Lista znaczków

Ruiny zamku w Bydlinie usytuowane są na wzgórzu Św. Krzyża. Budowla powstała prawdopodobnie w XIV w. jako strażnica dla umacniania granic ze Śląskiem. Składała się z wieży, budynku mieszkalnego i dziedzińca, który do niego przylegał. W końcu XV stulecia Bydlin przeszedł w ręce rodu Szczepanowskich, później dziedzicami byli tutaj Brzeziccy, a następnie na początku XVI w. Bonarowie, którzy ową budowlę, która już nie miała charakteru obronnego, zamienili na kościół. Około roku 1570, nowy właściciel – Jan Firlej, zamienił kościół na zbór ariański.  W 1594 roku Mikołaj Firlej, syn Jana, przywrócił poprzedni charakter kościołowi, nadając mu nazwę Świętego Krzyża. W 1655 roku kościół zniszczyli Szwedzi. Obecnie nie zachowało się wiele ze średniowiecznych ruin, pozostały jedynie mury na długości około 20 metrów. Tutaj Legioniści w 1914 roku stoczyli bitwę, która przeszła do historii pod nazwą bitwy pod Krzywopłotami. W 1989 roku przeprowadzono na terenie ruin badania archeologiczne, gdzie  w sąsiedztwie fundamentów muru obronnego znaleziono denar Ludwika Węgierskiego z 1370 roku, monety Zygmunta III i Jana Kazimierza Wazy, a także ceramikę naczyniową. Pod budynkiem mieszkalnym odkryto  trzy krypty grobowe.

Pierwsze wzmianki nt. Urazu pochodzą z początku XIII wieku i dotyczą grodu kasztelańskiego. Istnienie miasta i zamku potwierdzono w 1312 roku w akcie dziedzicznym. Daty powstania zamku, ani pierwszego fundatora nie dało się jednoznacznie określić, a wśród historyków występują na ten temat poważne rozbieżności. Zamek usytuowano w zakolu Odry i otoczono wałem ziemnym. Budynek tworzyła mieszkalna wieża wpisana w zachodni narożnik murów obronnych.  Rozbudowę zamku w Urazie przypisuje się Christophowi von Skopp, który podwyższył warownię o kolejne piętra i nowe umocnienia. W roku 1630 r. w zamku przy trakcie od północy dobudowano dwie wieloboczne wieże zwieńczone hełmami, wprowadzono murowane podziały wnętrz, a całej budowli nadano formę barokową, Zamek w Urazie wielokrotnie przechodził z rąk do rąk po 1810 roku rozebrano część murów obronnych i most zwodzony, a fosy zasypano. Budowlę przebudowano w drugiej połowie XIX wieku likwidując elementy pierwotnego wystroju. Zaniedbany gmach podupadał i ostatecznie uległ zniszczeniu podpalony w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich. W 1956 roku zabezpieczono budowlę jednak nie zatrzymało to postępującej degradacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną i przechodzi powolną rewitalizację.

Rynek Główny w Krakowie powstał po lokacji miasta w 1257 r. w oparciu o regularną siatkę mierniczą. W XIII w. powstały w obrębie rynku pierwsze obiekty murowane: Sukiennice, Kramy Bogate. W kolejnym stuleciu powstała większość kamienic, ratusz oraz Waga Wielka. W okresie od początku XIV do XVIII w. poszczególne fragmenty rynku nosiły oddzielne nazwy, pochodzące zwykle od rodzaju prowadzonego handlu np.: „Kurzy targ” „Targ solny”, „Targ węglowy”, „Rynek ołowny”, lub od grupy handlujących np. „Żydowski targ”. Przez rynek przebiega główny trakt komunikacyjny średniowiecznego Krakowa znany jako Droga Królewska wiodąca od Bramy Floriańskiej przez Stare Miasto na Zamek Królewski na Wawelu. Rynek Główny w Krakowie przez wieki był najważniejszą częścią miasta. Tutaj odprawiane były najważniejsze uroczystości monarsze. Na rynku przysięgę narodowi złożył Tadeusz Kościuszko, rozpoczynając powstanie kościuszkowskie. Tutaj wraz z oddziałami Księstwa Warszawskiego wkroczył książę Józef Poniatowski, a w Sukiennicach odbywały się bale na cześć Napoleona.

Bielsko-Biała to malowniczo położone śląsko-małopolskie dwumiasto u podnóży gór. Na miasto składa się śląskie Bielsko i małopolska Biała, które zostały połączone w 1951 roku. Układ urbanistyczny średniowiecznego wzgórza zamkowego w Bielsku nie zmienił się od XIII wieku, dzięki czemu na Rynku stykają się najważniejsze ulice dawnego grodu obronno-kupieckiego na wschodniej granicy Śląska Cieszyńskiego. Na płycie Rynku znajduje się fontanna Neptuna, charakterystyczna kapliczka/figurka Jana Nepomucena oraz odsłonięte zabytkowe mury dawnej wagi miejskiej i studnia. Przy Rynku oraz w jego najbliższym otoczeniu są malownicze uliczki, dawne mury miejskie z basztą. Ulice rozchodzą się promieniście od Rynku, a co bardzo ciekawe – mniej więcej co 100 m dystansu od płyty Rynku zabudowa jest młodsza o 100 lat. Na Rynku i wzgórzu zamkowym możemy podziwiać architekturę średniowiecza (są kamienice z XV w., a Zamek Sułkowskich jest największym i najstarszym budynkiem zabytkowym miasta), natomiast w dolinie rzeki Białej – piękne secesyjne XIX-wieczne kamienice tzw. Małego Wiednia.

Po nadaniu praw miejskich w 1277 r. Osadzie Trzebiatów, powstałej z trzech słowiańskich wsi. W części centralnej wytyczono rynek. Ulice przecinające się pod kątem prostym utworzyły zarys trzebiatowskiej starówki. Stare miasto zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny prostokątnym rynkiem o wymiarach 96 m x 105 m i szachownicowym układem ulic. Większość kamienic pochodzi z XVII/XVIII w., ponieważ zostały zniszczone podczas wielkiego pożaru w 1679 r., ale zostały odbudowane. Każda kamieniczka starego miasta jest inna, wyróżnia się swoją architekturą i różnorodnymi detalami. W sercu starego rynku znajduje się ratusz miejski. Jego budowę rozpoczęto około 1400 r. Po wielkim pożarze zostały gotyckie piwnice i arkady. Ratusz odbudowano w 1701 r. Jest to czteroskrzydłowa budowla z małym wewnętrznym dziedzińcem, na którym odkryto pozostałości siedemnastowiecznej szubienicy. Zwieńczeniem ścian wschodnich jest wieżyczka z barokowym hełmem, z której rozbrzmiewa hejnał miejski. W 1901 r. na wieży zainstalowano czterotarczowy zegar, działający do dzisiaj.

Chełmsko Śląskie, dawniej Schomberg, to wieś w woj. dolnośląskim w gminie Lubawka. Do pierwszej połowy XIX wieku prężnie rozwijający się ośrodek sukiennictwa i płóciennictwa. Do 1945 roku Chełmsko Śląskie posiadało prawa miejskie. Miejscowość zachowała swój dawny charakter i pierwotny układ architektoniczny z rynkiem i dominującą nad miastem bryłą kościoła. W samym rynku znajduje się kilkanaście zabytkowych barokowych i klasycystycznych kamienic, które powstały na przełomie XVII, XVIII w.  Są to 2-3 kondygnacyjne budynki murowane o 3-4 osiach okiennych, niektóre z ozdobnymi portalami i inskrypcjami, czasem z zapisaną datą ukończenia budowy. Bogato zdobione elewacje i szczyty mieszczańskich kamienic to pozostałość po latach świetności miasta i intensywnym rozwoju tkactwa. To jeden z cenniejszych zabytków tego typu na Dolnym Śląsku.

Powstało w latach 1933 – 1937, natomiast generalny remont przeprowadzono w latach 1965 – 1970. Znajduje się w Beskidzie Żywieckim na wysokości od ok. 1150 do 1260 m n.p.m. Oferuje m. in. 50 miejsc noclegowych, pole namiotowe, boiska do siatkówki i koszykówki, saunę z natryskami. W sezonie zimowym dostępny jest położony niedaleko wyciąg narciarski. Można tutaj dotrzeć szlakami z Sopotni Wielkiej, Hali Boraczej, Złatnej oraz Trzech Kopców.

Rysy - masyw położony na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Dla Polaków szczyt niezwykły i niezwykle ważny. Jego północny wierzchołek (2499 m n.p.m.), przez który przebiega granica polsko-słowacka, jest najwyżej położonym punktem Polski. Masyw Rysów ma trzy wierzchołki, z których najwyższy, środkowy (2503 m n.p.m.) i najniższy południowo-wschodni (2473 m) znajdują się w całości na terytorium Słowacji. Nazwa masywu pochodzi od pożłobionych zboczy kompleksu Niżnych Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha, które swoimi kształtami mogą budzić skojarzenia, jakoby góra była silnie porysowana. W późniejszym czasie nazwa ta została przyjęta również dla szczytu i nosi on ją do dnia dzisiejszego. Masyw stanowi jeden z chętniej odwiedzanych wierzchołków w Tatrach. Wejście nie należy do łatwych i wymaga odpowiedniego przygotowania kondycyjnego i turystycznego. Rysy zachwycają zarówno pod względem bogatej flory – w górnych ich partiach występują aż 63 gatunki roślin, a także niezwykłą panoramą ze szczytu.

Mała Panew to prawy dopływ Odry o długości 129 km. Rzeka przepływa przez dwa województwa: śląskie i opolskie zmieniając swój kierunek z południowego na północno-zachodni. Do Odry wpada w północnej części Opola. Dno rzeki charakteryzuje piaszczyste podłoże, a fakt, że połowę zlewni Małej Panwi zajmują lasy, czyni ją niezwykle atrakcyjną rzeką często nazywaną „Opolską Amazonką”. Ponad sto meandrów, piaszczyste łachy po obu brzegach, starorzecza, gęsto porośnięte, wysokie brzegi, liczne zakola oraz naturalne przeszkody w postaci konarów drzew i kamieni, a także przepiękne krajobrazy sprawiają, że jest to prawdziwy raj dla miłośników kajaków. Mała Panew ma pewne cechy rzeki górskiej, co jest prawdziwym ewenementem na terenach takich jak Równina Opolska. Jest rzeką o różnych stopniach trudności, gdzie swoje miejsce znajdą zarówno początkujący kajakarze, jak i ci bardziej wymagający.

W październiku 2015 roku u zbiegu ulic Piotrkowskiej i Mickiewicza został oddany do użytku zupełnie nowy przystanek tramwajowy, na którym krzyżuje się połowa łódzkich linii tramwajowych. Konstrukcja przystanku nawiązuje do łódzkiej secesji, ale najbardziej charakterystycznym elementem budowli jest wykonany z membrany, kolorowy dach. Pomimo, że oficjalna nazwa przystanku to Piotrkowska – Centrum, to chyba żaden łodzianin nie używa tej nazwy. Jego najbardziej rozpowszechnioną nazwą jest Stajnia Jednorożców. W pobliżu przystanku, w 2018 roku odsłonięto prawie trzymetrowy pomnik Jednorożca. Postać mitologicznego zwierzęcia sprawia wrażenie jakby rozpływała się w powietrzu, jednocześnie poruszając się przy tym cwałem. Dodaje to rzeźbie dynamiki i pobudza wyobraźnię odbiorcy.

Sądecki Park Etnograficzny to  największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową lokalnych grup etnograficznych - Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. Na powierzchni 20 ha znajduje się kilkadziesiąt budynków, m.in. zagrody chłopskie, XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, folwark dworski oraz osiemnastowieczne świątynie: kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka i kościół protestancki. W skansenie odtworzono także zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych, a na skraju lasu małe osiedle cygańskie. Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne wystawy etnograficzne: "Izba weselna" i "Maziarstwo łemkowskie". Tradycyjny charakter ma  otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni. Na terenie skansenu odbywają się cykliczne oraz okazyjne prezentacje dawnych wiejskich rzemiosł, kuchni regionalnej i warsztatów rękodzielniczych, zaś latem liczne, plenerowe imprezy folklorystyczne.

Parafia Zabawa leży w dolinie dolnego Dunajca na lewym jego brzegu w odległości 20 km na północny zachód od Tarnowa. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie – Sanktuarium bł. Karoliny – jest prawdopodobnie jedynym na świecie kościołem, gdzie parafianka tego kościoła, jako męczennica beatyfikowana przez Jana Pawła II, została pochowana pod menzą głównego ołtarza. Sanktuarium to jest Światowym Centrum Ruchu Czystych Serc oraz miejscem upamiętnienia ofiar przemocy i wypadków komunikacyjnych a także troski o ich najbliższych. Wraz ze szlakiem męczeństwa w Wał-Rudzie jest miejscem licznych pielgrzymek i obfitych łask i uzdrowień otrzymywanych za wstawiennictwem Bł. Karoliny. Kościół w Zabawie wybudowano w latach 1909-1913 według projektu architektów Stanisława Odrzywolskiego i Mariana Heitzmana. Podczas pierwszej wojny światowej został on mocno uszkodzony, ale szybko odremontowany. Parafia została erygowana 1925 r. W 2002 r. kościół decyzją biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca został ustanowiony Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny.

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Barokowa bazylika znajdująca się w Wambierzycach. Wybudowana została w latach 1715 - 1723. W roku 1936 papież Pius XI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Obecna bazylika stoi na wzgórzu, gdzie w XII wieku w niszy wysokiego drzewa umieszczono figurkę Matki Boskiej. W 1263 roku na wzgórzu powstał drewniany kościół. W 1512 roku Ludwik von Panwitz wzniósł większą świątynię wybudowaną z cegły. Został on jednak zrujnowany podczas wojny trzydziestoletniej. W latach 1695-1711 wybudowano nowy kościół, który jednak szybko zaczął się walić i został rozebrany w 1714 roku. W latach 1715-1723 powstała kolejna świątynia wybudowana przez hrabiego Franciszka Antoniego von Goetzen, która przetrwała do dziś. W roku 1936 papież Pius XI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. 17 sierpnia 1980 roku kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji figurki Matki Bożej nadając jej tytuł Wambierzyckiej Królowej Rodzin.

Jedną z najpiękniejszych jarosławskich świątyń jest sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej. Początkiem kultu maryjnego w tym miejscu było wydarzenie z 20 sierpnia 1381 r., kiedy to pasterze znaleźli na drzewie gruszy figurę Piety. W pobliżu tego miejsca wypływało źródło, którego wodzie przypisywano cudowne działanie. Początkowo postawiono tutaj drewnianą kaplicę, a później w 1421 r. powstał obszerny, murowany kościół w stylu gotyckim. W 1629 r. księżna Anna Ostrogska przekazała świątynię jezuitom, jej córka zaś, Anna Alojza Chodkiewiczowa, w latach późniejszych ufundowała klasztor. W 1755 r. miała miejsce uroczysta koronacja jarosławskiej Piety koronami papieskimi, uzyskanymi od papieża Klemensa XII. W 1777 roku obiekt oddano pod opiekę oo. Dominikanów przybyłych z Bochni. Wielkim bogactwem świątyni są polichromie. W ołtarzu głównym znajduje się cudowna Pieta, przyciągająca rzesze pielgrzymów. W południowym ramieniu transeptu umieszczono Ołtarz Relikwii Świętych, zawierający niemal 200 różnych relikwii. Cenne są także 21-głosowe organy firmy Rieger z 1896 r. Świątynia w 1966 r. uzyskała godność bazyliki.

Pierwszy kościół w Starym Wielisławiu istniał już w X wieku. W 1428 roku został jednak spalony przez husytów, a następnie na jego miejscu zbudowano kościół murowany. Wystrój wnętrza kościoła jest barokowy i rokokowy. W ołtarzu głównym z końca XVIII wieku znajduje się figurka Matki Bożej Bolesnej pochodząca najprawdopodobniej z XIII wieku. Jak głosi legenda figura ta prawdopodobnie pochodzi ze spalonego przez husytów drewnianego kościoła. Nad wejściem głównym znajduje się rzeźbiony portal z XVIII wieku, a we wnętrzu kościoła na uwagę zasługuje kuta krata z 1650 roku i ambona z 1770 roku. Kościół w Starym Wielisławiu to typowa świątynia obronna. Okalające kościół owalnie biegnące krużganki stanowiły coś w rodzaju muru obronnego. Wkomponowane weń kaplice przypominają zresztą strażnice lub baszty. Znajdujący się tu od 1490 roku dzwon niegdyś ostrzegał przed niebezpieczeństwem, a obecnie wzywa już tylko na modlitwę.

Grodowiec to niewielka miejscowość leżąca kilkanaście kilometrów na południe od Głogowa. Wieś jest jedną z najstarszych na ziemi głogowskiej, a jej historia jako miejsca kultu sięga najprawdopodobniej XII wieku. Najstarsza znana nam wzmianka o Grodowcu i kościele pochodzi z dokumentu księcia głogowskiego Henryka III z 1291 r. W czasach księcia Jana II (1453-1504) Grodowiec był ważnym ośrodkiem władzy, zapisując się w historii m.in. zjazdami książąt piastowskich z Legnicy, Wrocławia, Świdnicy i Żagania. Przez wiele stuleci tutejszy kościół i parafia stanowiły ostoję Kościoła katolickiego, symbol jego duchowej siły i „wyspę” katolicyzmu na terenie, na którym w ogromnej większości ludność przyjęła protestantyzm. Kult Matki Bożej i pielgrzymki do grodowieckiego sanktuarium miały miejsce już w XV wieku. Kult maryjny był początkowo związany z obrazem Matki Bożej, który znajdował się w parafialnym kościele. W czasie wojny trzydziestoletniej w nieznanych okolicznościach obraz zaginął. Jego podobizna zachowała się jedynie na starych rycinach i niektórych wotach. Z czasem obraz został zastąpiony figurą Najświętszej Maryi Panny - Służebnicy Pańskiej. Księga cudownych uzdrowień z 1691 roku wymienia 47 cudownych uzdrowień za przyczyną Matki Bożej Grodowieckiej. Okresem największego rozkwitu i rozwoju sanktuarium był wiek XVIII. Wciąż wzrastająca liczba pielgrzymów i rozrastająca się sława cudownego miejsca spowodowały, że zaczęto myśleć o powiększeniu kościoła. W latach 1702-1724 dobudowano dwie nowe nawy boczne, następnie konwikt dla księży emerytów, dom dla organisty, z czasem nową wieżę i zabudowania gospodarcze.

Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin, położone jest w najstarszej dzielnicy Żarek - Leśniowie. Stanowi część Zespołu Klasztornego Ojców Paulinów, w skład którego wchodzi kościół pw. Nawiedzenia NMP, klasztor, dzwonnica, kaplica Matki Bożej Anielskiej, a także legendarne źródełko w parku, którego początki sięgają czasów księcia Wł. Opolczyka. Kościół pochodzi z pocz. XVII w., wielokrotnie przebudowywany, w stylu gotycko-renesansowym. Ołtarz główny, w którym mieści się Figurka Matki Bożej Leśniowskiej, jest późnobarokowy (1730 r.). Jego fundator to Wojciech Męciński. Prócz ołtarzy bocznych z I poł. XVIII w.  do zabytkowego wyposażenia kościoła należą: bogato rzeźbiony konfesjonał, stalle oraz złocona ambona (1782 r.). Na uwagę zasługuje polichromia z lat 1987-88, ukazująca najważniejsze wydarzenia z dziejów sanktuarium (przekazanie figury, sprowadzenie paulinów, koronację). Sanktuarium jest ważnym miejscem pielgrzymkowym -  słynie jako miejsce błogosławieństw, nie tylko dla rodzin. 

Pierwsza wzmianka o kościele św. Krzyża w Gliwicach pochodzi z roku 1515. Był to kościół drewniany. W 1612 roku kościół został przekazany franciszkanom-reformatom z Krakowa, dla których miasto zbudowało niewielki drewniany klasztor. W pełnym niepokoju XVII wieku do gliwickiego klasztoru ściągało wielu zakonników, chroniąc się tu przed wojskami szwedzkimi. Klasztor okazał się zbyt mały, dlatego w 1658 roku podjęto budowę nowego klasztoru. Jednak w wyniku pożaru w 1677 r. całe zabudowania spłonęły. Jedynie ocalał krzyż z głównego ołtarza. Uznano to za cud i znak, że kościół trzeba odbudować. Tak też się stało — kościół i klasztor został poświęcony w 1683 r. w obecności króla Jana III Sobieskiego, który zatrzymał się w nowym klasztorze w drodze do Wiednia na „Odsiecz Wiedeńską”. W 1921 r. klasztor przejmują niemieccy redemptoryści, a w 1945 r. polscy, którzy do tej pory tutaj pracują. W roku 1923 w kościele umieszczono kopię obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy przywiezioną z Rzymu. W roku 1951 odprawiono pierwszą w Polsce Nowennę do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a w roku 2014 odbyła się koronacja obrazu. W 2015 ustanowiono Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Już od ponad stu lat w klasztorze w Krakowie – Podgórzu na tzw. Górce mieszkają redemptoryści – opiekunowie słynącej łaskami ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ich przybycie do Krakowa wiąże się z osobą Sługi Bożego O. Bernarda Łubieńskiego. Po wybudowaniu klasztoru w 1903 roku przystąpiono do budowy kościoła. Kościół jest budowlą niezwykle malowniczą, pięknie wpisującą się w krajobraz Podgórza. Choć wzniesiony na początku XX w., to przypomina świątynie romańskie – zgodnie z założeniami architekta Jana Sasa – Zubrzyckiego, który w ten sposób pragnął uzyskać wrażenie kontynuacji tradycji narodowej i krakowskiej architektury średniowiecznej. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem (nawą poprzeczną) i pięciobocznym zamkniętym prezbiterium, otoczonym kaplicami. Do kościoła wchodzi się przez arkadowy portal. W ołtarzu głównym znajduje się ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Trafiła ona tu w 1903 r. najpierw do kaplicy klasztornej a później do kościoła. Bardzo szybko ta ikona stała się przedmiotem żarliwego kultu. W 1994 roku odbyła się jej koronacja. Jednym z najbardziej znanych pielgrzymów nawiedzających Sanktuarium to św. Jan Paweł II. Przybywał tu już podczas II wojny światowej, jako robotnik fabryki Solvay. Po latach osobiście wskazał konfesjonał nr 4, w którym się spowiadał. Przy sanktuarium istnieje całoroczna ruchoma szopka. W klasztorze są też gościnne pokoje, w których można zamieszkać.

Sanktuarium Matki Bożej Pokornej w Rudach to część zespołu poklasztornego dawnego opactwa cystersów. Kościół poklasztorny, obecnie bazylika mniejsza pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny pełni funkcję diecezjalnego Sanktuarium Matki Boskiej Pokornej. Kościół wybudowano w stylu gotyckim w początkach istnienia opactwa ok. XIV wieku. Jest to świątynia zbudowana na planie krzyża łacińskiego, orientowana, trójnawowa. Do kościoła przylega od południowej strony kaplica mieszcząca słynący łaskami obraz Matki Boskiej Rudzkiej. Obraz ten pierwotnie przywieźli z Jędrzejowa i podarowali cystersom książęta raciborscy. Współczesny obraz jest prawdopodobnie kopią obrazu trzynastowiecznego. Namalowany został na lipowej desce, a wzorowany jest na wizerunku Matki Bożej z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Madziore. Słynący łaskami obraz Matki Bożej został koronowany przez Jana Pawła II podczas wizyty apostolskiej do Gliwic w 1999 r. Od 1995 r. pocysterski kościół w Rudach staje się Diecezjalnym Sanktuarium Maryjnym, natomiast 14 czerwca 2009 roku kościół zostaje wyniesiony do rangi bazyliki mniejszej.

Kościół pocysterski nad Nysą Kłodzką wzniesiony w latach 1686-1704 wg projektu Michała Kleina. Od XIII w. Bardo stało się ośrodkiem kultu maryjnego. Pielgrzymi przybywali do słynącej z cudów figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem – Strażniczki Wiary. W późnobarokowym zespole ciekawa jest świątynia z kształcie trójnawowej, emporowej bazyliki bez transeptu. Organy stworzył F. J. Eberhardt. Obok kościoła postawiono budynki klasztorne, gdzie do 1810 r. przebywali cystersi. Na początku XX w. straż przy cudownej figurze objęli Redemptoryści. Obecnie w klasztorze istnieje małe muzeum związane z historia kultu maryjnego w Bardzie. 4 lipca 2009 kościół podniesiono do godności bazyliki mniejszej oraz przyłączono obiekt do Szlaku Sakralnej Sztuki Barokowej im. Michaela Willmanna.

Piotrków Trybunalski - kościół Jezuitów pod wezwaniem św. Franciszka Ksawerego w stylu późnego baroku z XVIII w. Wnętrze kościoła bogato zdobione. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Pocieszenia, zwanej Matką Boża Trybunalską (zarys tego obrazu przedstawiono na znaczku). Namalowany w XVI w. przez nieznanego włoskiego artystę. Ofiarowany Trybunałowi Koronnemu w 1580 r. i przez 212 lat towarzyszył sesjom Trybunału. W 1792 r., gdy zaborca zlikwidował Trybunał, obraz zdeponowano w archiwum. W 1829 r. dzięki staraniom Rektora kościoła obraz został odzyskany i przeniesiony do pojezuickiej świątyni. Koronowany uroczyście 26.05.2006 r. w Warszawie przez papieża Benedykta XVI, poświęcenie koron już wcześniej dokonał papież Jan Paweł II. W 2007 r. decyzją Stolicy Apostolskiej Matka Boża Trybunalska została ogłoszona Patronką Polskich Parlamentarzystów.

Pierwszy kościół w Tuchowie został wybudowany około roku 1079 na wzgórzu zwanym „Lipie” - nazwa od gaju lipowego. Tradycja głosi, że tutaj odprawił mszę prymicyjną św. Jan Kanty. Gospodarzami tego miejsca byli benedyktyni. W XVI wieku w kościele umieszczono obraz Matki Bożej, który zasłynął cudami i zaczął przyciągać pielgrzymów. Bardzo duża liczba odwiedzających tuchowskie sanktuarium spowodowała podjęcie decyzji o budowie nowego kościoła. Obecny kościół budowano 17 lat (1665-1682). Wnętrze kościoła ma wystrój barokowy. W głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. W 1904 roku miała miejsce koronacja obrazu koronami papieskimi. W 2010 roku papież Benedykt XVI nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Od 1893 gospodarzami tego miejsca są redemptoryści, gdzie również mają swoje seminarium. Przy sanktuarium znajduje się dom pielgrzyma. Oprócz zabytkowej bazyliki warto zwiedzić na terenie sanktuarium muzea: misyjne, etnograficzne, sanktuaryjne i czynną przez cały rok ruchomą szopkę.

Położony wśród lasów i pól Wielgolas zasłynął w XIX w. za sprawą cudów jakie miały tu miejsce za pośrednictwem Matki Bożej. Na początku XX w. Nastąpił rozwój kultu matki Bożej i do Wielgolasu zaczęły przybywać liczne grupy pielgrzymów w efekcie czego w latach 1931-1934 w miejscu cudownego objawienia wybudowano kaplicę. W latach  1957-1961 wzniesiono w pobliżu kościół parafialny według projektu architekta Zygmunta Konarzewskiego. Świątynia o wymiarach 32 na 19 metrów posiada charakterystyczną, strzelistą wieżę o wysokości 29 m. Konsekracja świątyni odbyła się 1 lipca 1961 roku, wydarzeniu temu przewodniczył ks. kard. Stefan Wyszyński, który nadał świątyni tytuł Matki Bożej Łaskawej.  W 1966 r. Miejsce to było jednym z trzech sanktuariów maryjnych na terenie obecnej Diecezji Warszawsko-Praskiej. W roku 2000 Bp Kazimierz Romaniuk ustanowił sanktuarium Kościołem Millenijnym.