Lista znaczków

Granica prusko-rosyjska w Nowych Skalmierzycach – miejsce, które podczas zaborów dzieliło Polaków mieszkających po obu jej stronach, stało się po 200 latach… przyjaznym skwerem historycznym. Wszystko zaczęło się w 1815 roku, kiedy za sprawą kongresu wiedeńskiego utworzono tutaj granicę. Z początkowo niewielkiej komory celnej, w której kwitł handel oraz przemyt powstało w konsekwencji miasto Nowe Skalmierzyce. Wiele z oryginalnych budynków zbudowanych w tamtym okresie istnieje do dzisiaj, w tym niedawno wyremontowane budynki komory celnej na granicy czy imponujący neogotycki dworzec. Myślą przewodnią plenerowej wystawy było przekazanie, jak trudno żyło się w czasach zaborów, kiedy spójny region został na wiele lat sztucznie podzielony szlabanami. Na szklanych planszach zgromadzono więc wiele archiwalnych pocztówek, fotografii, map, dokumentów oraz opisów tego miejsca – w tym relacje osób, które te czasy pamiętały.

Staromiejski układ urbanistyczny Rawicza to najciekawsze i największe założenie urbanistyczne wśród nowożytnych miast wielkopolskich. Składają się na nie w zasadzie trzy układy, przy czym pierwszy ściśle związany jest z powstaniem Rawicza w 1638 roku. Powstające od podstaw miasto ufundował Adam Olbracht. Przy budowie sięgnięto po koncepcje urbanistyczne stosowane w miastach zachodniej Europy. Zastosowano nowoczesne formy planowania dążące do geometryzacji planu, odchodząc od układu średniowiecznego opierającego się na owalu. Centralny punkt tego układu nadal stanowił rynek, od którego odchodziły krzyżujące się pod kątem prostym ulice, tworzące kwartały mieszkalne. Cały układ ma zarys krzyża z rynkiem w miejscu przecięcia ramion, z dwiema ulicami wychodzącymi z każdego narożnika oraz po jednej ulicy przecinającej dłuższe ściany rynku. Drugi układ związany jest z Janem z Bnina Opalińskim – kolejnym właścicielem Rawicza. To za jego czasów powstał tzw. Nowy Rynek znajdujący się poza granicami ówczesnego miasta, które wtedy właśnie zostało obwarowane wałami ziemnymi i fosą. Kolejne zmiany urbanistyczne wprowadzono za czasów Jana Kazimierza Sapiehy i wtedy też połączono oba poprzednie układy tworząc równoleżnikową oś miasta i przesuwając linię umocnień na wschód, zachowując dotychczasowy układ szachownicowy. W tej formie Rawicz pozostał do czasów współczesnych, a w 1956 roku układ ten został wpisany do rejestru zabytków. 

Pyzdry to jedno z największych miast średniowiecznej Wielkopolski, które było świadkiem wielu, ważnych dla tego regionu, działań politycznych i militarnych. Murowany zamek miasto zawdzięcza Kazimierzowi Wielkiemu. Za sprawą jego pobytu w Pyzdrach, w 1331 roku, Krzyżacy złupili i spalili miasto. Przyszły król w podziękowaniu za uratowane życie i pomoc w ucieczce odbudował zamek, który był wtedy jednym z większych ceglanych zamków w Polsce. W 1383 roku ten właśnie zamek zdobywano przy użyciu broni palnej, użytej tu po raz pierwszy w dziejach Polski. Drugą potężną budowlę - franciszkański klasztor, ufundował Bolesław Pobożny. Właśnie w dawnym refektarzu, a także kuchni, piwnicach, oraz krużgankach klasztoru, mieści się obecnie Muzeum Ziemi Pyzdrskiej. Placówka powstała w 1957 roku z inicjatywy lokalnych działaczy PTTK. Pierwsze zbiory wypożyczone z Muzeum Narodowego w Poznaniu eksponowano w domu podcieniowym mieszczącym się w rynku. W 1975 roku muzeum stało się filią Muzeum Okręgowego w Koninie, natomiast od 1985 roku placówka podlega lokalnym władzom samorządowym. Zbiory muzeum nawiązują do bogatej historii tego regionu ukazując między innymi elementy ceramiki archeologicznej, a także dwa skarby monet srebrnych z XI i XV wieku. Znajdują się tu również eksponaty przybliżające m.in historię judaizmu na tych ziemiach, czy pergaminowe dokumenty królewskich przywilejów dla miejscowych cechów rzemieślniczych. Całość muzealnych zbiorów poszerza kolekcja militariów z okresu powstania styczniowego. 

Budynek dworu w Rudnikach pochodzący z XIX-wieku został przebudowany w 1925 roku przez ówczesnych właścicieli- Ruczyńskich. Miał on nawiązywać do najlepszych polskich tradycji. Nowi właściciele rudnickiego majątku chcieli nadać mu prawdziwie polskiego charakteru. Dlatego też nawiązali do bardzo popularnego przed I wojną światową kostiumu narodowego w jego nieco bardziej stonowanej, klasycystycznej wersji. W środkowej części elewacji frontowej zaprojektowano okazały portyk, wraz z szerokimi schodami prowadzącymi na poziom wysoko posadowionego parteru. Portyk wsparty jest na czterech kolumnach o gładkich trzonach i jońskich kapitelach, a zwieńczony trójkątnym naczółkiem z półkolistym oknem w środkowym polu. Budowlę otacza okazały park ze starymi gatunkami drzew. Obecnie, od lat siedemdziesiątych XX wieku w dworze swą siedzibę ma Szkoła Podstawowa im. Andrzeja i Władysława Niegolewskich w Rudnikach.

UWAGA! Istnieje możliwość zwiedzenia dworu. W tym celu należy się skontaktować z sekretariatem szkoły (tel. 614477240)

Parafia św. Michała Archanioła w Kwilczu erygowana została już w XIII w. W 1766 r. obok istniejącego drewnianego kościoła wzniesiono budowlę murowaną. Fundatorami nowego kościoła byli bracia Kwileccy: Franciszek Antoni — kasztelan kaliski, Adam — kasztelan przemęcki i Jan — kasztelan międzyrzecki. Kościół ukończono w 1782 r. Świątynia posiada trzyprzęsłową nawę z przylegającym do niej prezbiterium. Od zachodu do kościoła w latach 1792-93 dobudowana została czworokątna wieża dwukondygnacyjna zwieńczona hełmem. We wnętrzu wykończonym w stylu Ludwika XVI znajduje się m.in. ołtarz główny z rzeźbą św. Michała Archanioła z przełomu XVII i XVIII w., dwa ołtarze boczne: jeden z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, drugi zaś z barokowym krucyfiksem i rzeźbą Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. Na uwagę zasługuje również ambona z sylwetkami aniołów podtrzymujących tablicę Dziesięciorga Przykazań, chrzcielnica ze sceną Chrztu Chrystusa oraz cztery nagrobki członków rodziny Kwileckich.

Ratusz w Grodzisku Wielkopolskim usytuowany jest pośrodku Starego Rynku. Trzykondygnacyjny budynek z połowy XIX wieku mieści się w samym sercu najstarszej części miasta.  Potężny dwupiętrowy ratusz przyciąga nie tylko zewnętrznymi walorami, ale także bogatą architekturą wnętrza, która stawia  go w rzędzie najbardziej reprezentacyjnych gmachów samorządowych w regionie. Ratusz został uszkodzony podczas nalotu hitlerowskich bombowców w dniu wyzwolenia miasta 27 stycznia 1945 roku i odbudowany dwa lata później. Kolejny, generalny remont przeprowadzono w latach 1996-1998. Budynek otrzymał wówczas wieżyczkę, która dopełnia jego wyglądu. Od tego czasu, każdego dnia, w samo południe, z ratusza rozbrzmiewa hejnał miasta, skomponowany przez dawnego kapelmistrza Grodziskiej Orkiestry Dętej Stanisława Słowińskiego. Życie miasta od niepamiętnych czasów skupiało się wokół ratusza. To tutaj rajcowie, członkowie cechów omawiali swoje sprawy. Corocznie odbywały się wybory władz miejskich. Dziś, ratusz miejski jest siedzibą władz samorządowych gminy.

Zespół pałacowy w Kwilczu obejmuje oficyny i budynki gospodarcze, a także przyległy do nich od wschodu park krajobrazowy. Sam pałac powstał w 1828 r. według projektu berlińskiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Budowla na planie prostokąta posadowiona została na kamienno-ceglanym fundamencie i wzniesiona z cegły. Piętrowy, ale podpiwniczony pałac ma cechy neorenesansowe. Od frontu znajduje się płytki pseudoryzalit, a od ogrodu prostokątny ryzalit z zadaszonym tarasem wspartym na ozdobnej, drewnianej konstrukcji. Elewacje ozdobiono delikatnym boniowaniem i gzymsami. Okna parteru duże, natomiast okna piętra mniejsze, ujęte profilowanymi obramowaniami. W pomieszczeniach pałacu, na piętrze mieściły się pierwotnie pokoje mieszkalne. Na parterze znajdowały się hall, salon, biblioteka oraz jadalnia. Po 1945 r. majątek przejął skarb państwa. Przez wiele lat mieścił się tu kombinat PGR, po którego upadku pałac niszczał. Dopiero w 2013 r. majątek został odzyskany przez spadkobierców przedwojennych właścicieli, którzy stopniowo przywracają mu dawną świetność.

Studnia Ojca Bernarda jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta. Początkowo, wodę ze studni czerpano za pomocą żurawia. W drugiej połowie XIX wieku studnia otrzymała stylową drewnianą obudowę. Zabytkowa studnia na Starym Rynku, przez całe wieki przynosiła znaczne zyski miastu i dzierżawiącym ją piwowarom. Przez setki lat, wokół niej narodziło się wiele historii z pogranicza legend, magii i cudów. Jedno nie ulega wątpliwości - z grodziską studnią nierozerwalnie łączy się postać ojca Bernarda z Wąbrzeźna (1575-1603), skromnego zakonnika pełniącego posługę w oddalonym o 50 km opactwie benedyktynów w Lubiniu. Cuda, które - jak głosi legenda - działy się w mieście za jego przyczyną, wciąż żyją w sercach mieszkańców i trwać będą  - w co mocno wierzymy - przez kolejne pokolenia. W 2009 roku, przy studni stanęła rzeźba ojca Bernarda. Od razu też, narodziła się nowa legenda głosząca, że "...kto potrze dzban, który zakonnik trzyma w ręku, zapewni sobie zdrowie, szczęście i wieczną miłość...". Wnętrze zabytkowej studni zobaczyć można dzięki przeszkleniu oraz podświetleniu jednej ze ścian zabudowy.

Zakrzewo to duża wieś położona w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie złotowskim. Pierwszy zakrzewski kościół powstał już w 1491 roku, a kiedy po niespełna 180 latach uległ zniszczeniu, ponownie w tym miejscu zbudowano kościół w roku 1710. Świątynia ta przetrwała do 1839 roku i w tym samym czasie rozpoczęła się budowa kolejnego kościoła w tym miejscu, trwająca do 1841 roku. Nowa świątynia została konsekrowana  5.06.1842 roku. Została zbudowana w stylu neoromańskim z kamieni polnych z inicjatywy ks. Jana Cichockiego. W 1911 roku, za czasów ks. dr Bolesława Domańskiego, dobudowano wieżę, a także powstały nowe neobarokowe ołtarze, witraże i organy. Kościół posiada ponadto bogate polichromie z wizerunkami świętych na ścianach i suficie. Zabytkowy wystrój stanowią: rokokowa ambona z II połowy XVIII wieku i barokowa chrzcielnica oraz ludowa rzeźba Chrystusa na krzyżu.

Wieżę ciśnień w Kościanie zaprojektował inż. Xaver Geisler, a powstała ona w 1908 r. jako element systemu wodociągowego miasta. Bazuje ona na motywie londyńskiego Tower Bridge. Jej wysokość to 40 m. W czasie działań wojennych w 1945 r. w kościańskiej wieży ciśnień bronili się Niemcy. W rezultacie doszło do jej ostrzelania pociskami czołgowymi, a budowla doznała poważnych uszkodzeń dachu oraz głowicy. Zbiornik na wodę został podziurawiony niczym sito. Wieża eksploatowana była do końca pierwszej dekady XXI w. Dziś jest to wyjątkowy obiekt w skali kraju mieszczący ściany wspinaczkowe i prawdopodobnie jedyne na świecie, tak wyjątkowe, obserwatorium astronomiczne. Kościańska ściana wspinaczkowa to jeden z najciekawszych obiektów tego typu w Polsce. Można tu korzystać ze ścian wspinaczkowych o łącznej powierzchni 345 m² i sięgających wysokości ponad 18 metrów. Na szczycie wieży znajduje się jedyne na świecie obserwatorium astronomiczne, którego obrotowy dach nie jest kopułą, lecz pokrytym dachówką czteropołaciowym dachem namiotowym. Obserwatorium wyposażone jest w teleskop, kamerę oraz komputery z oprogramowaniem do obserwacji nieba.

Świątynia pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej wzniesiona została w II połowie XVIII wieku z fundacji Rafała Gajewskiego i jego żony Katarzyny, ówczesnych właścicieli miasta. Autorem projektu był prawdopodobnie Antoni Hoene, znany w  Wielkopolsce architekt pochodzenia czeskiego. Kościół farny  to późnobarokowy, trzynawowy budynek o wnętrzach w stylu rokokowym. Klejnotem tej świątyni jest, znajdujący się w ołtarzu głównym, obraz NMP Niepokalanie Poczętej z przełomu XVII/XVIII wieku, ozdobiony srebrną sukienką. Oprócz wizerunku patronki tego kościoła warto zobaczyć, m.in. sklepienia pokryte freskami o tematyce biblijnej, namalowane przez Jakuba Byszkowskiego oraz późnobarokową dzwonnicę z końca XVIII wieku.

W północnej części miasta, nad Jeziorem Wolsztyńskim, rozciąga się park z zabytkowym drzewostanem, pośrodku którego stoi pałac z początku XX stulecia. Obiekt powstał w 1911 roku, w tzw. "stylu narodowym", według projektu Rogera Sławskiego, dla Stefana Mycielskiego Pałac otacza zabytkowy park w stylu angielskim, dziś będący parkiem miejskim zajmującym powierzchnię ok. 18 ha. Formę regularnego założenia z alejami grabowymi i lipowymi nadano mu w XVIII i XIX w., gdy właścicielami tutejszych dóbr byli Gajewscy. Park przecinają ścieżki spacerowe, z których cześć ma charakter historyczny, a część ukształtowana została w wyniku budowy infrastruktury turystycznej. Na jednym z rosnących w parku dębów, w 1910 roku Marcin Rożek wyrzeźbił głowy Fauna i Meduzy, postaci mitologicznych. Dziś ich oryginały znajdują się w Muzeum Marcina Rożka (ul. 5 Stycznia 34), a dąb zdobią kopie dłuta Wiesława Stempyry, który wyrzeźbił tam jeszcze jedną twarz – diabła. 

Ślady działalności cystersów, do których należy klasztor z kościołem św. Jakuba, opatówka, pomnik św. Jana Nepomucena oraz drewniany kościół św. Walentego, widać w pobliskiej Obrze. Cystersi przybyli do Obry z Łekna w XIII wieku. Wieś pozostała w rękach zakonu aż do czasu kasaty zgromadzenia przez rząd pruski, czyli do 1835 roku. Ich działalność nie tylko religijna, ale także kulturowa i gospodarcza miała znaczący wpływ na powstanie Wolsztyna, a potem nadanie mu kształtu charakterystycznego dla ówczesnego budownictwa miejskiego. W 1926 roku klasztor powierzono Misjonarzom Oblatom Maryi Niepokalanej, którzy przeznaczyli go na Wyższe Seminarium Duchowne. Funkcję taką spełnia po dziś dzień. W Obrze warto odwiedzić również Muzeum Misyjne z oryginalnymi eksponatami ze wszystkich kontynentów oraz pocysterski Skarbiec.  

Pałac w Tłokini Kościelnej został wybudowany w latach 1915-1918 przez rodzinę Chrystowskich, według projektu prawdopodobnie Rogera Sławskiego. Budynek zdobi kolumnowy portyk i wysoki, łamany dach z okienkami. Wewnątrz znajduje się angielski hol z kominkiem i funkcjonalne wnętrza połączone systemem korytarzy i dyskretnych, bocznych schodów. Do pałacu przylega park z dębowym starodrzewem i XIX-wieczną oficyną. W okresie międzywojennym pałac opisywany był jako patriotyczna ostoja polskości. Gościło tu wielu znamienitych gości w tym. m.in. Roman Dmowski. W rękach Chrystowskich pałac pozostał do początku II wojny światowej, kiedy to majątek przejęli Hitlerowcy. Po wojnie w miejscu tym działał sierociniec dla dzieci Warszawy, a następnie także jednostka Lasów Państwowych oraz przedszkole i Naczelna Organizacja Techniczna. W latach dziewięćdziesiątych obiekt został zamknięty. Po gruntownej rewitalizacji w 2012 roku pałac rozkwitł na nowo pod nazwą Pałac Tłokinia przedstawiając szeroką ofertę restauracyjną, bankietową, konferencyjną i oczywiście hotelową.

Izba Pamięci Szczypiorna mieści się w niewielkim budynku o powierzchni 130 m2. Budynek powstał w latach 1905-1907. Mieściły się w nim łaźnie, a później także „Klub środowiskowy w Szczypiornie” z biblioteką i salą TV oraz w końcowym okresie piwiarnia. W 2013 roku w budynku stworzono Muzeum Historii Szczypiorna, które działało do 2019 roku. W czerwcu 2021 roku muzeum przekształcono w Izbę Pamięci Szczypiorna będącą filią Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu. W odmienionym wnętrzu izby centralną część ekspozycji stanowi makieta obozu jenieckiego w Szczypiornie, od której promieniście rozchodzą się ścieżki historii. Podążając ich śladem, mamy szansę na podróż w czasie przez najważniejsze wydarzenia związane ze Szczypiornem - miejscem, w którym rodziła się niepodległość i narodził szczypiorniak.

Rawicka fara została zbudowana w latach 1900-1902 i reprezentuje styl neogotycki w architekturze. Do czasu jej powstania rolę kościoła parafialnego pełnił kościół franciszkanów reformatów pw. św. Antoniego Padewskiego. Konsekrowana w 1907 roku świątynia jest dziełem architekta Alexisa Langera. „Czerwony kościół”- jak potocznie nazywają go mieszkańcy - zwraca uwagę poprzez strzelistą, wysoką na 50 m wieżę. Trzynawowa budowla zwrócona jest wejściem głównym na stronę zachodnią, okna zdobią witraże. Wewnątrz zobaczyć można drewnianą ambonę, imponujące sklepienie kolebkowo-żebrowe oraz cztery ołtarze. W ołtarzu bocznym, po prawej stronie od głównego, centralne miejsce zajmuje słynny obraz Matki Boskiej Rawickiej z 1871 roku autorstwa Carla (Karla) Wohnlicha. W przykościelnym parku znajdują się: figura św. Stanisława Kostki, kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej Rawickiej autorstwa Romana Dworaka, na plantach natomiast, obok kościoła, stoi pomnik św. Jana Pawła II.

Muzeum Okręgowe w Pile działa od 15 sierpnia 1975 roku. Jego pierwszą siedzibą było niewielkie Muzeum biograficzne Stanisława Staszica. W 1997 r. Muzeum przeniesiono do odrestaurowanego i zmodernizowanego obiektu z II połowy XIX wieku przy ul. Browarnej. W 1998 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Zgodnie ze swoim statutem gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, głównie pochodzące z północnej Wielkopolski w tym Krajny. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną oraz  organizuje warsztaty tematyczne. W zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile zobaczyć można m.in. pamiątki i dokumenty obrazujące historię Piły, wyroby cechowego rzemiosła, pamiątki polskich i niemieckich rodów szlacheckich z płn. Wielkopolski, miejscowe judaika, obiekty polskiej i europejskiej sztuki użytkowej, a także eramikę grobową kultury łużyckiej i pomorskiej, narzędzia z kości i poroża z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu oraz 21 grup zakonserwowanego drewna z ok. 2500 r. p.n.e. Oddziałem Muzeum Okręgowego w Pile jest Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. 

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku - oddział Muzeum Okręgowego w Pile, prezentuje architekturę wiejską z terenu północnej Wielkopolski, a dokładniej z Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Na obszarze 13 ha znajdują się chałupy, budynki gospodarcze, stodoły, remiza, kuźnia, wiatraki, tartak, kościół, oraz obiekty tzw. małej architektury czyli m. in.: studnie, piece chlebowe, kapliczki przydrożne, gołębnik, piwnica ziemna. Budynki przeniesione na teren skansenu i rekonstrukcje obrazują budownictwo wiejskie od XVIII w do lat 30. XX w. Znajdują się tu zarówno budowle o konstrukcji szkieletowej, chałupy podcieniowe, drewniane, kryte zarówno strzechą, gontem lub dachówką. Wystroje wnętrz przedstawiają kulturę materialną mieszkańców regionu od końca XIX do połowy XX w. W chałupach zaprezentowano m. in.: szkołę wiejską, sklep, karczmę, warsztat szewca i kowala. Do najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu należą chałupy podcieniowe z przełomu XVIII i XIX wieku z Dźwierszna Wielkiego i Głubczyna.  Muzeum gromadzi również zbiory współczesnej sztuki ludowej,  narzędzia rolnicze i rzemieślnicze oraz wiejskie środki transportu.

Dom Podcieniowy w Pyzdrach jest częścią Muzeum Ziemi Pyzdrskiej, które główną siedzibę ma nieopodal, w byłym klasztorze. Obiekt ten jest najstarszą budowlą miasta i usytuowany jest na pyzdrskim rynku. Wybudowany został w 1768 roku z drewna. Ma szczególną konstrukcję, nazywaną sumikowo – łątkową. Swoją nazwę zawdzięcza widocznym z daleka podcieniom, które wsparte są na czterech drewnianych słupach. W domu podcieniowym, organizowane są czasowe wystawy, spotkania czy wykłady. Na taką kulturalną działalność poświęcony jest parter budynku, natomiast w jego piwnicach znajduje się stała wystawa dotycząca przede wszystkim władców piastowskich, którzy mieli wpływ na rozwój tego miasta. Byli to przede wszystkim Przemysł II, Władysław Łokietek i Kazimierze Wielki. 

W południowo-wschodnim narożniku rynku, w miejscu, w którym rozpoczyna się ul. Poznańska, stoi ratusz z 1897 r. Wybudowany z czerwonej cegły, eklektyczny, dwupiętrowy budynek z trzema trójkątnymi zwieńczeniami. Jak podaje w swoich wspomnieniach dr Kazimierz Wróblewski, ówcześni mieszkańcy nazwali je „oślimi uszami członków magistratu”. We wschodnim zwieńczeniu okrągły kartusz z XIX-wiecznym herbem miasta. Na tympanonie centralnego ryzalitu widoczna data budowy gmachu – 1897 r., poniżej zegar. W wejściu od ul. Poznańskiej zabytkowe drzwi drewniane, z kutą kratą w kształcie stylizowanego herbu miasta. We wnętrzach nowszej części ratusza pochodzącej z lat 70. XX w. znajduje się obraz przedstawiający rynek widziany z ratusza w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Twórca obrazu zostawił po sobie także zachowane do dziś płótna, na których uwiecznił wieżę wodociągową oraz kościół św. Krzyża. Są one doskonałą dokumentacją miasta z czasów II wojny światowej.

Początków założenia zamku rycerskiego rodu Pałuków w Gołańczy upatrywać należy w połowie wieku XIV.  Najbardziej prawdopodobnym jego fundatorem był biskup włocławski Maciej z Gołańczy. XIV-wieczna rezydencja, zbudowana została na półwyspie ograniczonym od północy zastoiskiem wodnym, połączonym od wschodu przesmykiem z jeziorem Smolary. Po przekopaniu od strony zachodniej fosy powstała tzw. „wyspa zamkowa”. Sama wieża mieszkalno-obronna zbudowana została z przepychem jako zaopatrzona w przypory budowla pięciokondygnacyjna, wyposażona w m.in. w sanitariaty. Wejście do zamku znajdowało się od strony północnej poprzez ostrołukowy portal.   3 maja 1656 rok po uprzednim oblężeniu uległ zniszczeniu cały zamek dolny, wraz z zabudowaniami, które uległy spaleniu. Zniszczono także bramę wjazdową i południowy odcinek muru obwodowego.  Zniszczenia z okresu wojny polsko-szwedzkiej nie doprowadziły jednak do upadku zamku, ale jego gruntownych przeobrażeń i rozbudowy. Okres świetności zamku  trwał przynajmniej do początków wieku XVIII. Ostatnią właścicielką była Eleonora Mielżyńska, która mieszkała w zamku do końca XVIII w. W ostatnich latach przeprowadzono badania archeologiczne,  w wyniku których m.in. natrafiono na mogiłę obrońców zamku z 1656 roku, których w 2016 roku pochowano w grobowcu przy kościele poklasztornym.

Zbudowany ok. 1500 r. w stylu gotyckim jako kościół jednonawowy, z chórem od strony wschodniej. Przebudowywany od ok. 1652 r. przez Jana Wojciecha Smoguleckiego. Z powodu najazdu Szwedów na Gołańcz, odbudowę przerwano. Wznowiono ją w latach 1695 – 1700 przez Marcina Smoguleckiego, który sprowadził tu Franciszkanów. W 1739 r. w czasie pożaru spaliła się wieża i piętro klasztoru. Ówczesna właścicielka Gołańczy Marianna Malechowska odbudowała wieżę i jednocześnie od strony południowej dobudowała kaplicę Matki Boskiej. W roku 1752  Piotr Raczyński z Białośliwia dobudował drugą kaplicę od strony północnej i tym samym kościół zyskał kształt krzyża. Wyposażenie kościoła i cały detal architektoniczny było barokowe. Teren kościoła i klasztoru okolony był murem z barokową bramą wjazdową, która zachowała się do dnia dzisiejszego. W 1825 r. Niemcy zamknęli klasztor,  a w 1830 r. kościół został przekazany gminie ewangelickiej, w której posiadaniu był do 1945 roku. W podziemiach kościoła pochowana została m.in. pierwsza żona autora słów naszego hymnu narodowego Józefa Wybickiego - Kunegunda Drwęska. W kościele warto zobaczyć barokowy ołtarz główny, ambonę z początku XVIII wieku, a także kamienną płytę nagrobną z 1752 r. z inicjałami Piotra Raczyńskiego i Herbem Nałęczów.

Wybudowany w latach 1846 – 1866 wg projektu wybitnego pruskiego architekta Fryderyka Augusta Stüllera dla hrabiego Władysława Radolińskiego, ówczesnego właściciela dóbr jarocińskich. Na przełomie XIX i XX wieku pałac był wielokrotnie rozbudowywany, ostateczny kształt uzyskał w 1911 roku. 4 grudnia 1917 roku w pałacowej bibliotece wybuchł pożar, który niemal doszczętnie zniszczył budynek. W rękach rodziny Radolińskich pałac pozostawał do wyzwolenia miasta przez armię czerwoną w styczniu 1945 roku. Po zakończeniu wojny w pałacu decyzją władz miejskich zlokalizowano szkołę podstawową oraz siedzibę biblioteki publicznej. W 1948 roku budynku zalazł swoją siedzibę Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy, który funkcjonował do końca XX wieku. W 2007 roku budynek przejęła Gmina Jarocin. Obecnie w pałacu funkcjonuje Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Muzeum Regionalne w Jarocinie.

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Świątynia została wzniesiona w 1760 r. z fundacji wojewodzica poznańskiego Wiktora Raczyńskiego z Wojnowic. Obecny kościół jest trzecim z kolei wzniesionym na tym pagórku. Wykonany z drewna modrzewiowego, o konstrukcji szkieletowej, oszalowany. Jest architektoniczną perełką w stylu barokowym. Powstał na planie krzyża greckiego, z przybudówkami w postaci zakrystii i kruchty. Góruje nad nim pseudokopuła zwieńczona ośmioboczną wieżyczką zakończoną hełmem z latarnią. Centralne miejsce świątyni zajmuje barokowy ołtarz, z późnogotyckim krucyfiksem umieszczonym na tle drewnianej, srebrzonej draperii otoczonej rzeźbami. Uwagę zwraca także misternie rzeźbione tabernakulum, wewnątrz którego kryje się obrotowy tron boży. Obok ołtarza głównego znajdują się jeszcze cztery ołtarze boczne. Do cennych elementów wystroju należą drewniana ambona w stylu rokoko, ustawiona w kruchcie kropielnica z piaskowca z XVI w. i drewniany chór ze zdobiącą go polichromią przedstawiającą chór anielski. We wnętrzu wieżyczki znajdują się wizerunki polskich świętych: Kazimierza, Wojciecha, Jadwigi Śląskiej i Stanisława. Na stropie widoczne są sceny związane z kultem św. Wojciecha.