Lista znaczków

Pierwszy pociąg do Głuchołaz wjechał w listopadzie 1875 r. Wówczas otwarto linię kolejową nr 297 z Nowego Świętowa do Głuchołaz. W ten sposób Głuchołazy zostały połączone ze znaczącą linią kolejową tzw. podsudecką. Jeszcze w tym samym roku wjechał pierwszy pociąg z Krnova (obecnie Czechy). Natomiast w 1888 r. wjechał pociąg z Jesenika (obecnie Czechy). Głuchołazy bardzo zyskały na tych połączeniach, jednak pozostał jeden poważny problem, uciążliwy dla podróżnych. Stacja Głuchołazy była położona dosyć daleko od centrum miasta. Dlatego postanowiono wybudować nowy odcinek kolejowy do części zdrojowej Głuchołaz przechodzący przez centrum miasta. Linia ta stała się przedłużeniem linii kolejowej nr 297 z Nowego Świętowa. 1 maja 1914 r. oddano do użytku nowy odcinek torów o długości 2600 metrów. Na tej trasie powstał nowy przystanek kolejowy Głuchołazy Miasto. Budynek stacyjny został wybudowany również w 1914 r., w stylu szwajcarskim. Jest jednokondygnacyjny, z muru pruskiego, z poddaszem. Co ciekawe dach pełni jednocześnie funkcję zadaszenia peronu w formie podcienia. Nie jest to wiata peronowa. Obecnie budynek dworca wraz z częścią peronu zarządzany jest przez Gminę Głuchołazy, która w czerwcu 2020 roku zakończyła kapitalny remont obiektu.

Głuchołazy to kilkunastotysięczne miasteczko leżące na styku Płaskowyżu Głubczyckiego i Gór Opawskich. Te naturalne uwarunkowania sprawiły, że pierwsze linie kolejowe Śląska omijały Głuchołazy. Jednak pomimo trudności kolej do Głuchołaz dotarła w 1875 r. Najpierw z Nowego Świętowa, w tym samym roku z Krnova (obecnie Czechy), w 1888 r. roku z Jesenika (obecnie Czechy) a w 1914 r. przedłużono linię z Nowego Świętowa do nieistniejącej już stacji Głuchołazy Zdrój. Tym sposobem stacja Głuchołazy stała się stacją węzłową czterokierunkową. Głuchołazy były bardzo ważnym węzłem kolejowym. Stąd bezpośrednio można było dojechać pociągiem do Pragi, Wiednia, Brna, Berlina, Wrocławia. Obecnie ruch pociągów jest uboższy, a nawet znikomy, jedynie w soboty i niedzielę można dojechać do Opola, natomiast każdego dnia przez stację Głuchołazy przejeżdżają pociągi czeskie z Jesenika do Krnova, a jeden do Ostrawy. Jednak nadal można podziwiać ciekawą i historyczną architekturę dworca kolejowego, budynki,  drewniane wiaty peronowe, perony, przejście podziemne, semafory kształtowe. Dla miłośników kolei oraz turystów jest to naprawdę interesujące miejsce, przenoszące w odległe czasy i nostalgiczne klimaty.

Centralnym punktem Iwonicza-Zdroju jest Plac Dietla, od XIX w. skupiający życie kuracyjne i towarzyskie. To tutaj dawni kuracjusze rozpoczynali spacery po Parku Zdrojowym i spotykali się w kawiarniach czy hotelach. Dziś plac wciąż zachwyca atmosferą dawnych czasów i jest wizytówką uzdrowiska. Najbardziej charakterystycznym budynkiem jest Bazar z lat 1876–1880 pełniący dawniej funkcję luksusowego hotelu. W południe rozbrzmiewa stąd hejnał iwonicki, skomponowany w 2008 roku przez Jana Macieja Bardowskiego. Tuż obok stoi Dom Zdrojowy z ok. 1860 roku. Godny uwagi jest także Stary Pałac, zaprojektowany przez Amelię z Ogińskich Załuską. W jego pobliżu znajdują się Stare Łazienki z 1838 r., rozbudowane w 1869 r. Ważnym punktem jest także Pijalnia Wód Mineralnych. Spacerując po placu, warto zwrócić uwagę na Pawilon nad Źródłami oraz rzeźbę Matki Boskiej Przedziwnej. Plac Dietla to nie tylko zabytkowe budynki, lecz także wyjątkowa atmosfera. To najlepszy punkt, by rozpocząć zwiedzanie Iwonicza-Zdroju.

Najbardziej wysunięty na zachód punkt Polski znajduje się w gminie Cedynia, w powiecie gryfińskim, w województwie zachodniopomorskim, na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego pomiędzy wsiami Osinów Dolny i Stary Kostrzynek. Miejsce to nie jest lądem jako takim, a punktem w nurcie rzeki Odry na jej 663 kilometrze. Punkt ten położony jest w odległości ok. 200 metrów w kierunku południowo-zachodnim od kamienia pamiątkowego, który stanął nad Odrą 26 czerwca 2016 r. podczas uroczystości Błogosławieństwa Wody. Oznakowanie zachodniego krańca Rzeczypospolitej Polskiej było inicjatywą Społecznego Komitetu Budowy Wyznacznika Najdalej Wysuniętego na Zachód Punktu RP. Żeby znaleźć się idealnie naprzeciwko najbardziej wysuniętego na zachód punktu Polski, należy przejść jeszcze około 150 metrów drogą leśną wzdłuż Odry. W charakterystycznym miejscu, na górce, spoglądając na nurt Odry, można zauważyć zakotwiczoną bojkę, która znajduje się dokładnie 5 m na zachód (już po niemieckiej stronie) od szukanego punktu.

Pomnik Księcia Bolka II Małego w Świdnicy odsłonięto 16 maja 2025 r., w obecności władz miasta oraz licznych mieszkańców. Monument stanął u zbiegu ulic Muzealnej, Zamkowej i Kotlarskiej, w miejscu, gdzie niegdyś wznosił się zamek książęcy. Powstanie pomnika to efekt inicjatywy mieszkańców, którzy w konsultacjach społecznych z 2020 r. zdecydowali o potrzebie upamiętnienia Bolka II właśnie w tym miejscu. Nad wykonaniem monumentu czuwali m.in. członkowie Towarzystwa Regionalnego Ziemi Świdnickiej, będący zarazem pomysłodawcami przedsięwzięcia. Rzeźba autorstwa Aleksandra Mazija została odlana z brązu i mierzy 3,5 metra wysokości. Przedstawia władcę Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, w paradnym rycerskim stroju – ze zbroją, płaszczem i mieczem u boku. Towarzyszą mu dwa symboliczne zwierzęta: lew, będący uosobieniem jego siły i odwagi, oraz pies, symbolizujący uczciwość i lojalność wobec króla Polski.

Dworzec Kultury to nowe miejsce na kulturalnej mapie Tarnowskich Gór, które łączy bogatą historię miasta i kolejnictwa z kulturą i sztuką dostępną dla mieszkańców oraz turystów. Na piętrze zabytkowego budynku dworca kolejowego znalazły się galeria sztuki współczesnej oraz tarnogórska makieta kolejowa, działające pod auspicjami Muzeum w Tarnowskich Górach. W pomieszczeniu dawnej poczekalni dworcowej funkcjonuje galeria, w której pokazywane są projekty artystyczne, ekspozycje tematyczne oraz stały element, jakim jest jedna z tarnogórskich mozaik. Zgodnie z przyjętą misją Dworzec Kultury swoją działalnością wspiera, prezentuje i popularyzuje najciekawsze zjawiska współczesnej sztuki, kultury i historii czerpiąc inspirację z lokalnej specyfiki tarnogórskiego węzła kolejowego i tradycji miasta.

Znajdujący się w północnej części Bychawy rezerwat Podzamcze, jest rezerwatem stepowym, utworzonym 12 lipca 1974 roku. Rezerwat o powierzchni 3,40 ha znajduje się na wysokiej na 33 metry skarpie w dolinie Kosarzewki i chroni zbiorowiska zaroślowe oraz roślinność kserotermiczną porastającą to lessowo-kredowe zbocze. Południowa wystawa skarpy i panujące tutaj warunki siedliskowe sprawiają, że miejsce to upodobały sobie liczne rośliny znane ze stepów. Stwierdzono tutaj obecność 210 roślin naczyniowych w tym wiele bardzo ciekawych i rzadkich m.in. wiśnia karłowata, oman wąskolistny, oman szorstki, ostrożeń pannoński, kostrzewa walezyjska, turzyca niska, turzyca Michela. Spotkać tu można także wiele gatunków ssaków, ptaków i bezkręgowców. Rezerwat objęty jest ochroną czynną z uwagi na fakt czasowego zarastania muraw przez niepożądaną roślinność zielną krzewiastą i drzewiastą, prowadzącą do zanikania roślin będących celem ochrony.

Dyspozytornia lokomotywowni w Gnieźnie jest unikatowym obiektem kolejowym w skali całego kraju. Budowę dyspozytorni rozpoczęto w 1941 r., a zakończono w 1942 r. Dyspozytornia zrealizowana została tylko w jednym egzemplarzu. Jej unikalny charakter związany jest ze specyficzną budową lokomotywowni, gdzie z powodu braku miejsca postanowiono wznieść dyspozytornię ponad torami, umożliwiając przejazd pod nią. Budynek dyspozytorni składa się z głowicy wspartej na ceglanych słupach i podłużnej części mieszczącej klatkę schodową. Ponad nimi znajduje się żelbetowy ruszt, na którym wsparto ceglane pomieszczenie dyspozytora. Dyspozytornia umożliwiała przejazd pod nią jednocześnie trzech lokomotyw (jedna pośrodku i dwie po zewnętrznej części podpór i klatki schodowej). Budowla pełniła swoje funkcje do przełomu XX i XXI wieku i od tego czasu pozostała nieużywana.

Kolumna wotywna Trójcy Przenajświętszej w Lądku-Zdroju to barokowa figura znajdująca się w zachodniej części rynku. Powstała w latach 1739–1741 według projektu wybitnego śląskiego rzeźbiarza Michała Klahra Starszego, a ufundowana przez Johanna Antona Reichela, rajcy miejskiego, radcy prawnego i notariusza, jako podziękowanie za uratowanie części Lądka od gwałtownego pożaru, który nawiedził miasto w nocy z 7 na 8 marca 1739 r. Siedmiometrowej wysokości pomnik wykonany z piaskowca ma formę trójbocznej kolumny ustawionej na bogato zdobionej balustradzie. Na pierwszym poziomie umieszczono figury ewangelistów: św. Łukasza, św. Jana, oraz św. Antoniego z Padwy. Poziom drugi to postacie św. Joachima, św. Anna i św. Józefa oraz Maryi Niepokalanej w scenie koronacji. Poziom trzeci symbolizuje niebo i zajmują go Bóg Ojciec oraz Jezus Chrystus. Dopełnieniem jest znak Ducha Świętego w postaci gołębicy znajdujący się nieco poniżej.

Pierwszy projekt zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski. Projektantem późniejszego kompleksu był inż. Feliks Niczkie, z którym współpracowali liczni projektanci i inżynierowie. Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r., a na miejsce wzniesienia wybrano przewężenie doliny Sanu poniżej ujścia Solinki, między górami Plasza i Jawor przy wsi Solina. Główne prace ziemne i fundamentowe zakończono w 1964 r. i od razu rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Po 9 latach od rozpoczęcia budowy 20 lipca 1968 r. oficjalnie oddano kompleks do eksploatacji. Zapora w Solinie to najwyższa elektrownia szczytowo-pompowa w Polsce. Jej konstrukcja wznosi się na wysokość 82 metrów przy szerokości 664 metrów. Gabaryty tej konstrukcji pozwalają na uzyskanie 60. metrowego spadu wody. Prawdziwe wrażenie robi natomiast pojemność sztucznego zbiornika powstałego na Sanie, którego objętość to 500 mld metrów sześciennych wody. Tuż przy zaporze w 2021 r. rozpoczęto budowę linowej kolei gondolowej, a jej oficjalne otwarcie odbyło się 1 lipca 2022 r.

Zabytkowy hangar w Arche Fabryka Samolotów powstał między 1936 a 1939 rokiem w Unieściu dawniej Nest, gdzie był jednym z około 30 obiektów wojskowych. Podczas II wojny światowej stacjonowały tu wodnoloty, a miejsce służyło jako punkt obserwacyjny. Krótki epizod miały tu też samoloty zwiadowcze. Ich głównym zadaniem był wywiad terenu oraz wspomaganie akcji ratunkowych na Bałtyku. Po wojnie teren przejęła Armia Czerwona, która po 2 latach przekazała go Ludowemu Wojsku Polskiemu, które stacjonowało tutaj do lat 90. XX wieku. W 2020 roku budynki dawnej fabryki kupiła Grupa ARCHE, która nadała im nowe turystyczne życie. Ratując zabytkową strukturę obiektów, zachowano wszystkie pamiątki wojskowej historii tego miejsca, by wspólnie opowiadać ją kolejnym pokoleniom odwiedzających.

Słupy bazaltowe na Kamiennej Górze w Lubaniu to nietuzinkowe odsłonięcie bazaltów nefelinowych, które tworzą pokrywę lawową o grubości do 100 m. Odsłonięte przez człowieka w toku kilkusetletniego wydobycia kamienia, są nie lada atrakcją nie tylko dla geologów. Ściany wysokie na 13-18 m rozciągają się na 150 m. W najniższym miejscu dawnego wyrobiska wytworzył się niewielki staw. Dawny kamieniołom przypomina amfiteatr albo kalderę wulkanu. Wietrzenie odkrytych skał spowodowało, że ulegają one zaokrągleniu i pod ścianą, w rumowisku, wiele głazów ma kształt kulisty. Ciemna powierzchnia bazaltowa łatwo się nagrzewa, wskutek czego się łuszczy. Miejsce to od 1994 r. jest chronione jako pomnik przyrody nieożywionej i jest wypełnione zielenią parkową oraz dostojnymi drzewami pełniąc funkcję rekreacyjną. Park ten zajmuje  powierzchnię 13,6 ha.

Wieś Skrzynki została założona na prawie niemieckim przed 1357 r. Przez stulecia majątek w Skrzynkach wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż w latach 70. XIX w. stał się własnością Gustava Bertholda Ifflanda, który wkrótce rozpoczął budowę eklektycznego dworu. Rodzina Ifflandów gospodarowała w Skrzynkach do 1945 r., po czym wyjechała do Niemiec. Po wojnie wojska Armii Czerwonej zrabowały pozostały majtek. Dwór przeszedł w ręce Skarbu Państwa i przez lata użytkowania stopniowo popadał w ruinę. Po przebudowie w 1985 r. funkcjonował w nim ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy  Rejonu Dróg Publicznych w Puszczykowie. W 2015 r. właścicielem dworu i parku w Skrzynkach został powiat poznański. Dwór poddano  remontowi, powiększając jego powierzchnię. W budynku znalazło się miejsce na 3 sale konferencyjne, restaurację, bar, saunę, pokoje noclegowe oraz galerię fotografii i Salę Pamięci i Tradycji, w której eksponowane są zbiory kolekcjonerów, a także pamiątki  przekazane przez rodzinę Iffland. 10 czerwca 2020 r. powołano Instytut Skrzynki – Instytut Dokumentacji, Rozwoju i Promocji Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego. Dwór Skrzynki stał się siedzibą tej samorządowej instytucji kultury.

W centrum Strzelna znajduje się nowa atrakcja turystyczna – interaktywna ławeczka upamiętniająca noblistę, wybitnego fizyka pochodzącego z tego kujawskiego miasta – Alberta Abrahama Michelsona. Albert urodził się w 1852 r. jako syn żydowskiego kupca Samuela i Rozalii, z domu Przyłubskiej. Przez 4 lata mieszkał w Strzelnie, po czym w 1856 r. wraz z rodzicami opuścił Polskę, a jego drugim domem stały się Stany Zjednoczone Ameryki. Po studiach w Europie związał się z Chicago, gdzie zorganizował Instytut Fizyki, w którym pracował aż do emerytury. Albert Michelson badał zjawiska rozprzestrzeniania się światła, dokonał w tej dziedzinie wielu odkryć, był twórcą licznych wynalazków oraz przyrządów optycznych. Dzięki swoim naukowym dokonaniom w 1907 r. otrzymał od Szwedzkiej Akademii Nauk najważniejszą w świecie — Nagrodę Nobla za wynalezienie interferometru. To przyrząd używany do pomiarów prędkości światła, który naukowcy do dziś wykorzystują w swoich badaniach. Albert Abraham Michelson był pierwszym Amerykaninem z Noblem w kategorii nauk ścisłych. Zmarł w 1931 r., mając 79 lat.

Piernikowe Drzewo Spełnionych Życzeń ma Magiczną moc spełniania nawet tych najskrytszych życzeń/marzeń, a to za sprawą Piernikowego Ducha, który obrał sobie dziuplę Piernikowego Drzewa za bezpieczną przystań, w której to zazwyczaj słodko śpi. Chcąc spełnić nasze życzenie/marzenie, trzeba obudzić Ducha, dzwoniąc Złotym Dzwonem. Piernikowy Duch chętnie spełni nasze życzenie/marzenie, lecz pod jednym warunkiem: wybudzony oczekuje rekompensaty w postaci dobrego uczynku w tym samym dniu lub monety wrzuconej do dziupli. Biada temu, kto Ducha obudzi, a się nie wykupi! Piernikowe Drzewo Spełnionych Życzeń to dzieło pana Macieja Wokana — lokalnego artysty specjalizującego się w metaloplastyce. Drzewo w obecnej stalowej formie powstało w 2022 roku i znajduje się w Pracowni Piernikowej Izabell w Świeradowie-Zdroju.

Pracownia Piernikowej Isabell to miejsce, w którym przeplata się duch historii z nowoczesnością, tworząc niesamowity klimat miejsca, w którym Boże Narodzenie trwa przez cały rok. Wizyta w pracowni pozwala poznać zarówno ciekawe eksponaty, jak i przekonać się, że wytwarzane tutaj cukiernicze dzieła sztuki pod względem estetycznym dorównują innym dziedzinom rzemiosła artystycznego. To tutaj właśnie powstają misternie zdobione Pierniki Izerskie, a sekret ich zniewalającego smaku jest w zasięgu ręki. Tutaj także można poznać legendę dotyczącą izerskich pierników i odkryć moc drzemiącą w tych wyjątkowych łakociach. Pracownia jest swoistą galerią sztuki cukierniczej, ale i warsztatem artystyczno-kulinarnym, w którym organizowane są zajęcia z pieczenia i dekorowania pierników. Dodatkową atrakcją znajdującą się tuż przy pracowni jest Piernikowe Drzewo Spełnionych Życzeń.

Rabkoland to rodzinny Park Rozrywki położony w malowniczej Rabce-Zdroju na Podhalu.  Znaleźć tu można blisko 50 atrakcji w 6 strefach tematycznych, otoczonych bujną zielenią i licznymi drewnianymi atrakcjami, które nadają temu miejscu wyjątkowy, naturalny klimat. Machinarium to kraina niezwykłych urządzeń i wynalazków, z kultowym Wielkim Zaginaczem Czasoprzestrzeni królującym nad dachami Rabki. W strefie cyrkowej pełnej śmiechu, znajduje się dom klauna Mareczka i krzywe lustra, które dostarczą niezapomnianych wrażeń. W Wiosce Wikingów czeka tajemnicza przygoda  z Wiking Coaster i Łodzią Wikinga na czele. Dolina Trzmiela to z kolei kolorowa przestrzeń dla najmłodszych, usłana kwiatami i karuzelami, natomiast w Farmie Cioci Maryni spotkacie olbrzymie pomidory, rzodkiewki, czy papryki. Dzięki różnorodnym atrakcjom, malowniczemu otoczeniu i przyjaznej atmosferze, każdy znajdzie tu coś dla siebie, niezależnie od wieku. To miejsce dla energicznych maluchów, ciekawych świata starszaków oraz dorosłych, którzy wciąż mają w sobie dziecięcą radość i chęć do zabawy.

Księży Młyn to zabytkowy kompleks fabryczny, który powstał w XIX wieku z inicjatywy Karola Scheiblera – jednego z najważniejszych łódzkich przemysłowców. Przez lata był sercem tekstylnej Łodzi, a dziś jest jednym z najbardziej klimatycznych i historycznych zakątków miasta. Kompleks Księży Młyn obejmuje dawną fabrykę, osiedle robotnicze, rezydencję rodziny Scheiblerów oraz budynki użyteczności publicznej, które razem tworzyły samowystarczalne miasto w mieście. Jego nazwa pochodzi od młyna wodnego, który działał tu już w XVIII wieku i był własnością duchowieństwa. Scheibler przekształcił to miejsce w nowoczesne centrum przemysłowe, budując potężne zakłady włókiennicze i osiedle dla robotników, które zapewniało im mieszkania, szkołę, szpital, a nawet straż pożarną. Dziś Księży Młyn to miejsce, które łączy historię z nowoczesnością. W odrestaurowanych budynkach znajdują się mieszkania, pracownie artystyczne, kawiarnie oraz galerie sztuki.

Iłowo-Osada to wieś położona na Wzniesieniach Mławskich, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim. Miejscowość leży przy linii kolejowej nr 9 Warszawa – Gdańsk i to dzięki kolei ta miejscowość zyskała na znaczeniu. Nic więc dziwnego, że w swoim herbie ma umieszczony element kolejowy. Przełom w rozwoju wsi datuje się na rok 1877, kiedy dotarła tu kolej. W pobliżu wsi wzniesiono stację graniczną Kolei Malborsko-Mławskiej, którą od strony rosyjskiej połączono z szerokotorową Koleją Nadwiślańską. Iłowo stało się wówczas ważnym ośrodkiem przeładunkowym i handlowym. W Iłowie zbudowano parowozownię obsługującą większość pociągów na trasie Warszawa-Gdańsk. Dlatego też obok strażnicy dróżnika przejazdowego stoi parowóz Ty45-205 przypominający świetność lokomotywowni. W Iłowie napotkamy wiele miejsc związanych z koleją: budynek dworca kolejowego z końca XIX wieku, zlokalizowana obok dworca, pochodząca z 1910 r. murowana wieża ciśnień,  pochodzące z początku XX wieku osiedle domków przeznaczonych dla pracowników kolei, strażnica kolejowa z czasów II wojny światowej, a przy niej pomnik upamiętniający pracę kolejarzy.

Strażnica dróżnika przejazdowego w Iłowie-Osadzie została wybudowana w latach 1941-1942 według projektu sporządzonego w Reichsbahndirektion Danzig. Budynek położony jest na planie ośmiokąta, piętrowy, wykonany z cegły klinkierowej, z dachem krytym dachówką karpiówką. Do roku 2015 strażnica służyła dróżnikom, którzy czuwali nad bezpieczeństwem przejazdu kolejowego w Iłowie. Wraz z modernizacją linii kolejowej Warszawa – Gdynia i budową nowych bezkolizyjnych skrzyżowań dwupoziomowych przejazd kolejowy przestał istnieć i strażnica dróżnika przestała pełnić swoje zadanie. Od 14.06.2024 roku strażnica ma nowego właściciela – Stowarzyszenie Kolej na Iłowo - Mazurskie Tory, które zostało założone 23.02.2024 roku. Stowarzyszenie ma na celu przywrócić kolejową historią Iłowa. Wraz z przejęciem przez Stowarzyszenia strażnicy, powstała w niej izba pamięci, w której cały czas są zbierane eksponaty kolejowe. W strażnicy odbywają się również spotkania miłośników kolei oraz spotkania edukacyjne dla dzieci i młodzieży.

W niewielkiej miejscowości Stępina na Podkarpaciu, powiat strzyżowski, znajduje się jedna z ważniejszych atrakcji militarnych w Polsce, największy na świecie naziemny schron kolejowy z czasów II wojny światowej. Schron został zbudowany przez Niemców w latach 1940-1941. Jego długość to 393 metry, a wysokość 12 metrów, natomiast grubość ścian w niektórych miejscach przekracza 3 metry. Jego cechą charakterystyczną jest lekko łukowaty kształt, utrudniający bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Budowla poprzez system śluz i hermetycznie zamykanych wrót, zapewniała ochronę przed atakiem chemicznym czy biologicznym. W dniach 27-28 sierpnia 1941 roku na terenie kwatery w Stępinie doszło do spotkania Hitlera z Benitem Mussolinim, w tunelu schronowym zatrzymał się wówczas pociąg sztabowy Hitlera. Po wojnie schron przejęło Wojsko Polskie, które następnie w latach 60. wydzierżawiło schron Narodowemu Bankowi Polskiemu, a później Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Stępinie (pieczarkarnia). W 2000 roku schron został wykreślny z ewidencji wojskowej i przekazany gminie Frysztak.

Gmina Frysztak, której historia sięga XII wieku, jest gminą wiejską położoną w południowo – zachodniej części województwa podkarpackiego. Administracyjnie do Gminy Frysztak należy 14 sołectw. Powierzchnia gminy wynosi 91 km² i zajmuje 1602 miejsce pod względem powierzchni gmin w Polsce. Gminę Frysztak zamieszkuje 10338 mieszkańców, pod względem zaludnienia jest to 854 gmina w Polsce. To są może suche dane, ale to, co najważniejsze to fakt, że gmina przede wszystkim przyciąga turystów swoim pięknym położeniem. Leży ona w dolinie Wisłoka, który przepływa pośród wyniosłości Pogórza Strzyżowsko-Dynowskiego, przy drodze Rzeszów-Jasło. Nad gminą dominują góry: Chełm oraz Czarnówka. Ten malowniczy teren nazywany jest popularnie Bramą Frysztacką. Przez teren gminy przebiegają liczne szlaki i trasy turystyczne oraz trasy rowerowe. Na terenie gminy nie brakuje zabytków od historycznych sakralnych budowli po wojenne fortyfikacje, które warto zwiedzić.

Świątynia Matyldy to imponująca budowla wsparta na ośmiu doryckich kolumnach, pokryta kopułą zwieńczoną złotą gwiazdą. Projekt tej budowli przypisuje się wrocławskiemu architektowi C.J.Leyserowi. Z pewnością wybudował ją mistrz budowlany Schubert, pod kierunkiem pułkownika Bockelburga w 1826 roku – o czym świadczył tekst wyryty u podstawy jednej z kolumn. Ta urokliwa budowla została ufundowana przez Eugena von Württemberga na cześć założyciela Pokoju Księcia Carla Christiana Erdmanna. Podczas poświęcenia świątyni Książę Eugen, ówczesny spadkobierca Pokoju, chcąc upamiętnić śmierć swojej przedwcześnie zmarłej żony Matyldy von Waldeck und Pyrmondt, ofiarował tą budowlę również jej pamięci. Świątynia Matyldy położona jest na wzgórzu otoczonym wodą, na skrzyżowaniu szlaków wodnych łączących książęce stawy, była miejscem licznie odwiedzanym przez kuracjuszy. Ze względu na swoje bajkowe położenie, w niedostępnym i ujmującym przyrodniczo miejscu, zachowała się w bardzo dobrym stanie.

Salon Wodny częściej znany pod nazwą „Ruina”. To pozostałość po barokowej Herbaciarni wybudowanej  w latach 1776-1777 jako zwieńczenie XVIII-wiecznego Ogrodu Francuskiego. Budowla została usytuowana na głównej osi założenia koncepcyjnego. Otoczona fosą, masywna, cylindryczna konstrukcja zachwycała wyjątkową formą. Dopełnieniem były podłużne, pionowe okna  i dwuskrzydłowe drzwi, które zapraszały do środka. Uroku dodawały bogato zdobione fontanny w kształcie muszli, złoconych delfinów i kolorowych kaczek. Do Salonu Wodnego prowadził  drewniany mostek. Otoczenie tej osobliwej budowli fosą dało efekt lustrzanego odbicia w tafli wody. Pomysłodawcą tego obiektu był G.L.Schirmeister – nadworny architekt Württembergów, twórca założenia urbanistycznego Pokoju. Niestety niespełna 20 lat po wybudowaniu doszło do katastrofy budowlanej, w wyniku której salon wodny częściowo się zawalił. Usunięto wtedy mostek a budowli już nigdy nie odbudowano.

Pomnik Śpiącego Lwa to najlepiej zachowany pomnik na terenie całego założenia parkowego. Mieści się w Małym Parku Angielskim - najmłodszej części założonej w XIX w.. Żeliwny odlew Śpiącego Lwa z 1863 r. to symbol nie tylko Pokoju, ale przede wszystkim pokoju, który nastał w Europie po wojnach napoleońskich. Rzeźbę ufundował  Eugen Erdmann na cześć swego ojca -  Eugena von Württemberga. Pomnik został wykonany przez mistrza Theodora Kalide – „rzeźbiarza brązu i żelaza”. Pod posągiem lwa na przedniej płycie widniał napis: „Bohaterowi spod Kulm”. Po przeciwnej stronie płytę zdobiły nazwy blisko 90 pól bitewnych, w których książę Eugen brał czynny udział. Śpiący Lew, nieprzerwanie od ponad 150 lat leży w tym samym miejscu i strzeże Pokoju, a swoją majestatycznością podkreśla niepowtarzalność otaczającej przyrody.