 1515. Był to kościół drewniany. W 1612 roku kościół został przekazany franciszkanom-reformatom z Krakowa, dla których miasto zbudowało niewielki drewniany klasztor. W pełnym niepokoju XVII wieku do gliwickiego klasztoru ściągało wielu zakonników, chroniąc się tu przed wojskami szwedzkimi. Klasztor okazał się zbyt mały, dlatego w 1658 roku podjęto budowę nowego klasztoru. Jednak w wyniku pożaru w 1677 r. całe zabudowania spłonęły. Jedynie ocalał krzyż z głównego ołtarza. Uznano to za cud i znak, że kościół trzeba odbudować. Tak też się stało — kościół i klasztor został poświęcony w 1683 r. w obecności króla Jana III Sobieskiego, który zatrzymał się w nowym klasztorze w drodze do Wiednia na „Odsiecz Wiedeńską”. W 1921 r. klasztor przejmują niemieccy redemptoryści, a w 1945 r. polscy, którzy do tej pory tutaj pracują. W roku 1923 w kościele umieszczono kopię obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy przywiezioną z Rzymu. W roku 1951 odprawiono pierwszą w Polsce Nowennę do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a w roku 2014 odbyła się koronacja obrazu. W 2015 ustanowiono Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Już od ponad stu lat w klasztorze w Krakowie – Podgórzu na tzw. Górce mieszkają redemptoryści – opiekunowie słynącej łaskami ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ich przybycie do Krakowa wiąże się z osobą Sługi Bożego O. Bernarda Łubieńskiego. Po wybudowaniu klasztoru w 1903 roku przystąpiono do budowy kościoła. Kościół jest budowlą niezwykle malowniczą, pięknie wpisującą się w krajobraz Podgórza. Choć wzniesiony na początku XX w., to przypomina świątynie romańskie – zgodnie z założeniami architekta Jana Sasa – Zubrzyckiego, który w ten sposób pragnął uzyskać wrażenie kontynuacji tradycji narodowej i krakowskiej architektury średniowiecznej. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem (nawą poprzeczną) i pięciobocznym zamkniętym prezbiterium, otoczonym kaplicami. Do kościoła wchodzi się przez arkadowy portal. W ołtarzu głównym znajduje się ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Trafiła ona tu w 1903 r. najpierw do kaplicy klasztornej a później do kościoła. Bardzo szybko ta ikona stała się przedmiotem żarliwego kultu. W 1994 roku odbyła się jej koronacja. Jednym z najbardziej znanych pielgrzymów nawiedzających Sanktuarium to św. Jan Paweł II. Przybywał tu już podczas II wojny światowej, jako robotnik fabryki Solvay. Po latach osobiście wskazał konfesjonał nr 4, w którym się spowiadał. Przy sanktuarium istnieje całoroczna ruchoma szopka. W klasztorze są też gościnne pokoje, w których można zamieszkać.

Sanktuarium Matki Bożej Pokornej w Rudach to część zespołu poklasztornego dawnego opactwa cystersów. Kościół poklasztorny, obecnie bazylika mniejsza pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny pełni funkcję diecezjalnego Sanktuarium Matki Boskiej Pokornej. Kościół wybudowano w stylu gotyckim w początkach istnienia opactwa ok. XIV wieku. Jest to świątynia zbudowana na planie krzyża łacińskiego, orientowana, trójnawowa. Do kościoła przylega od południowej strony kaplica mieszcząca słynący łaskami obraz Matki Boskiej Rudzkiej. Obraz ten pierwotnie przywieźli z Jędrzejowa i podarowali cystersom książęta raciborscy. Współczesny obraz jest prawdopodobnie kopią obrazu trzynastowiecznego. Namalowany został na lipowej desce, a wzorowany jest na wizerunku Matki Bożej z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Madziore. Słynący łaskami obraz Matki Bożej został koronowany przez Jana Pawła II podczas wizyty apostolskiej do Gliwic w 1999 r. Od 1995 r. pocysterski kościół w Rudach staje się Diecezjalnym Sanktuarium Maryjnym, natomiast 14 czerwca 2009 roku kościół zostaje wyniesiony do rangi bazyliki mniejszej.

Kościół pocysterski nad Nysą Kłodzką wzniesiony w latach 1686-1704 wg projektu Michała Kleina. Od XIII w. Bardo stało się ośrodkiem kultu maryjnego. Pielgrzymi przybywali do słynącej z cudów figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem – Strażniczki Wiary. W późnobarokowym zespole ciekawa jest świątynia z kształcie trójnawowej, emporowej bazyliki bez transeptu. Organy stworzył F. J. Eberhardt. Obok kościoła postawiono budynki klasztorne, gdzie do 1810 r. przebywali cystersi. Na początku XX w. straż przy cudownej figurze objęli Redemptoryści. Obecnie w klasztorze istnieje małe muzeum związane z historia kultu maryjnego w Bardzie. 4 lipca 2009 kościół podniesiono do godności bazyliki mniejszej oraz przyłączono obiekt do Szlaku Sakralnej Sztuki Barokowej im. Michaela Willmanna.

Piotrków Trybunalski - kościół Jezuitów pod wezwaniem św. Franciszka Ksawerego w stylu późnego baroku z XVIII w. Wnętrze kościoła bogato zdobione. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Pocieszenia, zwanej Matką Boża Trybunalską (zarys tego obrazu przedstawiono na znaczku). Namalowany w XVI w. przez nieznanego włoskiego artystę. Ofiarowany Trybunałowi Koronnemu w 1580 r. i przez 212 lat towarzyszył sesjom Trybunału. W 1792 r., gdy zaborca zlikwidował Trybunał, obraz zdeponowano w archiwum. W 1829 r. dzięki staraniom Rektora kościoła obraz został odzyskany i przeniesiony do pojezuickiej świątyni. Koronowany uroczyście 26.05.2006 r. w Warszawie przez papieża Benedykta XVI, poświęcenie koron już wcześniej dokonał papież Jan Paweł II. W 2007 r. decyzją Stolicy Apostolskiej Matka Boża Trybunalska została ogłoszona Patronką Polskich Parlamentarzystów.

Pierwszy kościół w Tuchowie został wybudowany około roku 1079 na wzgórzu zwanym „Lipie” - nazwa od gaju lipowego. Tradycja głosi, że tutaj odprawił mszę prymicyjną św. Jan Kanty. Gospodarzami tego miejsca byli benedyktyni. W XVI wieku w kościele umieszczono obraz Matki Bożej, który zasłynął cudami i zaczął przyciągać pielgrzymów. Bardzo duża liczba odwiedzających tuchowskie sanktuarium spowodowała podjęcie decyzji o budowie nowego kościoła. Obecny kościół budowano 17 lat (1665-1682). Wnętrze kościoła ma wystrój barokowy. W głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. W 1904 roku miała miejsce koronacja obrazu koronami papieskimi. W 2010 roku papież Benedykt XVI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Od 1893 gospodarzami tego miejsca są redemptoryści, gdzie również mają swoje seminarium. Przy sanktuarium znajduje się dom pielgrzyma. Oprócz zabytkowej bazyliki warto zwiedzić na terenie sanktuarium muzea: misyjne, etnograficzne, sanktuaryjne i czynną przez cały rok ruchomą szopkę.

Położony wśród lasów i pól Wielgolas zasłynął w XIX w. za sprawą cudów jakie miały tu miejsce za pośrednictwem Matki Bożej. Na początku XX w. Nastąpił rozwój kultu matki Bożej i do Wielgolasu zaczęły przybywać liczne grupy pielgrzymów w efekcie czego w latach 1931-1934 w miejscu cudownego objawienia wybudowano kaplicę. W latach  1957-1961 wzniesiono w pobliżu kościół parafialny według projektu architekta Zygmunta Konarzewskiego. Świątynia o wymiarach 32 na 19 metrów posiada charakterystyczną, strzelistą wieżę o wysokości 29 m. Konsekracja świątyni odbyła się 1 lipca 1961 roku, wydarzeniu temu przewodniczył ks. kard. Stefan Wyszyński, który nadał świątyni tytuł Matki Bożej Łaskawej.  W 1966 r. Miejsce to było jednym z trzech sanktuariów maryjnych na terenie obecnej Diecezji Warszawsko-Praskiej. W roku 2000 Bp Kazimierz Romaniuk ustanowił sanktuarium Kościołem Millenijnym.

Początki istnienia Sanktuarium Miłosierdzia Bożego sięgają 1987 roku, kiedy to polecono wybudować kaplicę lub kościół na osiedlu Łużyckim w Świebodzinie. W 1994 roku wmurowano kamień węgielny pod tę budowę, a cztery lata później 20 grudnia 1998 r., kościół został poświęcony. Rok później powstała w tym miejscu parafia p.w. Miłosierdzia Bożego, natomiast w 2008 roku konsekrowano sanktuarium. Jego inicjatorem podobnie jak budowy Figury Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, był ks. prałat Sylwester Zawadzki, a kult Miłosierdzia Bożego związany jest ściśle z objawieniem jakie miała św. siostra Faustyna i z ustanowionym przez Ojca Świętego Jana Pawła II Świętem Miłosierdzia Bożego. Sanktuarium zwraca uwagę swoją nowoczesną, ale delikatną formą. Dwie ażurowe wieże dodają konstrukcji lekkości, natomiast wnętrze świątyni rozświetlają okrągłe i półokrągłe otwory okienne. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający Jezusa Miłosiernego. W kościele znajdują się ponadto relikwie św. Jana Pawła II i bł. ks. Michała Sopoćki oraz umieszczone w dębowym ołtarzu relikwie św. s. Faustyny.

Góra św. Anny, o wysokości 407 m n.p.m., jest największym wzniesieniem Masywu Chełmskiego na Wyżynie Śląskiej. Przed milionami lat była czynnym wulkanem, który ukształtował teren i wzbogacił go geologicznie. Dziś na szczycie góry wznosi się Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej. Na ołtarzu głównym kościoła utrzymanego w stylu barokowym postawiono figurkę św. Anny, czczonej od wieków jako patronkę rodzin, matek, babć i wdów. Malowidła na suficie nawiązują do życia św. Anny. Określenie „Samotrzecia” interpretuje się jako „We troje razem”, albowiem wykonana z drewna lipowego figura przedstawia trzy postacie: św. Annę trzymającą na lewej ręce swoją córkę Maryję oraz na prawej swojego wnuka Pana Jezusa. „Sama jest trzecia”, jakby na drugim planie. Opiekę nad Sanktuarium sprawują franciszkanie wrocławskiej prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych. Oprócz kościoła do kompleksu sakralnego należy również klasztor, Rajski Plac otoczony krużgankami, Grota Lurdzka, zespół kaplic kalwaryjskich, muzeum misyjne oraz Dom Pielgrzyma.

Jakubów, niewielka miejscowość położona na Wzgórzach Dalkowskich niedaleko Głogowa, od wieków kojarzony jest z kultem św. Jakuba Apostoła Starszego oraz z cudownym „Źródłem św. Jakuba” wypływającym z podnóża kościelnego wzgórza. Kościół w Jakubowie zaliczany jest do najstarszych w północnej części Dolnego Śląska. Tradycja utrzymuje, że jego geneza sięga X wieku. Pierwsze pisane świadectwo o tym kościele pochodzi z XIV w. Kościół tworzą trzy bryły o zróżnicowanych wysokościach. Zgrupowanie prostych kubicznych form i wykorzystanie kamienia polnego, nadje świątyni surowy, „starożytny”, gotycki wyraz. Do kościoła wchodzi się przez bramę ceglanej dzwonnicy zbudowanej około 1860 roku w miejscu wcześniejszej drewnianej. Na wieży znajduje się pięćsetletni dzwon z napisem: „O rex glorie veni cum pace Anno MCCCCCVI”. Po lewej stronie bramy znajduje się kaplica grobowa wybudowana w 1752 r. na rzucie kwadratu z czterospadowym dachem z ośmioboczną kamienną latarnią. W roku 2004, przy parafii rzymsko-katolickiej, powstało „Bractwo św. Jakuba Apostoła”. W następnym roku powstał pierwszy – w czasach współczesnych – polski odcinek „Szlaku św. Jakuba” prowadzący z Jakubowa do Zgorzelca i dalej drogami niemieckimi i francuskimi do sanktuarium w Santiago de Compostela. .

Sanktuarium św. Rity w Głębinowie koło Nysy jest drugim sanktuarium tej świętej w Polsce. Znajduje się na północnym brzegu Jeziora Nyskiego. Kult św. Rity trwa w Głębinowie od jesieni 2014 roku. Z miesiąca na miesiąc na nabożeństwach ku czci św. Rity zaczęło gromadzić się coraz więcej wiernych. Parafia rozpoczęła więc starania o otrzymanie relikwii, które przybyły do Głębinowa 22 maja 2015 r. Był to fragment tuniki, w której święta została złożona do grobu. Od tego momentu kult św. Rity przybrał na sile. W kolejnych miesiącach i latach do Głębinowa przybywało coraz więcej pielgrzymów, którymi byli zarówno wierni z Polski, jak i zza granicy. Atrybuty św. Rity ściśle związane są z jej życiem i cudami jakich doznała. Są to krzyż, cierń, pszczoły, róże oraz figi. 23 maja 2021 r. w 640. rocznicę narodzin św. Rity, neogotycki kościół głębinowski stał się sanktuarium patronki spraw trudnych i beznadziejnych. 

Sanktuarium Urodzin i Chrztu świętej Faustyny w Świnicach Warckich upamiętnia pochodzącą z tej parafii św. Faustynę Kowalską. Obecny kościół zbudowany został w  1859 roku i znany jest z tego, że w jego murach ochrzczono i wprowadzono do wspólnoty Kościoła Katolickiego, Helenę Kowalską znaną jako św. Faustyna. W tym kościele św. Faustyna odbyła również pierwszą spowiedź i przyjęła pierwszą Komunię Świętą. Po śmierci św. Faustyny świątynia stała się miejscem licznych odwiedzin wiernych. Zainteresowanie rodzinnymi stronami siostry Faustyny wzrosło po jej beatyfikacji i kanonizacji. W 2002 roku ordynariusz włocławski bp Bronisław Dembowski podniósł kościół parafialny do rangi diecezjalnego sanktuarium Chrztu i Narodzin św. siostry Faustyny. W 2005 roku nastąpiła rozbudowa kościoła, który do użytku wiernych oddany został 23 sierpnia 2015 roku, w czasie dorocznych uroczystości odpustowych, organizowanych z okazji rocznicy urodzin i chrztu św. Faustyny.

Na wysokości 776 m n.p.m. na zachodnim zboczu Góry Igliczna, w osadzie o tej samej nazwie znajduje się Sanktuarium „Maria Śnieżna”. Osada swoje istnienie zawdzięcza kultowi figury Matki Bożej, której ludową kopię przyniósł z pielgrzymki do Mariazell Krzysztof Veit w roku 1750. Figura Matki Bożej została wykonana z drewna lipowego w Austrii przez nieznanego artystę, jako płaskorzeźba o wysokości 39 cm. W tym samym roku figurę umieszczono na stoku Góry Iglicznej pod konarem potężnego buka. W roku 1776 po wichurze nieuszkodzoną figurę przeniesiono do nowopowstałej kaplicy w miejscu obecnej plebanii. Od 26 czerwca 1777 r. do 1782 r. nastąpiło 12 potwierdzonych komisyjnie uzdrowień. Na górę Igliczną zaczęli przybywać liczni pielgrzymi, dla których ówczesna drewniana kaplica okazała się zbyt mała. Początki powstania osady datuje się na 18 czerwca 1781 r., kiedy to wmurowano kamień węgielny pod budowę Sanktuarium, które rok później zostało poświęcone. Obecnie miejsce to stanowi ważny punkt, zarówno dla pielgrzymów, jak i turystów. Z tarasów w przy sanktuarium rozciąga się rozległa panorama na Masyw Śnieżnika i na większą część Ziemi Kłodzkiej.

Schron bierny Regelbau 502 jest jedynym obiektem tego typu na terenie Polski. Wybudowany został najprawdopodobniej w 1939 roku. Znajduje się na zachodnich obrzeżach Pisza i jest jednym z wielu obiektów fortyfikacyjnych tworzących Piską Pozycję Ryglową - niemiecką linię fortyfikacyjną z przełomu lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku. Od 2007 roku obiekt jest restaurowany siłami członków Stowarzyszenia Historycznego „Piska Pozycja Ryglowa”.  Wewnątrz odtworzono wyposażenie schronu oraz przygotowano ekspozycję militarną. Schron czynny jest w sezonie letnim (lipiec sierpień) od poniedziałku do soboty w godzinach 9,00-13,00, a poza sezonem – po wcześniejszym ustaleniu telefonicznym tel.695 753 637, 602 733 642

Schron przeciwatomowy w Kaliszu powstał prawdopodobnie pod koniec lat 50. XX wieku. W 1962 r. na pewno już istniał. Nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące budowy, a przynajmniej nic na ten temat nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że miejsce to w razie ataku atomowego miało być schronieniem dla najważniejszych oficjeli w Kaliszu. Schron miał być centrum dowodzenia i z niego miały być koordynowane działa dotyczące Kalisza i całego byłego województwa kaliskiego. Schron wyposażono w pomieszczenia operacyjne i urządzenia gwarantujące niezależne funkcjonowanie obiektu jak system filtrowo-wentylacyjny, agregaty prądotwórcze, centrala łączności, system kanalizacyjny, niezależne ujęcie wody pitnej czy system centralnego ogrzewania. Powierzchnia schronu to ok. 500 m kw. Swego czasu był to jeden z pilniej strzeżonych obiektów w mieście, mimo że o obecności podziemnej budowli nie świadczyło więcej niż obecność wjazdu oraz dwa szyby wentylacyjne wystające ponad trawnik. Mimo upływu lat schron wraz z wyposażeniem zachował się w doskonałym stanie.

Chata Grabowa to prywatne schronisko turystyczne, położone na północno-wschodnim stoku góry Grabowej w Beskidzie Śląskim tuż przy szlaku z Brennej na Stary Goroń. Budynek schroniska wykonany jest z drewnianych bali, dzięki czemu zachował wyjątkowy klimat beskidzkiej chaty. Obecne schronisko funkcjonuje od 2015 roku i jest efektem ciężkiej pracy nowych właścicieli, którzy gruntownie wyremontowali poprzedni budynek. Wcześniej w tym miejscu znajdowało się schronisko zarządzane przez PSS Społem, które chatę odkupiło od prywatnego właściciela. Z czasem jednak budynek przeszedł w ręce prywatne i w ten oto sposób doczekał się rewitalizacji. Z okolic Chaty Grabowej rozciąga się piękny widok na Trzy Kopce Wiślańskie (810 m n.p.m,), Równicę (885 m n.p.m), Czantorię (995 m n.p.m), osiedle Świniorka (ok. 700 m n.p.m) i Halę Jaworową.

Schronisko górskie zlokalizowane na stokach wzniesienia Dębowiec w grupie Klimczoka, w Beskidzie Śląskim. Prawdopodobnie w I połowie XIX w. na górnym skraju polany zarząd lasów księcia Sułkowskiego wzniósł solidną, modrzewiową gajówkę, którą w 1895 r. przejęło niemieckie towarzystwo turystyczne Beskidenverein z Bielska. Początkowo służyło jednak jako gospoda, funkcję schroniska zaczęło pełnić później. W 1954 r. przejęło je PTTK, Oddział w Bielsku. W następnych latach było ono – z racji korzystnego położenia – jednym z najliczniej odwiedzanych schronisk w polskich Beskidach. Od 1992 r. obiekt przeszedł w prywatne ręce. Zlikwidowano zupełnie zużyte domki campingowe. Budynek dalej funkcjonuje jako schronisko górskie.

Schronisko Górskie „Dom Śląski” położone jest w Karkonoszach we wschodniej części Równi pod Śnieżką na Przełęczy pod Śnieżką. Pierwsze schronienie dla drwali i pasterzy tzw. buda, stanęło tu już w XVII wieku. W 1847 po śląskiej stronie stanęło pierwsze schronisko, które jednak w 1888 roku doszczętnie spłonęło. Obecny budynek został zbudowany w latach 1921-1922. W 1923 schronisko przeszło modernizację. Dobudowano oszkloną werandę oraz przebudowano pomieszczenia kuchenne. Po II wojnie schronisko zarządzane było przez DTTK i PTT, a od roku 1951 przez PTTK. Od listopada 1950 w schronisku znajdowała się strażnica WOP, a później Straży Granicznej. Podczas dziesięcioleci schronisko nosiło różne nazwy: Pod Śnieżką, Na Równi pod Śnieżką, Dom Śląski. W 2007 roku schronisko przeszło w prywatne ręce i od tego czasu w takiej formie służy turystom.

Schronisko Nad Łomniczką leży w Karkonoszach, na wysokości 1002 m n.p.m. Znajduje się ono u stóp Śnieżki, nad brzegiem potoku Łomniczka, w dolnej części najgłębszego kotła polodowcowego w Karkonoszach – Kotła Łomniczki. Pierwsze schronisko w tym miejscu wzniesiono w 1901 roku, choć zdania są podzielone i niektóre źródła podają, że już pod koniec XIX w. istniała tu gospoda, którą przekształcono w schronisko. Mówi się też, że obecny drewniany budynek schroniska to dawny szałas myśliwski, który powstał po zniszczeniu przez lawinę skalną poprzedniego budynku. Pewne jest natomiast, że w 1947 roku Oddział PTTK w Jeleniej Górze dostosował obiekt tworząc liczące 12 miejsc noclegowych schronisko „Nad Małą Łomnicą”. Obecnie obiekt ten mimo swojej nazwy nie jest prawdziwym górskim schroniskiem. Nie posiada miejsc noclegowych, ale może służyć jako schronienie dla turystów górskich. Jest to przy okazji jedno z nielicznych schronisk pozbawione całkowicie elektryczności. Na wędrowców czeka tutaj natomiast bar serwujący ciepłą herbatę, a obiekt wyposażony jest ponadto w jadalnię oraz toalety. W pobliżu schroniska znajduje się punkt widokowy na Czarną Kopę. Nieco dalej godnym uwagi miejscem jest wodospad Łomniczki, a idąc w kierunku Śnieżki, warto choć na chwilę zatrzymać się przy Cmentarzu Ofiar Gór.

Schronisko turystyczne położone na wysokości 875 m n.p.m. w Górach Sowich przy drodze z Przełęczy Sokolej do schroniska Sowa i na Wielką Sowę, pod szczytem Sokolicy. Schronisko powstało w roku 1931, a wybudował je mistrz krawiecki Julius Dinter. Po drugiej wojnie światowej było nieużywane, w roku 1950 przejął je FWP. W roku 1968 zostało oddane w ajencję a od 1992 jest formalnie sprywatyzowane. Od początku pozostaje w rękach tej samej rodziny. Schronisko oferuje 71 miejsc w pokojach od 1- do 6-osobowych. Schronisko prowadzi zarówno bufet jak i całodzienne wyżywienie. Przy schronisku funkcjonują dwa wyciągi narciarskie.

Dworzec Beskidzki położony jest w przygranicznej miejscowości Zwardoń na terenie Żywieckiego Parku Krajobrazowego na wysokości 710 m n.p.m. Wybudowane na początku lat 30. przeszło wielokrotne modernizacje i obecnie zapewnia pełną bazę turystyczną. Schronisko oferuje 68 miejsc noclegowych, bogato rozwiniętą bazę gastronomiczną oraz inne atrakcje tj. pieczenie barana czy liczne imprezy. W pobliżu schroniska działa wiele wyciągów, a także turystyczne przejście graniczne ze Słowacją. Do schroniska można dotrzeć czerwonym szlakiem z centrum Zwardonia lub tym samym szlakiem z Wielkiej Raczy. Dworzec Beskidzki jest od pewnego czasu zamknięty i tak na prawdę nie wiadomo kiedy otworzy swoje podwoje.

Historia schroniska „Klimczok” sięga roku 1872. W latach 1894 – 1895 dokonano rozbudowy, natomiast podczas otwarcia budynek strawił pożar. Kolejną budowlę otwarto w 1897 roku, ale i ona uległa pożarowi dwukrotnie. Ostatecznie obecny budynek oddano do użytku w roku 1914. „Klimczok” położony jest na wysokości 1034 m n.p.m. w Beskidzie Śląskim. Schronisko oferuje 50 miejsc noclegowych, bufet, ścianę wspinaczkową. W sezonie zimowym można skorzystać z tras zjazdowych i wyciągu narciarskiego. Obok znajduje się Stacja Ratownicza GOPR, w okolicy kolejka gondolowa na szczyt Szyndzielni.

Jest położone na wysokości 730 m n.p.m., w Pasmie Lubomira i Łysiny w Beskidzie Makowskim (według regionalizacji Kondrackiego w Beskidzie Wyspowym) na polanie Nad Nowinami, około 8 km na południowy-wschód od Myślenic. W pobliże schroniska można dojechać samochodem drogą asfaltową od strony Pcimia. Ten niewielki drewniany budynek został oddany do użytku 10 września 1994 roku. Z otwartych terenów przy schronisku rozciąga się szeroka panorama widokowa w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. W okolicy prowadzi wiele szlaków turystycznych łączących Kudłacze z innymi atrakcjami regionu. Do dyspozycji turystów oddano 26 miejsc noclegowych oraz bar z jadalnią. Podczas wędrówek w okolicach Schroniska Kudłacze można zdobyć inne ZT, w tym: 021 Schronisko na Luboniu, 201 Zamek w Dobczycach, 102 Śnieżnica, 064 Schronisko na Maciejowej.

Jedno z najliczniej odwiedzanych schronisk w Beskidzie Śląskim położone jest na wysokości 781 m n.p.m. w granicach administracyjnych miasta Ustroń. Początki schroniska sięgają roku 1923, a w latach 60. po wielu wcześniejszych przebudowach przeszedł gruntowną renowację. Nadano mu imię Edmunda Kaźmierczak, długoletniego działacza Górnośląskiego Oddziału PTTK. W pobliżu schroniska przebiega duży węzeł szlaków do Ustronia, do schroniska na Błatniej czy Trzech Kopców Wiślańskich. Do użytku gości oddano 50 miejsc noclegowych, a także wyróżnia się bogatą ofertą kulinarną, kulturalną i turystyczną.

Schronisko położone jest w Paśmie Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim na wysokości 1061 m n.p.m. Pierwszy obiekt noclegowy na Hali Łabowskiej powstał w 1953 roku i ta data uznawana jest za początek istnienia schroniska. W pobliżu znajdują się również ciekawe miejsca pamięci z czasów walk partyzanckich oraz liczne atrakcje przyrodnicze w postaci rezerwatów przyrody i cennych przyrodniczo miejsc. Schronisko na Hali Łabowskiej dysponuje 60-cioma miejscami noclegowymi.

Schronisko PTTK położone poniżej szczytu Turbacza w Gorcach, tuż przy granicy z Gorczańskim Parkiem Narodowym. Schronisko znajduje się na wysokości 1283 m n.p.m. na skraju polany Wolnica, wchodzącej w skład Hali Długiej. Jest to okazały kamienny budynek o dwóch prostopadłych skrzydłach z arkadowym wejściem i strzelistym dachem z mansardami, kryty gontem. Oferuje 110 miejsc noclegowych. Obok schroniska (niewielki, drewniany budynek w lesie) – otwarte w 1980 roku Muzeum Kultury i Turystyki Górskiej PTTK eksponujące dzieje turystyki w Gorcach, historię schroniska na Turbaczu, opis działalności ruchu oporu podczas II wojny światowej oraz postać Władysława Orkana. Obok schroniska pole namiotowe. Przed schroniskiem największy w Gorcach węzeł szlaków turystycznych.

Jest położone pomiędzy wsiami Smolnik i Mików, na wysokości 620 m n.p.m. na terenie Ciśniańsko – Wetlińskiego Parku Krajobrazowego. W 2010 r. strawił je pożar, ale zostało ono odbudowane i oddane do użytku na przełomie maja i czerwca 2012 r. Spod schroniska rozciąga się widok na masyw Chryszczatej oraz Jasieniową. Znajduje się tutaj 20 miejsc noclegowych. W sąsiedztwie znajduje się najdalej wysunięte na południe i najwyżej położone lądowisko dla samolotów i szybowców.

Perła Zachodu to – schronisko turystyczne PTTK położone w Siedlęcinie nad Jeziorem Modrym, u stóp Wieżycy. Schronisko powstało w 1950 roku na miejscu zbudowanej w 1927 roku gospody. Samo schronisko sprawia wrażenie jakby zawieszonego nad wodami Bobru. Poniżej schroniska "Perła Zachodu", znajduje się malowniczo położona kładka przecinająca rzekę Bóbr. Przy schronisku znajduje się kamienna wieża. Na jej szczycie usytuowany jest taras widokowy, z którego rozciąga się ujmująca panorama Jeziora Modrego z kładką i wyrastającymi w sąsiedztwie skałami. Obiekt ten znajduje się na szlaku, biegnącym doliną Bobru, z Jeleniej Góry przez Siedlęcin do Jeziora Pilchowickiego. Schronisko dysponuje bazą noclegową, restauracją, świetlicą oraz bezpłatnym parkingiem. Czynne jest cały rok. Organizowane są również imprezy okolicznościowe.

Schronisko Pod Wysoką Połoniną to prywatne, rodzinne schronisko położone w Wetlinie w części Stare Sioło. Schronisko znajduje się u podnóża szczytu Smerek 1222 m n.p.m. (przedwojenna nazwa to Wysoka), na wysokości około 650 m n.p.m. Budowę schroniska rozpoczęto w 2010 roku, a pierwszych gości przyjęto już w roku 2012. Historia schroniska sięga jednak roku 1969, w którym to żona ówczesnego nadleśniczego lasów wetlińskich, a babcia właścicieli schroniska, zostaje gospodarzem Domu Wycieczkowego PTTK w Wetlinie. Po latach rodzinnej działalności turystycznej powstają kolejne dwa obiekty, a następnie także schronisko. Obiekt oferuje 30 miejsc noclegowych o standardzie turystycznym w wieloosobowych pokojach. Ponadto do dyspozycji turystów jest wypożyczalnia rowerów, pole namiotowe i boisko sportowe. W pobliżu schroniska znajduje się Bieszczadzki Park Narodowy z pasmem Połoniny Wetlińskiej i Caryńskiej, Małej i Wielkiej Rawki oraz pasma granicznego z Rabią Skałą.

Schronisko PTTK w miejscowości Pasterka, w Górach Stołowych, w województwie dolnośląskim. Schronisko położone jest na wysokości 700 m n.p.m., na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Schronisko usytuowane jest przy szlaku turystycznym łączącym Góry Stołowe po obu stronach granicy polsko–czeskiej. Przez Pasterkę przechodzą szlaki turystyczne do Kudowy-Zdroju (przez Błędne Skały) oraz do Karłowa. Spod schroniska rozpościera się panorama Szczelińca Wielkiego i Szczelińca Małego. Pasterka zajęła czwarte miejsce w II rankingu polskich schronisk górskich PTTK, ogłoszonym w sierpniu 2011 przez pismo N.p.m

Położone jest na północno – wschodnim zboczu Ptasiej Góry w Górach Bystrzyckich, skąd roztacza się piękna panorama na Duszniki – Zdrój. Powstało w XIX w., związane było z lecznictwem uzdrowiskowym. Po pożarze w 1959 r. schronisko odbudowano zachowując jego pierwotny kształt i służy turystom do dziś. Nazwa została nadana z powodu głowy muflona wiszącej w jadalni. Przy schronisku znajduje się węzeł szlaków turystycznych prowadzących do Polanicy – Zdroju, Karłowa i Przełęczy Spalonej.

Schronisko PTTK powstało w 1933 roku na wysokości 805 m n.p.m. w Górach Suchych w pobliżu Przełęczy Trzech Dolin. Budynek w okresie II wojny światowej, co ciekawe, trafił w ręce Hitlerjugend do organizacji szkoleń i obozów, a potem został przejęty przez Wehrmacht na siedzibę grupy obrony przeciwlotniczej. Znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Gór Wałbrzyskich. Oferuje 38 miejsc noclegowych oraz bufet. Niedaleko znajdują się wyciągi narciarskie, trasy biegowe oraz wypożyczalnia sprzętu. Można tutaj dotrzeć szlakami turystycznymi z Nowej Rudy, Głuszycy, Wałbrzycha i Mieroszowa.

Schronisko turystyczne PTTK, wybudowane wg projektu Stanisława Karpiela, otwarte 14 września 1975 roku. Pierwotnie istniał projekt przetransportowania gotowej, złożonej bacówki helikopterem z Soblówki na halę; ostatecznie okazał się on niewykonalny z powodów technicznych. Położone jest na terenie Żywieckiego Parku Krajobrazowego, na Hali Rycerzowej. Terytorialnie należy do gminy Ujsoły. W sierpniu 2009 Bacówka zajęła drugie miejsce w rankingu schronisk górskich, sporządzonym przez polski magazyn turystyki górskiej. Dwa lata później, w sierpniu 2011 zajęła miejsce siódme w II edycji rankingu. Schronisko dysponuje 33 miejscami noclegowymi.

Schronisko turystyczne znajdujące się na w Dolinie Białki poniżej wylotu z Doliny Roztoki w Tatrach Wysokich. Pierwsze schronisko turystyczne wybudowano w tym miejscu w 1876 roku, obecny budynek powstał w 1913 roku, kiedy to rozebrano poprzedni, zagrażający bezpieczeństwu turystów budynek. Jego usytuowanie związane jest z przebiegiem starej drogi do Morskiego Oka. Schronisko jest zarządzane przez PTTK i nosi imię Wincentego Pola. Wbrew powszechnej nazwie „Schronisko w Dolinie Roztoki“ jest ono położone poniżej wylotu Doliny Roztoki, w Dolinie Białki. Drewniane schronisko słynie z atmosfery „z dawnych lat”. W latach międzywojennych za czasów gospodarzącej w nim rodziny Grabowskich była to główna baza taterników polskich wspinających się na Słowacji. Od jesieni 2008 r. gospodynią jest Anna Krupa z Chochołowa.

Górskie schronisko turystyczne PTTK położone na wysokości 811 m n.p.m. w Sudetach Środkowych w Górach Bystrzyckich. Schronisko stoi na rozległej odsłoniętej polanie we wsi Spalona w okolicy Przełęczy Spalonej, przy skrzyżowaniu widokowych dróg: Spalonej Drogi do Bystrzycy Kłodzkiej i Autostrady Sudeckiej do Międzylesia. Przed 1945 r. drogę tę nazywano Autostradą Göringa. Schronisko mieści się w starym, drewnianym budynku.Posiada 53 miejsca noclegowe. Budynek posiada kanalizację, centralne ogrzewanie i ciepłą wodę. Do dyspozycji jest świetlica, jadalnia i bufet. Do schroniska już od dawna nie można dotrzeć komunikacją publiczną.

Położone jest na wysokości 891 m n.p.m. Schronisko powstało w latach 1925-1926. W czasie II wojny światowej Niemcy zajęli schronisko do celów wojskowych. W latach 1959-1962 nastąpiła rozbudowa schroniska, już pod opieką cieszyńskiego oddziału PTTK. Kolejny duży remont to lata 1965-1968 - powstała wówczas obecna jadalnia, zmodernizowano kuchnię i sanitariaty, doprowadzono energię elektryczną oraz zainstalowano centralne ogrzewanie. Obecnie możemy podziwiać klimatyczne schronisko,cieszące się niesłabnącą popularnością od ponad 70 lat. Schronisko oferuje 50 miejsc noclegowych, pełne wyżywienie, bufet z napojami, słodyczami i pamiątkami.

Znajduje się na granicy Beskidu Żywieckiego i Beskidu Makowskiego. Budynek przeszedł gruntowny remont na przełomie lat 80. i 90. XX w. Jest to jednopiętrowy, drewniany dom, idealnie wpasowujący się w otoczenie. Do dyspozycji gości oddano 38 miejsc noclegowych. Schronisko oddalone jest w niewielkiej odległości od dużego węzła szlaków, na którym przeplatają się szlaki na Przełęcz Krowiarki i Babią Górą, do Zawoi i Sidziny czy na Policę i dalej na Mosorny Groń. Schronisko stanowi idealny punkt wypadowy na jednodniowe wycieczki szlakami Beskidu Żywieckiego.

Położone jest na stokach Pilska na wysokosci 1330 m n.p.m. Pierwszy obiekt turystyczny w tym miejscu otwarto 20 lipca 1930 r. Był to piętrowy drewniany budynek utrzymany w stylu architektury góralskiej. Przez lata obiekt cieszył się powodzeniem, aż do marca 1953 r., kiedy większość zabudowań strawił pożar. Pomimo sporej popularności miejsca, nowe schronisko otwarto dopiero w październiku 2003 r. W pozostałościach starych zabudowań urządzono bufet. Schronisko położone jest tuż przy granicy ze Słowacją, na dużej polanie wśród pięknych terenów, przez które prowadzą liczne szlaki turystyczne Beskidu Żywieckiego. Zimą stoki Pilska zmieniają się w prawdziwy raj dla miłośników sportów zimowych. Do schroniska prowadzi wyciąg krzesełkowy. Będąc na dłuższej wycieczce w okolicach Pilska, można zdobyć też inne ZT w schroniskach PTTK, w tym: 056 na Hali Rysianka, 061 na Hali Boraczej, 055 na Hali Lipowskiej.

Schronisko Na Hali Szrenickiej położone jest na wysokości ok. 1200 m n.p.m. na środku Hali Szrenickiej w Sudetach Zachodnich, w paśmie Karkonoszy na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego. Pierwotnie w miejscu, w którym dzisiaj stoi schronisko w 1786 roku postawiono budę pasterską, którą nazwano "Nowa Buda Śląska", przekształconą później w gospodę, a następnie w schronisko. W 1869 roku wybudowano do schroniska drogę, która znacznie ożywiła ruch turystyczny w tej części Karkonoszy. Przed II wojną światową schronisko zyskało standard wysokiej klasy hotelu. Po wojnie w hotelu mieściła się strażnica WOP. Później budynek przeszedł w ręce Polskiego Towarzystwa Turystycznego, a od 1950 r. funkcjonuje jako schronisko w strukturach PTTK. Obiekt na przestrzeni dziesięcioleci był wielokrotnie przebudowywany. Po pożarze z 1975 roku odbudowano schronisko jednak z pewnymi zmianami i w takim kształcie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W schronisku mieści się stacja Karkonoskiej Grupy GOPR.

Zostało uroczyście otwarte 9 sierpnia 1931 roku. Położone jest ono w Beskidzie Wyspowym pomiędzy Rabką, Mszaną Dolną i Tenczynem na wysokości 1022 m n.p.m. Do schroniska prowadzi kilka szlaków, w tym najbardziej popularne z Mszany Dolnej i Rabki Zaryte. Ze schroniska roztacza się rozległa panorama na Beskid Wyspowy, Makowski, Żywiecki, Gorce oraz Tatry. Obiekt oddaje do dyspozycji swoich gości 25 miejsc noclegowych: 10 w głównym budynku oraz 15 w letniej bacówce - w razie potrzeby ogrzewanej też zimą, a także bufet turystyczny i prysznic. Atrakcją jest znajdująca się na piętrze sala wieloosobowa z unikalnym układem okien wychodzących na cztery strony świata. W okolicach Lubonia, turyści mają możliwość zdobycia innych ZT, w tym: 020 Schronisko PTTK Kudłacze, 102 Śnieżnica, 064 Schronisko na Maciejowej, 063 Schronisko na Starych Wierchach, 019 Schronisko Turbacz.

Schronisko PTTK Na Przełęczy Okraj znajduje się na wysokości 1046 m n.p.m. Tworzą go dwa budynki. Pierwszy murowany służy jako część restauracyjna oraz recepcja, natomiast drugi drewniany, który powstał w 1975 r. w ramach programu „Banku Miast” służy jako Bacówka i posiada 9 pokoi (36 miejsc noclegowych) oraz salę kominkową. Dla narciarzy znajduje się tu aż 8 stoków narciarskich oraz szlaki narciarstwa biegowego, a dla miłośników górskich wędrówek przy schronisku biegnie wiele szlaków turystycznych m.in. na Śnieżkę czy też Budniki, Droga Przyjaźni Polsko-Czeskiej oraz Bajkowa ścieżka (Pohádková stezka) z 9 przystankami, na których opisane są baśnie autorstwa znanej czeskiej pisarki – Pani Marii Kubatovej. Dla zmęczonych turystów, chcących nabrać sił na dalszą wędrówkę, szef kuchni przygotuje pyszną wojskową grochówkę czy też tradycyjny polski schab z ziemniakami i surówką, a dla smakoszy świeży puszysty sernik na zimno.

Schronisko im. Zbigniewa Fastnachta – jest położone we Wschodnich Sudetach w masywie Śnieżnika na wysokości 1218 m n.p.m Schronisko na Śnieżniku jest jednym z najstarszych schronisk w Polsce. Okolice schroniska są najlepszym punktem widokowym w całych Sudetach. Przy sprzyjającej pogodzie w promieniu 100 kilometrów można dostrzec Śnieżkę, wieże Wrocławia, Ołomuńca itp. W 1950 r. budynek stał się własnością PTTK. Schronisko dysponowało wtedy 63 miejscami. W latach osiemdziesiątych schronisko gruntownie zmodernizowano i wyremontowano dzięki uporowi Zbigniewa Fastnachta. Był on dzierżawcą schroniska od 1982 roku, zapisał się w historii tego regionu jako prawdziwy miłośnik gór i przyjaciel ludzi. Zmarł 16 maja 2001 r. W uznaniu jego zasług schronisku nadano jego imię.

Schronisko turystyczne położone w zachodniej części Gorców, na grzbiecie ciągnącym się od Turbacza do Rabki. Znajduje się na wysokości 968 m n.p.m., na dużej polanie Stare Wierchy. Ze schroniska rozciąga się panorama Tatr, Beskidu Wyspowego i niektórych szczytów Gorców, a przy dobrej widoczności można ujrzeć także Babią Górę. W budynku schroniska znajduje się kuchnia i bufet, gdzie można także zakupić Znaczek Turystyczny oraz pamiątki. Miejsca noclegowe dla 34 osób. Możliwość palenia ogniska, a w zimie uprawiania w okolicy narciarstwa biegowego i zjazdowego.

Schronisko Na Stogu Izerskim znajduje się na wysokości 1060 m n.p.m. Położone jest ok. 50 metrów poniżej szczytu Stóg Izerski. Budynek schroniska powstał w 1924 roku. Schronisko szybko stało się ulubionym celem wypraw kuracjuszy oraz znakiem rozpoznawczym Świeradowa Zdroju. Ze schroniska rozciąga się wspaniały widok na Świeradów Zdrój i Pogórze Izerskie oraz polską część Gór Izerskich i Karkonosze. W pobliżu schroniska znajduje się dawne polsko-czeskie turystyczne przejście graniczne Stóg Izerski - Smrk oraz wieża widokowa po czeskiej stronie. Schronisko dysponuje blisko 50-cioma miejscami noclegowymi.

Schronisko na Szyndzielni położone na wysokości 1001 m n.p.m. w Beskidzie Śląskim. Jest to jedno z najstarszych schronisk w Polsce. Otwarcia dokonano 18 lipca 1897 roku. Zbudowane jest głównie z kamienia, a stylem nawiązuje do schronisk alpejskich. W 1907 roku obok schroniska udostępniono dla turystów ogród roślin skalnych. W latach 1954–1957 przeprowadzono rozbudowę obiektu, w tym dobudowano nowe skrzydło. Obecnie obiekt posiada 50 miejsc noclegowych, kuchnię i dużą jadalnię. Przed schroniskiem znajduje się taras. Z polany w jego pobliżu, rozciąga się znakomita panorama na miasto Bielsko-Biała. W zimie na polanie kursuje wyciąg narciarski. Przy schronisku krzyżują się szlaki prowadzące do innych schronisk, gdzie także znajdują się ZT na: Klimczok (050), Błatną (048), Dębowiec (026), Kozią Górkę (044). W pobliże schroniska można dostać się także zbudowaną w 1953 roku kolejką gondolową.

Schronisko PTTK Odrodzenie znajduje się przy głównym szlaku karkonoskim, nieco poniżej Małego Szyszaka i niedaleko Przełęczy Karkonoskiej. Budynek obecnego schroniska został wzniesiony w 1928 roku. Późniejsze jego dzieje są dość niejasne. Jedne źródła podają że schronisko przejęli naziści i urządzili w nim ośrodek szkoleniowy młodzieży z Hitlerjugend, inne zaś źródła podają, że w rzeczywistości ośrodek ten znajdował się po obecnej czeskiej stronie. Faktem jest natomiast to, że tuż po wojnie w 1947 roku budynek przejęło Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Po kolejnych latach wzlotów i upadków schroniska jego „odrodzenie” nastąpiło w 2009 roku, kiedy to zostało oddane w użytkowanie nowemu dzierżawcy. Dziś Odrodzenie oferuje swoim gościom blisko 100 pokoi, bufet oraz węzeł sanitarny,a wszystko to w samym centrum Karkonoszy, z dala od zgiełku i cywilizacji.

Całoroczne Schronisko Orlica w Szczawnicy to piękne i klimatyczne miejsce, usytuowane na obrzeżu uzdrowiskowej miejscowości, która słynie z Pijalni Wód Mineralnych. Jest to obiekt wczasowo-turystyczny, który został gruntownie wyremontowany i odnowiony. Dziś, dzięki wspaniałym warunkom noclegowym, przemiłej atmosferze oraz przystępnym cenom, przyciąga gości z całej Polski i zagranicy. Obecnie do dyspozycji turystów są 44 miejsca noclegowe w pokojach 2-, 3-, 4- i 5-osobowych. Schronisko znajduje się na wysokości 520 m. n.p.m. na skarpie nad brzegiem Dunajca, powyżej Drogi Pienińskiej. Budynek został wzniesiony w 1932 roku jako prywatny pensjonat z bardzo atrakcyjnym widokiem na góry oraz rzekę. W 1952 r. obiekt został wydzierżawiony przez PTTK, które dokonało niewielkich przeróbek i uruchomiło schronisko. Kolejna modernizacja nastąpiła w latach 70. XX wieku, wtedy też PTTK kupiło obiekt na własność.

Schronisko PTTK "Pod Biskupią Kopą" im. Bohdana Małachowskiego to jedyne schronisko w Górach Opawskich. Położone jest na wysokości 850 metrów n.p.m., w pobliżu szczytu Biskupiej Kopy na terenie Parku Krajobrazowego Gór Opawskich. Inicjatorem wybudowania schroniska było Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie. Oficjalne otwarcie nastąpiło w lipcu 1924 r., a obiekt otrzymał wówczas nazwę Schroniska Górnoślązaków. Po 1945 r. schronisko otrzymało nazwę "Pod Biskupią Kopą", a w 1964 r. imię Bohdana Małachowskiego, krakowskiego działacza turystycznego. Pierwszym polskim właścicielem zostało PTTK z Katowic, a od 1992 właścicielem jest wrocławski oddział PTTK. Obiekt dysponuje 50-cioma miejscami noclegowymi w pokojach dwu i wieloosobowych, salą restauracyjną na 65 miejsc oraz salą konferencyjną i miejscem do organizacji pikników. Atrakcyjne położenie schroniska na skrzyżowaniu kilku szlaków turystycznych daje wiele możliwości uprawiania turystyki zarówno pieszej jak i rowerowej.

Położone jest w Beskidzie Śląskim na wysokości 1257 m n.p.m. Zostało wybudowane w 1933 r. i zmodernizowane w roku 1998. Oferuje 26 miejsc noclegowych, a także bufet, ściankę wspinaczkową, strzelnicę sportową. Do schroniska przylega taras widokowy, skąd dostrzec można Babią Górę, Pilsko, a przy dobrych warunkach pogodowych – Tatry. Tuż obok znajdują się trzy stoki trasy narciarskie, w tym najdłuższa w kraju (5200 m). Dotrzeć można zarówno szlakami turystycznymi ze Szczyrku i Buczkowic, jak i wyciągiem krzesełkowym.

Schronisko jest położone na wysokości 1258 m n.p.m., 10 minut drogi od innego schroniska – Samotni. Jest uważane za najstarsze schronisko w Polsce, gdyż pierwsza wiadomość pochodzi z 1642 r. Pierwsi właściciele słynęli ze znakomitej nalewki na szyszkach i gry, na rogu bądź trąbie, na powitanie i pożegnanie gości. Budynek w obecnym kształcie wzniesiono w roku 1906. Oferuje 140 miejsc noclegowych. Przy schronisku funkcjonuje szkółka narciarska. Znajduje się tu węzeł szlaków prowadzących na Śnieżkę, Karpacza Białego Jaru oraz Świątyni Wang.

Obiekt zbudowany został na wzór tyrolskiej bacówki w 1823 roku. Początkowo pełnił rolę leśniczówki, później był rezydencją właścicieli pobliskich Karpnik. Od roku 1950 funkcjonuje jako schronisko turystyczne. „Szwajcarka” położona jest na wysokości 520 m n.p.m. w płytkim siodle na wschodnim zboczu Krzyżnej Góry, w Górach Sokolich na terenie Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Sprzed schroniska roztacza się ładny widok na wschodnią część Karkonoszy. Miejsce to stanowi doskonały punkt wypadowy w Rudawy Janowickie i Góry Sokole. Najwyższe i najbardziej charakterystyczne w tutejszym krajobrazie są Krzyżna Góra (654 m) oraz Sokolik (642 m). Znakowane szlaki turystyczne umożliwiają uprawianie górskiej turystyki pieszej, rowerowej i narciarskiej. Schronisko jest także bazą dla uprawiania wspinaczki skałkowej – Góry Sokole są jednym z najlepszych terenów wspinaczkowych w Polsce. Obiekt oferuje noclegi w pokojach 2, 4 i wieloosobowych w standardzie turystycznym, całodzienne wyżywienie oraz organizację imprez.

Schronisko Trzy Korony wybudowano na przełomie lat 1929 i 1930 przez Komisję Turystyczną Województwa Śląskiego, według projektu dyrektora szkoły budowlanej w Katowicach. Do roku 1939 ośrodek stanowił kolonię wycieczkową dzieci szkolnych ze Śląska, mieścił także stację noclegową Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.  W czasie II wojny światowej Niemcy wykorzystywali je jako strażnicę graniczną, taką też funkcję pełniło bezpośrednio po wojnie. Potem, do 1962 r. służyło jako dom wypoczynkowy dla żołnierzy WOP. Od roku 1965 był to dom wczasowy oddziału PTTK przy dawnej Hucie im. Lenina. W roku 1973 budynek stał się własnością PTTK, które przeprowadziło remont obiektu. Schronisko posiada  50 miejsc noclegowych w wyposażonych w łazienkę pokojach 2, 3, 4 i 5 osobowych, a także restaurację serwującą dania kuchni polskiej oraz regionalne. Z pokoi Schroniska rozciągają się malownicze widoki na pobliski szczyt Trzy Korony, przełom Dunajca, Czerwony Klasztor oraz Tatry Bielskie po Słowackiej stronie.  Wyglądając przez okno można zobaczyć spływające flisackie tratwy. Położenie schroniska (470 m n.p.m.) sprawia, że jest ono doskonałą bazą wypadową na wycieczki górskie, rowerowe czy też wypady narciarskie. Bliskość pieszego przejścia granicznego pozwala także na przemierzanie słowackich szlaków.

Schronisko PTTK w Komańczy położone jest w Komańczy-Letnisku. Budynek schroniska to zbudowana w latach 1933-34 drewniana willa letniskowa. Budynek był dzierżawiony przez PTTK, a od 1964 roku stał się jego własnością. Na początku lat siedemdziesiątych, a później pod koniec lat 90-tych w schronisku przeprowadzono liczne remonty, dzięki czemu gruntownie je zmodernizowano. Obok schroniska wybudowano także domki kempingowe. Obecnie schronisko posiada 23 miejsca noclegowe w budynku głównym i 25 miejsc w pięcioosobowych domkach. Oprócz noclegów i wyżywienia na miejscu oferowana jest możliwość pieczenia barana lub dzika, a także organizacji imprez okolicznościowych. Turystom umożliwia się także przejażdżki końmi huculskimi, a zimą udział w kuligach.

Schronisko to, jak nazwa wskazuje, położone jest nad brzegiem Morskiego Oka w Tatrach. Położone jest na wysokości 1410 m n.p.m. i składa się z dwóch części – Starego i Nowego Schroniska. Posiada ponad 100 – letnią tradycję. Pierwsze schronisko powstało w 1874 roku. Po wielu przemianach i remontach Nowe Schronisko to niezwykle wygodny i nowoczesny obiekt, w którym znajduje się 35 miejsc noclegowych. Z kolei Stare Schronisko pełni rolę noclegowni, w której schronienie może znaleźć 43 turystów w pokojach wieloosobowych. Pomimo znacznego oddalenia od Zakopanego ruch turystyczny jest bardzo wysoki, a schronisko cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.

Schronisko wybudowano w 1934. Wiosną 1945 r. zostało trafione pociskami artyleryjskimi i następnie rozszabrowane. Niszczało do 1964 r., kiedy to podjęto decyzję o jego generalnym remoncie. Położone jest na wysokości 1236 m n.p.m., w pobliżu szczytu Wielkiej Raczy w Beskidzie Żywieckim. Schronisko oferuje do 50 miejsc noclegowych, bufet, saunę fińską oraz wypożyczalnię rakiet śnieżnych. Obok znajduje się węzeł szlaków turystycznych prowadzących ze Zwardonia, Rycerki Kolonii, Przełęczy Przegibek oraz Oszczadnicy.

Schronisko górskie im. Zygmunta Scheffnera w Górach Sowich. Położone jest na wysokości 740 m n.p.m. Jest to jedno z nielicznych schronisk przedwojennych. Obiekt jest piętrowy, hol wejściowy znajduje się w parterowej przymurówce, przylegającej do głównej części schroniska – znajduje się tam m.in. świetlica. Po wojnie zostało uruchomione dopiero w 1956 dzięki inicjatywie Zygmunta Scheffnera. Na początku lat 60. XX wieku częściowo je przebudowano i zwiększono liczbę miejsc do 44. Obiekt stoi na północno-zachodnim stoku Rymarza.Schronisko znajduje się powyżej dolnej stacji wyciągu narciarskiego na stoku Rymarza. Obok jest weekendowa stacja GOPR.

Budynek schroniska znajduje się poniżej szczytu Wielkiego Stożka (978 m. npm.), tuż przy grzbiecie pasma Czantorii i Stożka w Beskidzie Śląskim, stanowiącego jednocześnie granicę Polsko - Czeską. Jest to najstarsze polskie schronisko w Beskidzie Śląskim. Otwarcie schroniska nastąpiło 9 lipca 1922 r. Od czasu gruntownego remontu w latach 60-tych jego kształt i wygląd praktycznie nie uległy zmianie. Z okien jadalni rozciągają się wspaniałe widoki w kierunku wschodnim na Dolinę Wisły, a z samego szczytu Stożka można zobaczyć najwyższym w Polsce szczyt Beskidu Śląskiego - Skrzyczne oraz masyw Baraniej Góry, a w sprzyjających warunkach pogodowych - Tatry. Schronisko posiada w swojej ofercie 72 miejsca noclegowe. W lecie można odpocząć w ogródku zacienionym parasolami. Z okolic schroniska odchodzi wiele ciekawych i widokowych szlaków turystycznych, a także wyciąg krzesełkowy.

Kamieńczyk to pierwsze prywatne schronisko wybudowane po II wojnie światowej. Położone w pobliżu najwyższego wodospadu Sudetów – wodospadu Kamieńczyk, na wysokości 840 m n.p.m. Wodospad, od którego pochodzi nazwa schroniska, można podziwiać z tarasu widokowego lub po zejściu do wąwozu o głębokości 30 m. Stanowi idealną bazę wypadową na Szrenicę, a także w inne rejony Karkonoszy. Schronisko dysponuje 19 miejscami noclegowymi. Do użytku gości oddany został bufet oraz sala z kominkiem, a także osobny szałas na około 90 osób, w którym organizowane są imprezy plenerowe.

Schronisko „Soszów” położone jest tuż przy granicy polsko – czeskiej na zachód od Wisły w siodle pomiędzy Wielkim i Małym Soszowem,  bezpośrednio przy szlaku turystycznym Czantoria-Stożek . Powstało w 1932 roku, a wybudował je Paweł Polok, który w tym czasie prowadził tutaj prywatne schronisko. W późniejszych latach obiekt prowadziła córka Poloka, Anna wraz z mężem Janem Gajdzicą. Na początku II wojny światowej Gajdzica został wywieziony na przymusowe roboty, a w 1944 roku powołano go do niemieckiej armii, skąd zdezerterował, by do końca wojny pozostawać w ukryciu. Wykorzystując nieobecność gospodarza zabrzański Beskiden-Verein wymusił na żonie Gajdzicy dzierżawę obiektu, który później próbowano także bezskutecznie przejąć i pozbyć się dotychczasowych właścicieli. Po wojnie schronisko rozbudowano, natomiast w 1947 roku utworzono w nim stację turystyczną Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Cieszynie. W 1979 roku obiekt ponownie przeszedł w prywatne ręce. Obecnie Schronisko posiada 33 miejsca noclegowe. W jego pobliżu znajduje się górna stacja kolejki linowej i narciarskie szlaki zjazdowe.

Schronisko na Koziej Górze utworzono w 1912 roku po przekształceniu małej chaty robotników leśnych. Zostało rozbudowane w latach 20. Położone tuż pod szczytem Koziej Górki, na wysokości 683 m n.p.m., w Beskidzie Śląskim. Oferuje 28 miejsc noclegowych, a także bufet, plac zabaw, wycieczki konne i rowerowe. Niedaleko znajdują się ruiny niegdyś najdłuższego w Europie toru saneczkowego, który prowadził aż do Cygańskiego Lasu. Dotrzeć tutaj można szlakami turystycznymi z Bielska Białej. W pobliżu schroniska rozpościera się panorama miasta.

Ścieżka Geoturystyczna - Dawna Kopalnia Babina położona jest w obszarze dawnej podziemnej i odkrywkowej kopalni węgla brunatnego oraz iłów ceramicznych. Wydobycie na skalę przemysłową prowadzone była tutaj w latach 1920-1973. Ścieżka Geoturystyczna Znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Łęknicy, w południowej części Geoparku Łuk Mużakowa. Ścieżka ma długość około 5 km i przebiega przez fragment obszaru należącego do przedwojennej kopalni Babina oraz powojennej kopalni Przyjaźń Narodów – Szyb Babina. Trasa ścieżki prowadzi przez miejsca, gdzie znajdowały się szyby kopalni podziemnej, następnie odgałęzia się w stronę źródła kwaśnych wód żelazistych, przechodzi przez zapadliska kopalni podziemnej, dalej przebiega przez rejon wydobywania iłów ceramicznych oraz przecina bardzo ładnie wykształconą morenę polodowcową. Ścieżka Geoturystyczna - Dawna Kopalnia Babina jest obszarem unikatowym w skali całego kraju. Obszar pokopalniany znajduje się obecnie pod ochroną i jest miejscem wielu obserwacji badawczych.

Sieradzki Park Etnograficzny położony jest między Żegliną, a Zalewem Paradzianka, w pobliżu Wzgórza Zamkowego. Powstanie tej placówki należy przypisać inicjatywie Zofii Neyman, wieloletniemu kustoszowi i kierownikowi Muzeum Okręgowego w Sieradzu. Sieradzki skansen to miejsce, w którym znajdziemy wiele elementów lokalnej zabudowy historycznej, ale także elementy wyposażenia wnętrz i narzędzia rolnicze. Wśród licznych eksponatów na uwagę na pewno zasługuje pochodzący ze Zgierza Dom Tkacza czy zagroda lokalnego rzeźbiarza Szczepana Muchy z domem mieszkalnym, pracownią i obórką. Poza rzeźbami ustawionymi w obejściu artysty, który rzeźbił w drewnie głównie postacie ludzi i diabłów, zwiedzający mogą podziwiać wyjątkowy rzeźbiony płot. Charakterystyczna dla tych terenów i równie godna uwagi jest zagroda polna, na którą składa się chałupa, stodoła oraz obórka z wozownią i spichlerz. Ale to tylko nieliczne eksponaty, spośród wielu, które można zobaczyć zwiedzając to niezwykle urokliwe miejsce.

Znajdują się one w północnym fragmencie stoliwa Gór Stołowych między Batorowem i Karłowem. Jest to grupa oryginalnie ukształtowanych form skalnych, rozrzuconych na długości ok. 2 km i na wysokości ok. 680-700 m n.p.m. Jest to grupa oryginalnie ukształtowanych skał przybierających kształty grzybów, maczug, baszt i bram, a nawet całych murów skalnych. Szereg form skalnych posiada własne nazwy są to np.: "Borowik", "Skalne Wrota", "Zrośnięte Grzyby", "Pingwinki", "Piętrowe Grzyby". Skały rozmieszczone są w różnym zagęszczeniu i często ustawione piętrowo na sobie. „Skalne Grzyby” zbudowane są z piaskowców, które uległy erozji oraz nieprzepuszczających wody margli i łupków. 

Skansen archeologiczny w Mrówkach znajduje się ukryty w lesie na półwyspie jeziora Kownackiego. Jest to otoczona bagnami i dodatkowo fosą,  trudno dostępna „fortalicja”, zwana w nomenklaturze archeologicznej „gródkiem stożkowatym”. Jest to przykład wczesnego założenia mieszkalno – obronnego. Gródek odkryty w roku 1923, zbadany wykopaliskowo został dopiero w latach 1971-1972. Założenie obronne zrealizowano wznosząc potężny, stożkowaty kopiec o wysokości 7 m. W wyniku badań wykopaliskowych na szczycie kopca w części południowo zachodniej odsłonięto pozostałości pięciobocznej wieży (dł. boku ok. 3 m), o wybrukowanym wnętrzu, która była główną budowlą gródka. Na północ od niej odkryto piwniczkę, która prawdopodobnie znajdowała się pod drugim budynkiem, a na południe pozostałości kuźni. Całość szczytu była otoczona palisadą. Gródek był zamieszkiwany od końca XIII do połowy XIV w. W połowie tego stulecia obiekt uległ spaleniu prawdopodobnie w wyniku jakichś walk. W roku 1973 gródek został zamieniony na skansen archeologiczny udostępniany zwiedzającym w okresie od kwietnia do września.

Gminny Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych w Podmoklach Małych, działa przy Zespole Edukacyjnym im. Franciszka Sarnowskiego. Prace nad powstaniem skansenu trwały 3 lata, natomiast jego otwarcie miało miejsce w czerwcu 2007 roku. Skansen powstał przy udziale środków z Funduszu Mikroprojektów Inicjatywy Wspólnotowej Interreg IIIA Euroregionu Sprewa- Nysa- Bóbr. W latach 2009-2010 miała miejsce rozbudowa skansenu. W zbiorach skansenu znajduje się ok. 200 dawnych maszyn i urządzeń rolniczych, w tym dużo z okresu międzywojennego. Wśród zbiorów można zobaczyć m.in. zrekonstruowany, XIX-wieczny piec chlebowy oraz wiatrak typu „koźlak” z 1850 r., który został przeniesiony z Potrzebowa (woj. wielkopolskie) przez entuzjastów skupionych w Stowarzyszeniu Rozwoju i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Regionu „Przyjaźni Podmoklom”. Integralną częścią skansenu jest Izba Pamięci, znajdująca się w budynku szkoły, która jest bogato wyposażona w archiwalne dokumenty mówiące o historii mieszkańców Podmokli Małych i Podmokli Wielkich. W roku 2019 nastąpiła kolejna rozbudowa skansenu o dodatkowe wiaty dla urządzeń i maszyn. Skansen znajduje się na Lubuskim Szlaku Wina i Miodu.

Skansen Maszyn Parowych w Tarnowskich Górach to obowiązkowy punkt każdej wycieczki do Zabytkowej Kopalni Srebra.  To jedna z największych w Polsce kolekcji zabytkowych maszyn parowych i lokomotyw. Najstarszą z nich wyprodukowano w 1883 roku. Na obszarze o powierzchni około 1 hektara, znajdują się takie eksponaty jak: walec drogowy, dźwig kolejowy, lokomobila, liczne parowozy, agregat prądotwórczy, pompy parowe oraz maszyny wyciągowe.  Lokalizacja skansenu nawiązuje do historii tarnogórskiego górnictwa. Oprócz maszyn napędzanych siłą pary, na terenie skansenu znajdują się również inne ciekawe eksponaty,  jak np. koło wodne, które ma aż 4 metry średnicy i jest wierną rekonstrukcją koła wodnego z XVII wieku. W skansenie znajdują się również kamienie graniczne pól górniczych z XIX wieku, które wyznaczały kiedyś granice rejonów wydobywczych.

Skansen Bojowy I Armii Wojska Polskiego w Mniszewie, usytuowany jest na Mazowszu w Gminie Magnuszew. Został oddany do użytku 16 października 1977 r. w celu upamiętnienia ciężkich walk, stoczonych w obronie przyczółka warecko-magnuszewskiego w okresie od 9 sierpnia do 12 września 1944 r. przez żołnierzy 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty oraz 1 Warszawskiej Brygady Kawalerii. Ekspozycja Skansenu składa się z trzech części: pomnikowej, kompanijnego odcinka obrony oraz wystawy sprzętu bojowego i inżynieryjno-saperskiego. W 2014 r. został wybudowany nowoczesny pawilon wystawienniczy - Centrum Kultury i Tradycji Historycznej. Budynek swoją oryginalną i surową architekturą, przypomina wkomponowany w skarpę betonowy schron. Co roku w lipcu w Skansenie organizowane są Pikniki Militarne, podczas których odbywają się inscenizacje wydarzeń wojennych. Na terenie Skansenu znajdują się dwie ścieżki edukacyjne: „Śladami Celtów - Nadwiślańska Nekropolia” oraz „Historia umundurowania i uzbrojenia Wojska Polskiego z okresu II Wojny Światowej”.

Skansen w Pobiedziskach należy do najstarszych parków miniatur w Polsce. Uroczyste otwarcie nastąpiło w maju 1998 roku i uświęciło obchody 950-lecia Pobiedzisk. Budowa pierwszych miniatur rozpoczęła się jednak już znacznie wcześniej bo w roku 1991. Park położony jest przy historycznym Szlaku Piastowskim w połowie drogi między Poznaniem, a Gnieznem, 1,5 km od Pobiedzisk. Podstawową funkcją skansenu jest ukazanie struktury przestrzennej Szlaku Piastowskiego w jego dzisiejszym i częściowo historycznym kształcie. Makiety przedstawiają: ratusze, pałace, kościoły, grody itp. i są wierną kopia oryginałów z zachowaniem wszelkich detali. Wszystkie budowle wykonane są w skali 1:20. Teren skansenu to nie tylko miejsce dla pasjonatów historii, to również miejsce wspaniałego wypoczynku wśród otaczającej przyrody.

Jedna z atrakcji hotelu- skansenu "Olandia" - zabytkowy 160 letni wiatrak typu "Holender".  Ciekawostką jest, że to jeden z dwóch wiatraków typu Holender w Polsce. Przeniesiony z Niegocina k/Mławy. W czerwcu 2012 roku odbyła się translokacja zabytkowego wiatraka typu "Holender". Rozbiórka rozpoczęła się w Niegocinie koło Mławy. Ma ośmiokątną podstawę, trzy piętra, blisko 13 metrów wysokości i średnicę 6 metrów przy nasadzie. Historia tego wiatraka sięga 1860 roku. Po II wojnie światowej, w 1947 roku trafił do Niegocina pod Mławą. W 1962 roku zarejestrowano go jako zabytek. Z Niegocina trafił właśnie do Olandii. Znajdował się więc na szlaku wędrówki osadników olenderskich między XVI a XVIII wiekiem z Żuław Wiślanych, aż do Puszczy Noteckiej. Olenderski Holender przebył więc dokładnie taką samą drogę, jak niegdyś osadnicy olenderscy na nasz teren. Dziś po translokacji wiatrak stoi w centralnym miejscu Olandii, cieszy oczy turystów i jest znakiem rozpoznawczym sierakowsko-międzychodzkiej krainy.

Ciekawa historia odbudowywanego wiatraka sięga 1754 roku, w którym w miejscowości Przysiołek Sowa (dziś Władysławowo) został wybudowany w pierwotnej wersji. W 1930 roku odbudowano go na bazie innego zakupionego Paltraka z miejscowości Noć, zbudowanego pierwotnie w okolicach Jeziora Gopło w 1880. Wiatrak z Noci był wcześniej wykorzystywany na Jeziorze Gopło, jako pływający młyn. Krążył na barce po okolicznych wsiach i był wykorzystywany przez miejscowych rolników do mielenia zboża. Jego zasadniczą częścią są obracane wiatrem śmigi (czyli skrzydła), które z kolei wprawiają w ruch urządzenia do mielenia ziarna. Paltrak, w odróżnieniu od wiatraka typu holenderskiego, którego tylko górna część jest ruchoma, obraca się w kierunku wiatru w całości. Wiatrak stoi na podstawie o wymiarach 7x7 m. Wraz ze śmigami (skrzydłami) ma 18,9 m wysokości. Bez śmigów 12,6 m. Same śmigi mają rozpiętość 18 m. Znajdują się w nim trzy kondygnacje. Na jego wybudowanie potrzeba było około 70 metrów sześciennych drewna. We wnętrzu znajdzie miejsce muzeum młynarstwa, które ma być kolejną atrakcją regionu. Jest wizytówką nie tylko pobliskiej Olandii w Prusimiu, ale i całej Krainy 100 Jezior.

Oficjalne otwarcie Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim odbyło się 14 października 2018 r. Na terenie Skansenu można zobaczyć wyremontowany dawny kościół ewangelicko–augsburski, pobliski odnowiony cmentarz, a także typowe dla osadnictwa olenderskiego zabudowania gospodarskie wraz z wyposażeniem: jednobudynkowy tzw. langhoff, łączący część mieszkalną ze stodołą i oborą, który został przeniesiony z miejscowości Kępa Karolińska oraz, pochodzący z miejscowości Białobrzegi, zespół obiektów składający się z budynku mieszkalnego, stodoły oraz budynku powidlarni, służącej także jako suszarnia owoców. Wyremontowany został także istniejący budynek szkoły. We wnętrzach budynków powstały stałe ekspozycje prezentujące tradycyjne ich wyposażenie, oczywiście olenderskie, zarówno w części mieszkalnej jak choćby sypialnia, jak i w części gospodarczej, gdzie znalazł się sprzęt rolniczy. Wszystkie pamiątki po Olendrach zostały pozyskane od mieszkańców dawnych olenderskich osad w trakcie badań terenowych.

Skansen Rzeki Pilicy powstaje od 2000 roku i jest pierwszym w Polsce muzeum na wolnym powietrzu poświęconym rzece. Początkowo działał jako muzeum społeczne, którym opiekowało się Stowarzyszenie Przyjaciół Pilicy i Nadpilicza (pomysłodawca i twórca placówki). Od 19 kwietnia 2005 roku Skansen funkcjonuje jako samorządowa instytucja kultury, podlegająca bezpośrednio Urzędowi Miasta w Tomaszowie Mazowieckim. Podstawowym i konsekwentnie realizowanym założeniem Skansenu Rzeki Pilicy jest tworzenie placówki żywej, w której przyrodę i historię rzeki oraz przestrzeń kulturową, jaką ona wytworzyła, można poznawać wszystkimi zmysłami. Wiele eksponatów otrzymało w Skansenie Rzeki Pilicy „drugie życie”.

Pośrodku lasów, w otoczeniu przyjaznych górek, w bliskości jeszcze nieskażonej przyrody, wśród  radosnego świergotu ptaków, wesołego brzęczenia owadów, szumu drzew, plusku górskich strumyków, na wysokości około 650 m n.p.m. w górach i pośrodku lasów znajduje się pasieka „Barć”. Można tu obserwować ciekawe życie społeczności pszczelej, której w tych górskich warunkach żyje się  trudniej, ponieważ klimat jest ostry. Okres zimowy trwa tutaj prawie 6 miesięcy, wegetacja około 190 dni, a wiec 2-3 tygodnie krócej aniżeli w innych regionach. Na miejscu jest możliwość spędzenia wolnego czasu, ponieważ znajduje się tutaj Dom Pszczelarza z miejscami noclegowymi i jadalnią oraz prywatne kwatery. Odwiedzający pasiekę turyści mogą na miejscu posmakować miodów, zaopatrzyć się w pszczele dobrodziejstwa oraz skorzystać z porad gabinetu apiterapii. Turystyczne grupy wycieczkowe i nie tylko, mają możliwość wysłuchania pogadanek na temat życia pszczół oraz pełnej informacji o produktach pszczelich i ich przetworach.

Zalążkiem skansenu była izba regionalna, która powstała z inspiracji ks. Józefa Świstka. Za jego namową Adam Leśniak - późniejszy długoletni kustosz sidzińskiego muzeum - gromadził stare, zabytkowe przedmioty. Początki skansenu datują się na 1963 r. i związane są z obchodami 400 rocznicy powstania wsi. Wewnątrz budynku są trzy pomieszczenia rozdzielone szeroką sienią. Można tu obejrzeć dawne, typowe dla pierwszej połowy XIX wieku, wyposażenie i sprzęt gospodarski, m.in. garnki, miski, odcedzarki, żarna, narzędzia do obróbki lnu i wełny, meble oraz zbiór obrazów. Do skansenu można dojechać z Sidziny od skrzyżowania "Dąb" drogą do Wielkiej Polany. Wejście do skansenu znajduje się na przeciw Domu Wczasów Dziecięcych na Bińkówce.

"Skansen Wsi Pogórzańskiej" im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku jest oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. Skansen znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej oraz Szlaku Techniki Małopolski. Na obszarze o powierzchni ok. 2 ha ulokowano 15 obiektów ludowej architektury Pogórzan. Wszystkie budynki są oryginalne. Zostały rozebrane w macierzystej wsi i przeniesione do Skansenu,tu zakonserwowane i zmontowane. Szczupłość terenu oraz umieszczenie obiektów w starym sadzie, zdecydowało o zabudowie parkowej, bez odtwarzania autentycznego układu wiejskiej zabudowy Pogórzan. Oglądać tu można chałupy, budynki gospodarcze i warsztaty wiejskie m.in. z Gródka, Siar i Moszczenicy. Większość budynków pochodzi z XIX w., a najstarszy z przełomu XVIII/XIX w., natomiast najmłodsze z okresu międzywojennego.

Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej położony jest we wschodniej części zabytkowego parku pszczyńskiego. Na blisko dwóch hektarach powierzchni zgromadzono kilkanaście obiektów drewnianej architektury z okresu XVIII i XIX wieku. O znaczeniu historycznym i turystycznym świadczy fakt wpisania skansenu do Szlaku Architektury Drewnianej opracowanego przez Urząd Marszałkowski, który to łączy najcenniejsze i najciekawsze obiekty z Górnego Śląska. Skansen posiada również wysoką wartość kulturalną i etnograficzną o czym świadczy szeroki zakres działań obiektu. W ofercie można znaleźć m.in. warsztaty edukacyjne i artystyczne oraz wydarzenia folklorystyczne jak Spotkania pod Brzymem, Święto Pszczoły, Stawianie Moja, Noc Muzeów czy Europejskie Dni Dziedzictwa.

Przez ponad 350 lat leżał ukryty tuż pod posadzką, nad jedną z krypt… Skarb, który od chwili odnalezienia w Katedrze Bydgoskiej pw. Św. Marcina i Mikołaja, rozbudza wyobraźnię to ponad 480 złotych monet, ozdoby, części stroju, w tym srebrne guzy i dekoracyjne rozety wysadzane kamieniami. Najstarszy pieniądz pochodzi z XVI wieku.  Apetyt na wrażenia podsycają odkryte krypty grobowe. W jednej z nich spoczywa, pełniący w latach 1845-1870 funkcję proboszcza ks. Józef Turkowski. Znalezisko można oglądać w Europejskim Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej (Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy).  Na wystawie poświęconej mennicy bydgoskiej, zwiedzający poznają także tajniki pracy mincerzy oraz historię miejsca, w którym niegdyś można było usłyszeć, jak sypały się stosy brzęczących monet.

Akt erekcyjny pod budowę skoczni narciarskiej podpisał prezydent Aleksander Kwaśniewski 28 października 2003 roku na wiślańskim rynku. Budowa nowego obiektu od podstaw rozpoczęła się zimą 2004 roku. 5 września 2005 odbyło się uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego w budynek główny skoczni z udziałem ówczesnego Prezydenta. Pierwszy skok na nowym obiekcie oddał 17 września 2008 roku Adam Małysz, skacząc na odległość o kilka metrów większą niż punkt K (120 m). W dniach 25 - 28 września 2008 odbyły się otwierające nowy obiekt Letnie Mistrzostwa Polski w skokach narciarskich i kombinacji norweskiej. Podczas mistrzostw skoczni zostało nadane imię Adama Małysza. Pierwszy rekord ustanowił podczas skoków do kombinacji Paweł Słowiok, skacząc na odległość 123 metrów. Mistrzem Polski w konkursie indywidualnym został Małysz, bijąc rekord skoczni - 132,5 m.

Skopiec to szczyt Gór Kaczawskich znajdujący się w południowo- zachodniej Polsce, w paśmie Sudetów Zachodnich. Tabliczka na szczycie Skopca informuje, że góra wznosi się na wysokość 724 m n.p.m. jednak po ostatnim pomiarze okazało się, że wierzchołek Skopca zlokalizowany jest nieco niżej bo na wysokości 718,6 metra n.p.m. W związku z tym, iż w chwili ustalania wysokości Skopiec był uważany za najwyższe wzniesienie Gór Kaczawskich został zaliczony do Korony Gór Polski, a także Korony Sudetów oraz Korony Sudetów Polskich. Pod względem geologicznym Skopiec zbudowany jest z łupków, marmurów i zieleńców o charakterystycznej zielonej barwie z niebieskim odcieniem. Skały te, silnie pofałdowane i poprzecinane uskokami oraz żyłami kwarcu, są pozostałością przeobrażeń po wylewach wulkanicznych na dnie dawnego morza oraz po morskich osadach. Szczyt Skopca w całości porośnięty jest lasem mieszanym, z domieszką świerka. Zbocze południowe zajmuje las świerkowy, który częściowo porasta również zbocze wschodnie i zachodnie, gdzie oprócz lasów występują również łąki i pola uprawne. Na wierzchołku Skopca zlokalizowany jest geodezyjny znak pomiarowy, a na niewielkim rumowisku znajduje się tablica z nazwą szczytu.

Granica prusko-rosyjska w Nowych Skalmierzycach – miejsce, które podczas zaborów dzieliło Polaków mieszkających po obu jej stronach, stało się po 200 latach… przyjaznym skwerem historycznym. Wszystko zaczęło się w 1815 roku, kiedy za sprawą kongresu wiedeńskiego utworzono tutaj granicę. Z początkowo niewielkiej komory celnej, w której kwitł handel oraz przemyt powstało w konsekwencji miasto Nowe Skalmierzyce. Wiele z oryginalnych budynków zbudowanych w tamtym okresie istnieje do dzisiaj, w tym niedawno wyremontowane budynki komory celnej na granicy czy imponujący neogotycki dworzec. Myślą przewodnią plenerowej wystawy było przekazanie, jak trudno żyło się w czasach zaborów, kiedy spójny region został na wiele lat sztucznie podzielony szlabanami. Na szklanych planszach zgromadzono więc wiele archiwalnych pocztówek, fotografii, map, dokumentów oraz opisów tego miejsca – w tym relacje osób, które te czasy pamiętały.

SkyWalk w Świeradowie-Zdroju to najwyższa wieża widokowa w Polsce, która dla turystów otworzyła swoje podwoje w czerwcu 2021 roku. Lokalizacja wieży jest wyjątkowa i nie została wybrana przypadkiem. Wieża wznosi się ponad miastem, niemalże u zbiegu granic trzech państw: Polski, Czech i Niemiec. SkyWalk ma 65 metrów wysokości, jednak to nie tylko wieża widokowa. Ta niesamowita konstrukcja urozmaicona jest elementami edukacyjnymi i kulturowymi, które spotkać można podczas spaceru łagodnie wznoszącą się kładką o długości 850 metrów. Po dotarciu na szczyt czeka m.in. siatka relaksacyjna w kształcie kropli, mapy z panoramą gór, czy też przeszklona platforma widokowa. Podróż w dół można sobie urozmaicić zjazdem ze 105. metrowej zjeżdżalni. Pobyt na wieży to jednak nie tylko adrenalina, ale też zapierające dech w piersiach widoki na Góry i Pogórze Izerskie oraz zabudowania Świeradowa-Zdroju.

Śląski Ogród Zoologiczny zlokalizowany jest na terenie Parku Śląskiego, na pograniczu Chorzowa, Katowic i Siemianowic Śląskich. Jest trzecim pod względem wielkości ogrodem zoologicznym w Polsce i największym tego typu ośrodkiem na południu kraju. Na obszarze blisko 50 ha obserwować można ponad 300 gatunków zwierząt, reprezentujących faunę sześciu kontynentów. Do najbardziej rozpoznawalnych gatunków należą m.in. słonie indyjskie, pingwiny Humboldta, żyrafy siatkowane, wiele gatunków antylop, kangury rude, gibony czapniki czy też lwy i tygrysy. Wśród prezentowanych zwierząt znajdują się gatunki zagrożone wyginięciem oraz takie, których w naturalnym środowisku już nie zobaczymy, m.in. jelenie milu. Śląskie Zoo zostało oficjalnie otwarte dla zwiedzających w 1958 r. Od tego czasu cały czas się rozwija. Co roku powstają nowe obiekty, przeznaczone dla kolejnych gatunków zwierząt, a obiekty powstałe w pierwszych latach działalności ogrodu poddawane są stopniowo modernizacji. W ostatnich latach powstały nowe obiekty dla nosorożców białych oraz pingwinów Humboldta. W 2021 r. uruchomiony został nowy obiekt dla panter śnieżnych. Dzięki temu stale podnoszony jest dobrostan zwierząt zamieszkujących Ogród oraz rośnie atrakcyjność Śląskiego Zoo na turystycznej mapie Polski. Śląskie Zoo od wielu lat  jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA), które zrzesza najbardziej liczące się ogrody zoologiczne w Europie.