Lista znaczków

Park Etnograficzny Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej tworzą urokliwe wsie z przełomu XIX i XX w. Prezentują one kulturę Lasowiaków i Rzeszowiaków zamieszkujących tereny północnej części obecnego województwa podkarpackiego. Wędrując po skansenie, można zobaczyć świat, którego już nie ma, poznać frapujące historie, zrozumieć chłopską duszę. Na niemal 30 hektarach wyeksponowano blisko 100 obiektów architektury drewnianej. Do najstarszych należą m.in.: dwór z Brzezin z 1753 r., spichlerz dworski z Bidzin z 1784 r., chałupa z Markowej z 1804 r. oraz kościół z Mielca-Rzochowa z 1843 r. Wszystkie budynki przedstawione zostały w środowisku podobnym do tego, które im kiedyś towarzyszyło. Znajdują się w naturalnym pejzażu przydomowych ogródków, sadów i pasiek, pól uprawnych, łąk i pastwisk, stawów, otoczone nadrzeczną zielenią i lasem.

Bardo to jedna z najstarszych miejscowości Dolnego Śląska. Ze względu na swoje strategiczne położenie już w X wieku założono tutaj gród, który nazwano Bardo, co znaczy – wzgórze, warownia, straż, warta. Bardo to miasteczko chętnie odwiedzane przez turystów i pielgrzymów, z bogatym rysem historycznym i tradycją religijną.  Niewątpliwie największym skarbem miasta jest cudowna figurka Matki Bożej Bardzkiej, z początku XI wieku. To dzięki tej figurce rozwijał się i nadal trwa ruch pielgrzymkowy. Więc nic dziwnego, że w herbie miasta jest umieszczona ta figurka. A hasłem miasta są słowa: Bardo – Miasto Cudów. Słowa te nawiązują do licznych wydarzeń, które miały miejsce w przeszłości: uzdrowienia, wysłuchane modlitwy oraz objawienie Matki Bożej na Górze Kalwarii. Bardo oprócz cudownej figurki umieszczonej w bazylice, obfituje w inne niezwykle ciekawe miejsca. Każde z nich ma swoją historię, którą warto poznać, pomodlić się, nabrać również sił duchowych.

Muzeum Dobranocek to jedyna tego typu placówka w Polsce, posiadająca unikatowe zbiory związane z historią polskiej i zagranicznej animacji dla dzieci, począwszy od najstarszych wieczorynek emitowanych w I Programie Telewizji Polskiej. Muzeum powstało dzięki pomysłowi i pasji Wojciecha Jamy – na bazie przekazanych przez niego w darze eksponatów. Otwarcie muzeum miało miejsce 22 marca 2009 roku. Liczne zbiory muzealne tworzą m.in. bezcenne eksponaty z realizacji filmów animowanych: oryginalne lalki filmowe, projekty, scenariusze, folie animacyjne. Są także różnorodne przedmioty z życia codziennego ozdobione wizerunkami bajkowych postaci m.in.: wydawnictwa, zabawki, figurki, ceramika, walory filatelistyczne, numizmaty, i wiele innych. W muzeum spotkać można Jacka i Agatkę, Gąskę Balbinkę, Reksia, Bolka i Lolka, Misia Uszatka, Colargola, Małego Pingwina Pik-Poka, Plastusia, Kota Filemona, Smerfy, oraz wiele innych postaci.

Bazylika św. Jakuba powstała w drugiej połowie XIII wieku na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła z 1187 r. Jest jednym z cenniejszych i piękniejszych zabytków Szczecina. Można do niego dojść Mostem Długim, znajduje się na Starym Mieście, niedaleko zamku. Konsekracja katedry odbyła się 31 maja 1982 roku z rąk bp szczecińsko-kamieńskiego Kazimierza Majdańskiego. 23 maja 1983 roku papież Jan Paweł II podniósł ją do rangi bazyliki mniejszej., a następnie nadał jej tytuł Bazyliki Archikatedralnej. Przez wieki Bazylika była rozbudowywana i odnawiana po licznych zniszczeniach. Katedra znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Po zamontowaniu nowej iglicy wieża kościoła (łącznie z iglicą) ma 110,175 metrów. Na wysokości 53 metrów znajduje się punkt widokowy. Wewnątrz bazyliki znajdują się zabytkowe i współczesne dzieła sztuki sakralnej.

Szlak Pamięci Cichociemnych „Załusków – Wszeliwy – Brzozów Stary” leży w Gminie Iłów, w powiecie sochaczewskim, w województwie mazowieckim. Upamiętnia operację Cichociemnych „Jacket”. Cichociemni wylądowali pomyłkowo bardzo blisko granicy między III Rzeszą a Generalną Gubernią, która biegła przez Wszeliwy i Brzozów Stary, stąd napotkali opór niemieckich celników. Na Szlaku Pamięci Cichociemnych w Brzozowie Starym znajduje się szczególne miejsce historyczne, gdyż tutaj 28 grudnia 1941 r. zginęli z rąk Niemców pierwsi dwaj Cichociemni. To tragiczne wydarzenie upamiętnia obelisk znajdujący się w miejscu ich walki i śmierci na Skwerze im. Żołnierzy AK Cichociemnych. Na miejscowym cmentarzu przy kwaterze Żołnierzy Września 1939 r. znajduje się ich grób. Warto zajrzeć do kościoła z połowy XIX wieku,  gdzie znajduje się pamiątkowa tablica poświęcona śmierci dwóch Cichociemnych. Przez Szlak Pamięci Cichociemnych prowadzą 4 tablice informacyjne znajdujące się we Wszeliwach (przy Lewiatanie), w Brzozowie  Starym (przy obelisku, na cmentarzu parafialnym i przy szkole).

Zielona Góra słynie z wyrobu win oraz winobrania. Nic więc dziwnego, że to właśnie tutaj, 2 września 2010 roku, podczas trwającego święta wina, odsłonięto pomnik rzymskiego boga wina, winorośli i dzikiej natury – Bachusa, siedzącego na beczce z winem.  Zielonogórski Bachus stoi u zbiegu ulic Żeromskiego, Kupieckiej i Alei Niepodległości. Pomnik posadowiono na podświetlanym postumencie składającym się z dwóch ułożonych na sobie dyskach o różnej średnicy. Jest to dzieło krakowskich rzeźbiarzy - Jacka Gruszeckiego i Roberta Dyrcza. Rzeźba ta zapoczątkowała również serię niedużych bachusków ustawianych w różnych miejscach miasta. Stała się ponadto swego rodzaju symbolem Zielonej Góry, która jest najdalej na północ wysuniętym miastem europejskim, w którym uprawia się winorośl.

Budynek, w którym obecnie znajduje się Centrum Nauki Keplera został wybudowany w 1961 roku i przez blisko pięć dekad był jednym z najchętniej odwiedzanych kin w mieście. Obiekt zamknięty w 2006 roku po kolejnych siedmiu latach powrócił na mapę atrakcji Zielonej Góry jako Planetarium Wenus – jeden z dwóch ośrodków edukacyjnych działających w ramach Centrum Nauki Keplera. Nowoczesne cyfrowe planetarium ma przybliżyć odwiedzającym tematykę gwiazd, planet i galaktyk poprzez projekcję na olbrzymiej kopule. Sama kopuła, posiadająca możliwość zmiany kąta nachylenia w stosunku do widowni, to unikatowa konstrukcja występująca w trzech miejscach na świecie. W planetarium odwiedzający znajdują również „Jaskinię Światła” oraz ekspozycję astronomiczną „Układ Słoneczny”. Ponadto jedną z atrakcji jest wystawa meteorytów, na której zgromadzono ponad 100 okazów tych niezwykłych kamieni z kosmosu.

Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze to kościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze.  Budowany od 1272 r., ukończony w 1294 r. przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem w mieście. W jego wyposażeniu zachował się barokowy chór z malowanymi przedstawieniami świętych z XVII w. i renesansowa kuta krata przy wejściu do Kaplicy Oliwnej. W nawie południowej można zobaczyć rysunek na tynku z wyobrażeniem świątyni  Grobu  Chrystusa  w  Jerozolimie. W 1992 roku bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II, w ramach reorganizacji administracji Kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję zielonogórsko-gorzowską przenosząc jej stolicę z Gorzowa Wielkopolskiego do Zielonej Góry, a dotychczasowy kościół parafialny św. Jadwigi z dniem 7 czerwca 1992 r. podniósł do godności Konkatedry diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Dzieje obecnego zamku w Wołowie sięgają początków XIV wieku kiedy to książę głogowski Konrad I wzniósł tę budowlę na miejscu wcześniejszego drewnianego grodu. W XII wieku bowiem na polecenie Władysława II Wygnańca nad rzeką Juszką wybudowano drewniany zamek. Późniejsza ceglana warownia posiadała przedzamcze z drewnianą zabudową. Sam zamek wzniesiony był na planie czworoboku i posiadał trzy kondygnacje oraz ośmioboczną wieżę. Główną bryłę przykrywał czterospadowy dach. Na początku XVIII wieku został zniszczony przez pożar, a następnie poddany odbudowie w latach 1714-1725 oraz kilku drobniejszym przebudowom aż do końca XIX wieku. Dziś w piastowskim zamku swą siedzibę ma Starostwo Powiatowe w Wołowie. We wnętrzach zachował się  oryginalny, późnogotycki portal z piastowskim orłem i płaskorzeźbami aniołów, renesansowe sklepienia oraz wewnętrzny dziedziniec. Przed zamkiem znajduje się natomiast figura Maryi uznawana za jedną z piękniejszych na Śląsku.

Skansen Maszyn Parowych w Tarnowskich Górach to obowiązkowy punkt każdej wycieczki do Zabytkowej Kopalni Srebra.  To jedna z największych w Polsce kolekcji zabytkowych maszyn parowych i lokomotyw. Najstarszą z nich wyprodukowano w 1883 roku. Na obszarze o powierzchni około 1 hektara, znajdują się takie eksponaty jak: walec drogowy, dźwig kolejowy, lokomobila, liczne parowozy, agregat prądotwórczy, pompy parowe oraz maszyny wyciągowe.  Lokalizacja skansenu nawiązuje do historii tarnogórskiego górnictwa. Oprócz maszyn napędzanych siłą pary, na terenie skansenu znajdują się również inne ciekawe eksponaty,  jak np. koło wodne, które ma aż 4 metry średnicy i jest wierną rekonstrukcją koła wodnego z XVII wieku. W skansenie znajdują się również kamienie graniczne pól górniczych z XIX wieku, które wyznaczały kiedyś granice rejonów wydobywczych.

Krotoszyński ratusz jest jednym z najbardziej interesujących zabytków tego miasta. Usytuowany jest w samym centrum rynku. To trójkondygnacyjny budynek na planie prostokąta, kryty dwuspadowym dachem. Do głównej bryły ratusza przylegają różnego rodzaju dobudówki, w postaci wież i kramów we wschodniej i zachodniej części. Od frontu elewację ratusza zdobi trójkątny ryzalit. Od południa do budynku przylegają dwie wieże. Wyższa z nich ośmioboczna zakończone jest hełmem z dwoma latarniami. Na wieży znajduje się taras widokowy poniżej którego osadzony jest zegar z 1897 r. Ratusz wybudowany został w 1689 roku. W 1774 roku spłonął podczas pożaru miasta, a trzy lata później został odbudowany. Pod koniec XIX wieku został przebudowany, a jego bryłę podwyższono o jedną kondygnację. Jeszcze po II wojnie światowej ratusz kilkakrotnie przebudowywano. Wówczas to otaczające budowlę kramy przekształcono w lokale handlowe. W 2014 roku odnowiono dach i elewację ratusza. 

Zespół klasztorny sióstr Boromeuszek w Brzegu Dolnym - zlokalizowany jest w południowo – zachodniej części miasta. Obiekt ten składa się z domu zakonnego, budynku szpitala i budynku dawnego sierocińca, kaplicy klasztornej, cmentarza zakonnego oraz domu św. Anny. Budowę klasztoru oraz sprowadzenie do Brzegu Dolnego sióstr Boromeuszek zainicjowała dawna właścicielka Brzegu Dolnego hrabina Dorothea von Lazareff – Hoym, uzyskując w 1860 roku zezwolenie biskupa wrocławskiego Heinricha Förstera i przełożonej boromeuszek na Śląsku Heleny Tichy. Miały one zająć się chorymi z miasta i okolicznych wiosek. Pierwsze trzy siostry boromeuszki przybyły do Brzegu Dolnego 4 listopada 1860 r. Początkowo klasztor pełnił funkcję sierocińca, z biegiem lat przekształcił się w dom spokojnej starości p.w. św. Jadwigi.

W latach 1742-1744, po przejęciu Śląska przez Prusy, protestanccy mieszkańcy, pomimo oporów ówczesnych właścicieli miasta, otrzymali prawo do postawienia domu modlitwy. Początkowo była to skromna budowla z szachulcową wieżą – dzwonnicą. Po roku 1784 powiększono jej korpus, a także zastąpiono dotychczasową dzwonnicę masywną, murowaną wieżą wzniesioną według projektu C.G. Langhansa. W 1845 r. dokonano rozbudowy świątyni, poprzez przedłużenie korpusu i dodanie dwóch wież mieszczących klatki schodowe. Po 1945 r. budynek otrzymał wezwanie NMP Szkaplerznej, a także dostosowano go do celów liturgii rzymsko – katolickiej. W ołtarzu głównym kościoła znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej, przywieziony ze Śniatynia przez księdza Jana Puka i jego parafian. Kościół Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (wcześniej Matki Bożej Szkaplerznej) funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach jest niezwykle atrakcyjnym miejscem, które oczarowuje swoją bogatą historią oraz prezentacją dziedzictwa kulturowego Kaszub. Początki muzeum sięgają lat ’20 XX w., w tym czasie Franciszek Treder za namową Aleksandra Majkowskiego zajął się kolekcjonowaniem artefaktów z terenu Kaszub.  Przerwaną przez wydarzenia II wojny światowej tradycje muzealnictwa przywrócono w 1945 r. Zbiory Muzeum prezentowane są w ośmiu wystawowych salach budynku głównego (rybołówstwo, rolnictwo, gospodarstwo domowe, ceramika kaszubska, haft kaszubski, posag panny młodej, izba kaszubska, sala historyczna). Muzeum posiada unikatową kolekcję obrazów malowanych na szkle i lustrze oraz kolekcję XVIII i XIX wiecznych czepców kaszubskich (złotogłowia). Poza udostępnianiem ekspozycji stałej, Muzeum Kaszubskie jest koordynatorem wielu cennych inicjatyw. Każdego roku w lipcu, na terenie muzeum, odbywa się  Festiwal Nalewki Kaszubskiej.

Ogród Dendrologiczny w Glinnej koło Szczecina to jeden z najciekawszych polskich ogrodów prezentujący unikatową kolekcję drzew i krzewów przede wszystkim obcego pochodzenia. Choć niewielki, bo niespełna 6 hektarowy słynie z wielu gatunków, uznawanych za największe lub najstarsze w kraju. Tu również rosną wyjątkowe okazy, których próżno niekiedy szukać w innych kolekcjach ogrodów. W ogrodzie podziwiać można m.in. jodłę olbrzymią, jodłę szlachetną, jodłę grecką, orzesznik pięciolistkowy, tulipanowiec chiński, kuningamię chińską, metasekwoję chińska, grupa cyprysików groszkowych, cypryśnik błotny, klon florydzki, daglezję wielkoszyszkową, sosnę Coultera, kielichowiec chiński, mamutowce olbrzymie, kasztany jadalne, platany klonolistne, liczne gatunki i odmian klonów, magnolii, kalin czy ostrokrzewów. Historia Ogrodu Dendrologicznego w Glinnej sięga 1832 roku, a kolekcja liczy obecnie ponad 800 gatunków i odmian drzew i krzewów. W 2014 roku obiekt zyskał tytuł najpiękniejszego leśnego zakątka w plebiscycie organizowanym przez National Geographic i Lasy Państwowe. W sąsiedztwie ogrodu znajdują się miejsca sprzyjające rekreacji (plac zabaw, miejsca na ognisko, miejsca odpoczynku).

Kamienica Niemczówka jest przykładem typowej zabudowy mieszczańskiej w Chęcinach. Wyróżnia je obszerna sień przejazdowa z izbami po obu stronach, które pełniły funkcję mieszkalną lub handlową oraz dobudowana od strony podwórza Wielka Izba zwana Salą Wielką. Powstanie Niemczówki datuje się na podstawie inskrypcji zachowanych na portalu drzwiowym przy wejściu do Sali Małej, gdzie umieszczona została data 1570 oraz dane pierwszych właścicieli. W Sali Małej mieści się Zbrojownia, gdzie prezentowane są rekonstrukcje uzbrojenia z okresu od XI do XVII wieku. Sala Wielka wyróżnia się drewnianym stropem. W pomieszczeniu tym zachowały się  dwa zabytkowe, renesansowe filary z  piaskowca, podtrzymujące dawne triforium. W drugiej połowie XX w. znajdowały się tu kolejno kawiarnia i biblioteka publiczna. Obecnie miejsce to służy jako Sala Ślubów, a także odbywają się w niej lekcje tematyczne oraz różnego rodzaju imprezy kulturalne. W piwnicach natomiast znajdziemy m.in. elementy świadczące o dawnych żydowskich mieszkańcach kamienicy. Najstarszą część budynku zajmuje obecnie Centrum Informacji Turystycznej.

W toruńskim muzeum Domu PRL-u, otworzonym 1 maja 2019r. – można obejrzeć dokumenty, meble, sprzęty, ubrania oraz różne przedmioty użytku codziennego, z których korzystano w latach 60’-80 XX wieku. Muzeum składa się z sześciu pomieszczeń urządzonych podobnie do wielu mieszkań w tamtym okresie. Łazienka, kuchnia, salon i dwa pokoje kryją w sobie mnóstwo skarbów sprzed lat, takich jak balie, maszyny do pisania, mydła, aparaty telefoniczne, odzież, telewizory, meblościanki, prasę, gramofon, pocztówki, radia, naczynia i wiele innych. Młodzi turyści mają okazję przenieść się do epoki dorastania ich rodziców i dziadków, a obcowanie z jakże innymi sprzętami często jest dla nich wielkim zaskoczeniem i przygodą. Wielu z nich można dotknąć lub z nich skorzystać, np. posłuchać płyt na starym gramofonie, spróbować swoich sił w pisaniu na maszynie czy pobawić się starą centralką telefoniczną. Wizyta w muzeum jest niewątpliwie podróżą w czasie i świetną zabawą dla starszych jak i młodszych.

Domek Gotycki  znajdujący się przy ulicy Kościelnej w Opatówku, związany jest z osobą generała Józefa Zajączka namiestnika Królestwa Polskiego. Domek wchodził w skład dóbr, które generał otrzymał z rąk Napoleona Bonapartego w uznaniu zasług żołnierskich. Niestety nie wiadomo dokładnie kiedy budowla powstała. Szacuje się jednak, że miało to miejsce na początku XIX w. W okresie międzywojennym w budynku mieściło się przedszkole Narodowej Organizacji Kobiet, a dzisiejszą nazwę budynek zawdzięcza wytwórni cukierków, która działała w tym miejscu od końca lat 30. XX wieku.  Po wojnie budynek był zamieszkany, jednak w kolejnych latach sukcesywnie niszczał. Następnie budowlę przejął samorząd gminny, którego staraniem, pod nadzorem konserwatora „Cukierenkę” odrestaurowano przywracając charakterystyczne sterczyny i duże gotyckie okna. Rozebrano nieoryginalne przybudówki, a w nowo dobudowanym skrzydle z gotyckimi oknami swą siedzibę znalazła Gminna Biblioteka Publiczna im. Braci Gillerów.

Kościół parafialny  św. Wawrzyńca  wyróżnia się zdecydowanie w architektonicznej panoramie miasta. Jest świadectwem dążeń i aspiracji biskupów poznańskich - właścicieli  Słupcy, którzy w 1290 r. dokonali  lokacji miasta.  Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1296 roku. Zniszczony w czasie najazdu krzyżackiego w 1331 roku, w obecnym kształcie wzniesiony w początkach XV wieku  z inicjatywy biskupa poznańskiego  Andrzeja z Bnina. Potężna bryła późnogotyckiej fary jest przykładem dwuetapowego przedsięwzięcia budowlanego, w którym jako pierwsze w 1 poł XIV w. powstało prezbiterium, a w początkach XV w. dobudowano korpus nawowy. Wielokrotnie restaurowany: w  2 poł. XVIII w. zbarokizowany, a w latach 1949-58 regotyzowany.  Z bogatego wyposażenia na uwagę zasługuje m.in. umieszczony na belce tęczowej gotycki krucyfiks i figura Matki Boskiej Bolesnej z tzw. Grupy Ukrzyżowania z ok. 1420 r., a także unikatowy  instrument organowy autorstwa Mathiasa Brandtnera z 1716 r. z zachowanym w 90 %  oryginalnym mechanizmem piszczałkowym z epoki baroku. 

Inicjatorem i pierwszym kierownikiem placówki muzealnej był znany regionalista Wojciech Sypniewski. Muzeum rozpoczęło działalność w 1975 r. Tematem wiodącym zbiorów są eksponaty ilustrujące historię i kulturę materialną miasta oraz bogatą przeszłość ziemi słupeckiej. Muzealny zbiór tworzą m.in. kartki pocztowe związane ze Słupcą, historyczną granicą rosyjsko-pruską powstałą po 1815 oraz zlokalizowanym przez Niemców obozem dla jeńców z I wojny światowej. O zespole osadniczym z okresu kultury łużyckiej tzw.”małym Biskupinie” opowiada stała wystawa archeologiczna. Bogaty zbiór eksponatów etnograficznych i rzemiosła, pokazujący realia życia małego miasteczka i dawnej wsi wielkopolskiej można obejrzeć na wystawie „Nie-codzienność”. Usłyszymy tu brzmienie pianina znakomitego, choć zapomnianego kompozytora Apolinarego Szeluty, który przybył do Słupcy w latach 30 XX w., obejrzymy uratowane macewy ze zniszczonego przez okupanta niemieckiego cmentarza żydowskiego, a także film dokumentalny o historii przyjaźni dwóch mieszkanek Słupcy - Danki Rozentalówny i Grażyny Harmacińskiej w czasach II wojny światowej. Muzeum organizuje wiele wydarzeń cyklicznych, które ubarwiają i wzbogacają życie kulturalne i artystyczne miasta i powiatu.

Dzieje Ziemi Kozielskiej od prahistorii do dnia dzisiejszego na swojej wystawie prezentuje Muzeum Ziemi Kozielskiej w Kędzierzynie-Koźlu w organizacji. Na ekspozycji zobaczymy odkryte podczas prac wykopaliskowych narzędzia jakich używali mieszkańcy naszego regionu w epokach kamiennej, brązu i żelaza. W zbiorach znajdują się przedmioty średniowieczne, XVII-wieczne srebrne monety pochodzące ze słynnego „Skarbu z Koźla”, relikty kultury żydowskiej, protestanckiej i katolickiej ludności miasta i powiatu. Miłośnicy fortyfikacji znajdą informacje i zabytki związane z Twierdzą Koźle. Osobną grupę eksponatów stanowią zabytki etnograficzne stanowiące ilustrację metod jakimi pracowali stanowiący przed laty większość mieszkańców Ziemi Kozielskiej rolnicy. Ekspozycja jest wyposażona w elementy multimedialne, które dodatkowo uatrakcyjniają zwiedzanie.

Mauzoleum Güttlerów powstało między 1874, a 1879 rokiem. Jego fundatorką była urodzona w dzisiejszym Javorniku  - Pauline Güttler, która wyszła za mąż za Wilhelma  Güttlera – właściciela fabryk prochu w Mąkolnie.  Güttlerowie byli właścicielami złotostockiej kopalni rudy arsenu i fabryk. Posiadali także kopalnię w miejscowości Raci Udoli. Po śmierci Wilhelma Güttlera jego żona zainicjowała budowę grobowca. Mauzoleum składało się z 2 części – nadziemnej kaplicy i podziemnej krypty na trumny. Do wnętrza kaplicy prowadziły dębowe drzwi z kratą, nad którą umieszczono witraż. We wnętrzu znajdował się marmurowy ołtarz. Po jego obu stronach znajdowały się palmy. Wnętrze to zamknięte było kopułą zwieńczoną latarnią, wpuszczającą do środka jasnoniebieskie światło. Poniżej kaplicy znajdowała się krypta, w której w cynowych sarkofagach spoczęło ośmiu członków rodziny Güttlerów. Po drugiej wojnie światowej mauzoleum ograbiono i zniszczono. Rozbito sarkofagi, rozkradziono wszystko co się dało, a zwłoki Güttlerów zbezczeszczono. Grobowiec w fatalnym stanie dotrwał do 2017 roku, kiedy to dzięki dofinansowaniu z Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Glacensis został odnowiony i uratowany przed kompletnym zniszczeniem.

Wizytówką Muzeum Ziemi Średzkiej jest jego siedziba, mieszcząca się w późnobarokowym dworze szlacheckim z trzeciej ćwierci XVIII wieku. Dwór w Koszutach zbudowany został z zachowaniem podstawowych cech ustalonych w XVIII wieku. Jest to budynek parterowy, symetryczny, z werandą, narożnymi alkierzami i stromym, mansardowym dachem, krytym gontem, położony w zrekonstruowanym parku krajobrazowym z pierwszej połowy XIX wieku. Ekspozycja stała muzeum pt. „Mała siedziba ziemiańska w Wielkopolsce” prezentowana jest w siedmiu salach, urządzonych w duchu dawnego, polskiego dworu z końca XIX i początku XX wieku. Zgromadzone tu zestawy mebli oraz uzupełniające wystrój malarstwo, tkaniny i przykłady rzemiosła artystycznego - ustawione tak, by swobodnie poruszać się po wnętrzach - pozwalają odtworzyć wygląd i atmosferę szlacheckiego dworu, a pozostawione „mimochodem” drobne sprzęty dają wrażenie stałej obecności jego dawnych mieszkańców.

Niedaleko rynku znajduje się kościół parafialny pw. św. Anny. Kościół pobudowany został w 1. poł. XVI w. Jego fundatorką była prawdopodobnie Anna Jagiellonka. Kilkakrotnie remontowany, został poddany całkowitej przebudowie w latach 1907–1913 wg projektu Stefana Szyllera. Nowo wzniesiony kościół w czasie I wojny światowej uległ poważnemu uszkodzeniu. Reprezentuje styl neogotycki (z gotycką kaplicą wschodnią), jest murowany z cegły, częściowo otynkowany (obie kaplice boczne), trójnawowy, halowy z wieżą, na zewnątrz ma szkarpy uskokowe, okna są zamknięte ostrołukowo, dach dwuspadowy kryty blachą. W świątyni warto zobaczyć sklepienie gwiaździste z 1. poł. XVI w. w kaplicy wschodniej, gotycką kropielnicę, tablice poświęcone żołnierzom i oficerom 115. pp walczących w obronie Różana.

Różan leży na wzniesieniu o promieniu ok. 3 km. Ukształtowanie terenu stanowiło idealne miejsce do budowy różańskiego przyczółka ufortyfikowanego. W projekcie z 1901 r. przewidziano budowę trzech fortów otaczających miasto łukiem opartym skrzydłami na rzekę Narew. Długość tego łuku miała wynieść 4,5 wiorsty rosyjskie, tj. ok. 4,8 km, a jego podstawa 2,5 wiorsty, tj. ok. 2,7 km. Forty rozmieszczono nieregularnie. Fort nr I zdecydowano się zbudować na wzgórzu leżącym na zachód od miasta z frontem zorientowanym na północny zachód. Do czasów obecnych, ze wszystkich obiektów fortecznych najlepiej zachowany jest Fort I. Jego budowę rozpoczęto w 1904 roku, a zakończono w 1908. W 2007 Fort nr 1 jako działka nr 106 o pow. 2,68 ha został wystawiony na sprzedaż przez starostę powiatu makowskiego. Fort wpisano do rejestru zabytków w dniu 20.04.1978 r.