Lista znaczków

Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji – członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Głównym celem założenia Parku jest odtworzenie fragmentu krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowano olenderską wieś o charakterystycznym układzie, tzw. rzędówkę bagienną. Znajdują się tu 3 pełne zagrody składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dzisiaj, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Otaczają je pola uprawne, łąki, ogródki i sady, roślinność przyzagrodowa oraz zadrzewienia spotykane przy drogach i rowach odwadniających.

Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy słynie z fenomenalnej akustyki. Inauguracyjny koncert w neoklasycystycznym gmachu odbył się 16 listopada 1958 roku. Koncertował tu m.in. Artur Rubinstein, Luciano Pavarotti, Krystian Zimerman, Ivo Pogorelić, Krzysztof Penderecki, a także Mischa Maisky, Aleksandra Kurzak, Jakub Józef Orliński, Leszek Możdżer i wielu innych wybitnych artystów światowych estrad. Filharmonia Pomorska posiada dwa znakomite zespoły artystyczne: Orkiestrę Symfoniczną i Orkiestrę Kameralną Capella Bydgostiensis. W kalendarium koncertowym znaleźć można wydarzenia dla wszystkich pokoleń odbiorców: wieczory symfoniczne i kameralne, a także koncerty dla rodzin z niemowlętami, przedszkolakami, szkolne oraz poranki muzyczne dla seniorów, podczas których prezentowana jest muzyka kompozytorów różnych epok i stylów. Od 1963 roku Filharmonia Pomorska organizuje Bydgoski Festiwal Muzyczny, na który zaprasza wybitnych solistów, zespoły i orkiestry z całego świata.

Krzyżacki zamek w Golubiu-Dobrzyniu leży na wysokim wzgórzu na prawym brzegu Drwęcy, górując nad okolicą. Ceglany zamek wybudowano na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy krzyżackiego komtura Konrada von Sacka. Budowlę wzniesiono na planie prostokąta, a jej mury zwieńczone są renesansową attyką. W narożach zamku znajdują się niewielkie wieżyczki, natomiast w południowo-zachodnim narożniku stoi cylindryczna baszta, a tuż obok niej przy bramie wjazdowej niewielka przybudówka, przeznaczona prawdopodobnie na dom komtura. Budowę zamku zakończono po 1330 roku. Od warownego przedzamcza zamek oddzielała sucha fosa. W 1410 roku zamek został zajęty przez rycerstwo polskie, a rok później po podpisaniu I pokoju toruńskiego zamek zwrócono Krzyżakom. Podczas wojny golubskiej w 1422 roku zamek poważnie ucierpiał. W latach 1616–1623 przebudowany na polecenie królewny Anny Wazówny, która objęła starostwo golubskie. W czasie kolejnych stuleci zamek kilkakrotnie ulegał uszkodzeniom i był przebudowywany. W 1920 roku urządzono na zamku muzeum. Po wojnie obiekt po raz kolejny odrestaurowano, a w 1977 roku na zamku odbył się jeden z pierwszych w Polsce turniej rycerski. Obecnie na zamku mieści się muzeum wraz z hotelem i restauracją. 

Ośrodek Chopinowski w Szafarni położony na ziemi dobrzyńskiej mieści się w XIX-wiecznym pałacu, zbudowanym w miejscu dawnego dworu Dziewanowskich. To tu Fryderyk Chopin spędził wakacje w 1824 i 1825 roku,  poznając polski folklor i muzykę ludową, pod której wpływem zaczął komponować pierwsze mazurki. Wspomnienia z pobytu w Szafarni zawarł w humorystycznym „Kurierze Szafarskim”. Obecnie Ośrodek jest instytucją kultury mającą na celu popularyzację postaci Fryderyka Chopina i jego twórczości poprzez koncerty, konkursy oraz audycje muzyczne dla grup. Odwiedzający Szafarnię mogą w zabytkowych wnętrzach pałacu znaleźć wystawy poświęcone kompozytorowi, pospacerować po malowniczym parku otaczającym ośrodek lub napić się aromatycznej kawy żołędziowej, takiej, jaką pijał w tym miejscu Fryderyk Chopin.

Przez ponad 350 lat leżał ukryty tuż pod posadzką, nad jedną z krypt… Skarb, który od chwili odnalezienia w Katedrze Bydgoskiej pw. Św. Marcina i Mikołaja, rozbudza wyobraźnię to ponad 480 złotych monet, ozdoby, części stroju, w tym srebrne guzy i dekoracyjne rozety wysadzane kamieniami. Najstarszy pieniądz pochodzi z XVI wieku.  Apetyt na wrażenia podsycają odkryte krypty grobowe. W jednej z nich spoczywa, pełniący w latach 1845-1870 funkcję proboszcza ks. Józef Turkowski. Znalezisko można oglądać w Europejskim Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej (Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy).  Na wystawie poświęconej mennicy bydgoskiej, zwiedzający poznają także tajniki pracy mincerzy oraz historię miejsca, w którym niegdyś można było usłyszeć, jak sypały się stosy brzęczących monet.

Trzy spichrze przy ul. Grodzkiej 7-11, (które także są współczesnym logo Bydgoszczy) zostały zbudowane w latach 1793-1800 r. przez kupca Samuela Gotlieba Engelmanna. Pierwotnie kompleks składał się z pięciu spichrzy w zabudowie szeregowej. W 1960 roku doszczętnie spłonęły dwa spichrze. Zachowane spichrze w 1962 roku zostały zaadaptowane na cele ekspozycyjne bydgoskiego Muzeum. W 2006 roku zakończono ich gruntowny remont i modernizację wnętrz. Szczególnie ulubiony przez bydgoszczan, a zarazem charakterystyczny jest spichrz najbliższy ul. Mostowej, zwany nieraz „holenderskim" ze względu na krążynowy dwuspadowy dach. Przed tym spichrzem współcześnie zorganizowano niewielki amfiteatr oraz usytuowano brązowy model średniowiecznej Bydgoszczy.

"Przechodzący przez rzekę" zawitał do Bydgoszczy 1 maja 2004 roku dla upamiętnienia wejścia Polski do Unii Europejskiej. Autorem tej niezwykłej rzeźby jest Jerzy Kędziora. Fenomenem rzeźby jest fakt, iż umieszczono ją nad Brdą na linie rozpiętej pomiędzy brzegami.Tajemnica tkwi w przeniesieniu środka ciężkości poniżej poziomu liny. Dzięki temu rzeźba utrzymuje równowagę. "Przechodzącemu" towarzyszy jaskółka, w języku niemieckim jaskółka to schwalbe. A Szwalbe to nazwisko założyciela Filharmonii Pomorskiej, wybitnego bydgoszczanina. Rzeźbę można podziwiać w centrum miasta z mostu im. Sulimy Kamińskiego.

Exploseum (Centrum Techniki Wojennej DAG Fabrik Bromberg), to dawna tajna pohitlerowska fabryka zbrojeniowa, która stała się industrialną atrakcją turystyczną. Wkraczając do kompleksu DAG, przenosimy się do zupełnie innego świata. Obiekt mimo tego, że w roku 1945 został "rozmontowany" przez Armię Czerwoną jest znakomicie zachowany. Grube żelbetonowe ściany sprawiają wrażenie świeżo postawionych, a liczne zakamarki i monumentalne hale produkcyjne przyprawiają o stan zdumienia. Budowę kompleksu zapoczątkowano jesienią 1939 roku. System podziemnych tuneli pod DAG łącznie ma długość około 2 km, na różnych głębokościach. Na terenie fabryki produkowano głównie materiały wybuchowe oraz amunicję. Przy jej produkcji pracowali jeńcy oraz pracownicy przymusowi. Przez tryb oraz warunki pracy, fabryka była miejscem śmierci wielu osób.

Ratusz w Brodnicy został wybudowany w końcu XIV wieku. Jego pozostałości znajdują się w północnej pierzei trójkątnego rynku i są obudowane zabudową o charakterze mieszkalno – usługowym. Na pozostałe fragmenty dawnego ratusza składa się ośmioboczna wieża nakryta ośmiopołaciowym dachem namiotowym, krytym dachówką. Wieża posiada na najwyższej kondygnacji tarczę zegarową. We wnętrzu ratuszowej wieży zawieszone są dwa dzwony. Jeden pochodzi  z 1553, a drugi z 1554 roku i na pewno starszy z nich, a prawdopodobnie oba ufundował starosta brodnicki Rafał Działyński herbu Ogończyk. Poniżej wieży znajdują się widoczne fragmenty gotyckiego szczytu podzielonego lizenami i ozdobionego blendami. W latach 1598-1646 budynek ratusza służył m.in. jako siedziba zboru ewangelickiego. W 1631 roku podczas pożaru miasta budynek uległ częściowemu spaleniu. Podobno był później nieznacznie wyremontowany i pełnił funkcje mieszkalne. Pewnym natomiast jest, że w połowie XIX wieku został ostatecznie rozebrany, a jedyne co zachowało się ze starego ratusza to widoczne do dzisiaj wieża i część szczytu. 

Fort IV to jeden z głównych fortów zewnętrznego pierścienia Twierdzy Toruń. Zbudowany w latach 1878-1884 otrzymał imię pruskiego generała Johana Davida Yorcka, po przejęciu Fortu przez wojsko polskie w roku 1926 otrzymał imię polskiego hetmana koronnego – Stanisława Żółkiewskiego. Fort IV jest bardzo dobrze zachowanym fortem artyleryjskim, w którym każdy może zobaczyć jak wygląda fosa sucha, przejść podziemną poterną, wejść do Prochowni, kaponiery, Wartowni, do stanowiska obserwacyjnego piechoty typu WT 90, a także do remiz działowych. Jest to miejsce, które turyści mogą zwiedzać indywidualnie lub w grupach, z przewodnikiem, w dzień lub w nocy, w blasku pochodni i z ciekawymi atrakcjami. Fort IV posiada własną bazę noclegową (140 miejsc) i gastronomiczną w postaci Fortecznej Restauracji. W salach i na dziedzińcach odbywają się konferencje, imprezy rodzinne i firmowe, a cały rok wypełniają cykliczne imprezy: Półkolonie, Saloniki Artystyczne, Bale Karnawałowe, Pikniki Majówkowe i wiele innych.

Brama Chełmińska w Brodnicy to element średniowiecznych obwarowań miejskich i jedna z najokazalszych i najlepiej zachowanych w Polsce bram z czasów krzyżackich. Zbudowana została w latach 1310 – 1330, prawdopodobnie podczas budowy murów miejskich. Konstrukcja bramy posadowiona jest na planie kwadratu. Posiada charakterystyczne schodkowe szczyty ze sterczynami, a także zakończone półkoliście i otynkowane blendy okienne. Budowla posiada drewniane stropy i siodłowy dach kryty dachówką. Od strony północnej brama posiada fragment tzw. szyi bramnej oraz drewnianą rekonstrukcję dawnej brony bramnej. Jeśli chodzi o przeznaczenie obiektu to oprócz funkcji obronnych, przez pewien okres w XIX wieku brama służyła jako więzienie miejskie. W późniejszym czasie w jej przejeździe znajdowała się również waga miejska. W roku 1898 bramę poddano renowacji, dokonując rekonstrukcji szczytów budowli. W latach 70. XX wieku bramę wraz z przylegającą do niej kamienicą adaptowano na siedzibę muzeum. Obecnie oprócz oddziału Muzeum w Brodnicy w bramie mieści się galeria sztuki współczesnej.

Rotunda Św. Prokopa to jedna z najstarszych romańskich świątyń (XII w.), a zarazem największa romańską rotunda w Polsce. Wyjątek europejski stanowi prostokątne prezbiterium z oryginalnym sklepieniem. Od północy przylegają dwie asymetrycznie absydy, a od zachodu cylindryczna wieża. Prawie wszystko z tego kościoła zbudowane jest z ciosów granitowych, z elementami konstrukcyjno-dekoracyjnymi z piaskowca, a cegła jest elementem zastosowanym nieco później. Do 1779 r. świątynia funkcjonowała pw. św. Krzyża. Za czasów wojen napoleońskich od 1812 r. służyła jako spichlerz, następnie jako dzwonnica. Podczas II wojny światowej Niemcy zrobili z kościoła magazyn i wycofując się podłożyli materiały wybuchowe, mury wytrzymały, ale zniszczono kopułę i górne partie wieży. Odbudowa trwała kilka lat po wojnie. Wśród surowego wyposażenia świątyni można zauważyć: tympanom fundacyjny kościoła (kopia), pusty romański grobowiec – przypuszczalnie fundatora, najstarsze w Polsce stacje drogi krzyżowej (1531 r.). W zachodniej części znajduje się empora (biforium), w której zasiadali królowie i dostojnicy. Prawdopodobnie przebywali tam Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagielończyk, Zygmunt Stary i inni. U wejścia do kościoła stoi XII-wieczna romańska kropielnica, w całości wyciosana w jednym kamieniu.

Bazylika Św. Trójcy jest budowlą romańską z przełomu XII/XIII w. - konsekrowana w 1216 r. Świątynia była kilkukrotnie przebudowana: raz w stylu gotyckim, a drugi w barokowym. Fasada kościoła od XVIII w. barokowa, do pewnych wysokości jest jednak zachowany romański kamień, świadczą o tym pozostawione w wielu miejscach nieotynkowane romańskie ciosy. Kościół jest trójnawową bazyliką, wzniesioną na planie krzyża łacińskiego, a prezbiterium zakończone absydą z dwiema kaplicami po bokach. Wśród licznych ołtarzy należy zwrócić szczególną uwagę na relikwiarzowy ołtarz Krzyża Świętego (658 relikwii świętych i męczenników oraz relikwię Krzyża św.), najcenniejszą częścią ołtarza jest ogromny krucyfiks z gotycką figurą Chrystusa Ukrzyżowanego (ok. 1361 r.). Najcenniejszym zabytkiem świątyni są dwie romańskie kolumny z personifikacją cnót i przywar ludzkich. Datowane są one na II połowę XII w. Chociaż mają już ponad 800 lat, to przez ponad 200 lat nikt o nich nie wiedział, gdyż były obmurowane cegłą do 1946 r. Wówczas profesor Zdzisław Kępiński odkrył je w barokowych filarach.

Planetarium im. Władysława Dziewulskiego w Toruniu zostało otwarte w 1994 roku. Prowadzi seanse astronomiczne wzbogacone o elementy interaktywne oraz audiowizualne. W planetarium oprócz możliwości oglądania panoram wszechświata można także sterować urządzeniami sondy kosmicznej Cassini, tylko o połowę mniejszej od oryginalnej, która cały czas pracuje na orbicie Saturna. Dodatkowo, do dyspozycji odwiedzających jest zestaw urządzeń, które ilustrują najbardziej powszechne zjawiska występujące we Wszechświecie. Planetarium to także obserwacje na żywo przez teleskop, a spotkania tego typu organizowane są co pewien czas. Toruńskie planetarium jest jednym z największych w Polsce. Tworząca sztuczne niebo kopuła ma 15 metrów średnicy. Wewnątrz planetarium w sali projekcyjnej znajduje się 196 miejsc.

Barokowy pałac w Bagnie koło Obornik Śląskich powstał na początku XVIII wieku. Najstarsza część gmachu została wybudowana na zlecenie hrabiego Heinricha Leopolda Seher-Thos. Budowla wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk, aż w końcu w 1905 roku stała się własnością Georga Kisslinga, który dokonał modernizacji i rozbudowy pałacu. Powstała wówczas jego druga część w stylu neobarokowym zwana Nowym Pałacem. Po śmierci Kisslinga majątkiem zarządzał jego syn, który w 1927 roku sprzedał Bagno Śląskiemu Towarzystwu Kredytowo – Ziemskiemu. W 1930 roku majątek przeszedł w ręce Zgromadzenia Salwatorianów, które urządziło w pałacu studium filozoficzno-teologiczne. W czasie II wojny światowej salwatorianie opuścili budynek, w którym ulokowano obóz dla wysiedleńców. Po wojnie obiekt przejęli salwatorianie prowincji polskiej tworząc w nim w 1953 roku istniejące do dzisiaj Wyższe Seminarium Duchowne oraz klasztor. W skład zespołu pałacowo – parkowego w Bagnie wchodzi zarówno pałac jak i otaczający go park krajobrazowy o powierzchni 5 hektarów, z licznymi egzemplarzami wiekowych drzew. W parku zachował się również drewniany kościół, grota i tzw. altana filozofów. Obiekt udostępniono do zwiedzania w dni świąteczne w godz. 13-17, lub w innym terminie po wcześniejszym zgłoszeniu.

Pierwsze wzmianki nt. Urazu pochodzą z początku XIII wieku i dotyczą grodu kasztelańskiego. Istnienie miasta i zamku potwierdzono w 1312 roku w akcie dziedzicznym. Daty powstania zamku, ani pierwszego fundatora nie dało się jednoznacznie określić, a wśród historyków występują na ten temat poważne rozbieżności. Zamek usytuowano w zakolu Odry i otoczono wałem ziemnym. Budynek tworzyła mieszkalna wieża wpisana w zachodni narożnik murów obronnych.  Rozbudowę zamku w Urazie przypisuje się Christophowi von Skopp, który podwyższył warownię o kolejne piętra i nowe umocnienia. W roku 1630 r. w zamku przy trakcie od północy dobudowano dwie wieloboczne wieże zwieńczone hełmami, wprowadzono murowane podziały wnętrz, a całej budowli nadano formę barokową, Zamek w Urazie wielokrotnie przechodził z rąk do rąk po 1810 roku rozebrano część murów obronnych i most zwodzony, a fosy zasypano. Budowlę przebudowano w drugiej połowie XIX wieku likwidując elementy pierwotnego wystroju. Zaniedbany gmach podupadał i ostatecznie uległ zniszczeniu podpalony w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich. W 1956 roku zabezpieczono budowlę jednak nie zatrzymało to postępującej degradacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną i przechodzi powolną rewitalizację.

Przez przemysłową dzielnicę Wałbrzycha – Podgórze, przebiega malownicza linia kolejowa Wałbrzych Główny – Kłodzko Główne. Już od samego początku tej linii na pewno  wzbudza ciekawość zabytkowy, czynny wiadukt kolejowy przebiegający nad ulicą Niepodległości w Wałbrzychu. Wiadukt ten to potężna stalowa konstrukcja. Został zbudowany w 1880 roku. Jest to trójprzęsłowa konstrukcja o długości 120 metrów, każde z przęseł ma długość 40 metrów. Wysokość wiaduktu wynosi 20 metrów. Jadąc pociągiem, z wiaduktu można podziwiać ciekawe widoki Podgórza i okolic. A zaledwie parę kilometrów dalej rozpoczyna się najdłuższy kolejowy tunel w Polsce pod Małym Wołowcem, a więc kolejna turystyczna atrakcja. Warto wspomnieć, że wiadukt ten wielokrotnie został pokazany w filmie Andrzeja Jakimowskiego pt. „Sztuczki”.

Drewniany kościół w Rybnicy Leśnej powstał ok. 1600 r. choć różne źródła podają że mógł powstać w 1557 r. Świątynia wzniesiona jako kościół ewangelicki w 1654 roku przejęta została przez kościół rzymskokatolicki. Orientowana, drewniana bryła powstała na kamiennej podmurówce. Posiada nawę na rzucie kwadratu z mniejszym od niej prostokątnym prezbiterium. Wnętrze ozdobione jest późnorenesansową polichromią o wzorach geometrycznych i roślinnych. Ponadto na uwagę zasługują ołtarz główny, ambona, chrzcielnica i ławki renesansowe z początku XVII w, a na ścianach także piaskowcowe epitafia z XVII i XVIII w. Dach dwukalenicowy, kryty gontem z sześcioboczną wieżyczką zwieńczoną hełmem z latarnią, oraz krzyżem i chorągiewką. W pobliżu kościoła w kamiennym ogrodzeniu znajduje się czworoboczna dzwonnica bramna z iglicowym dachem krytym gontem. Niegdyś w dzwonnicy mieściły się trzy dzwony, dziś pozostał tylko jeden z 1608 r.

Historia parafii św. Franciszka z Asyżu w Wałbrzychu – Podgórzu sięga roku 1887, kiedy to dr Franz, kanonik wrocławski, objął 6 ha gruntu z budynkami: oberży, gorzelni i sali teatralnej w Podgórzu. Wówczas to, w latach 1888-1889, część gospody przebudowano, tworząc we wnętrzu kościół pomocniczy św. Franciszka. Świątynia zajmowała teren prezbiterium obecnego kościoła i była budowlą jednonawową. Przełomowym w życiu parafii był rok 1933, w którym 2 lipca położono kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Prace budowlane zakończono w 1937 roku, poświęcając uroczyście malowidła ścienne przedstawiające sceny z życia św. Franciszka. Na kościelnej wieży zawisły trzy dzwony, które w czasie II wojny światowej skonfiskowano, przeznaczając na cele zbrojeniowe. Obecnie na wieży znajdują się dwa dzwony: Maryja Królowa Polski i św. Franciszek. W 1945 r. duszpasterstwo w parafii św. Franciszka z Asyżu objęli Księża i Bracia Pallotyni.

Ratusz w Lubaniu to ważny punkt na mapie każdego turysty odwiedzającego to miasto. Został wzniesiony w latach 1539-1544 według projektu nieznanego architekta. Ratusz to najokazalsza świecka budowla i jeden z najcenniejszych zabytków architektury renesansowej na Górnych Łużycach i Dolnym Śląsku. Budynek wielokrotnie padał ofiarą pożarów. W XIX w. przeprowadzono wewnątrz ratusza szereg prac modernizacyjnych i renowacyjnych. Zagospodarowano wewnętrzną przestrzeń budynku, a w 1820 r. wyremontowano wieżę. W takim stanie ratusz nie pozostawał zbyt długo. Największych zniszczeń dokonały pociski artyleryjskie i rosyjsko-niemieckie walki o Lubań w 1945 r. Poważnie nadszarpnięta konstrukcja groziła zawaleniem. Mimo to nowa polska administracja miasta podjęła decyzję o jego odbudowie, która rozpoczęła się na początku lat 50. i trwała z przerwami aż do roku 1972. Obecnie w ratuszu mieści się biblioteka, muzeum, sala ślubów i sala rajców.

Lubań to urocze miasto z ponad 800-letnią historią, położone w południowo-zachodniej części Polski w województwie dolnośląskim, na Pogórzu Izerskim w dolinie rzeki Kwisy. Posiada jeden z piękniejszych herbów na Dolnym Śląsku. Herb miasta Lubania przedstawia umieszczony na błękitnym tle fragment muru miejskiego zwieńczonego blankami i dwiema wieżami po bokach. Pośrodku murów jest otwarta brama z podniesioną do połowy kratą. Nad nią znajduje się czerwono-czarna tarcza herbowa ze skrzyżowanymi srebrnymi kluczami. Powyżej tarczy między skrzydłami widnieje srebrny lew z królewską koroną.

Po raz pierwszy kościół parafialny  św. Jerzego w Szalejowie Górnym wzmiankowany był w 1366 roku. Obecny gotycki kościół wybudowano w drugiej połowie XIV wieku. W 1765 roku został przebudowany w stylu barokowym. Jest to kościół jednonawowy, orientowany z węższym, zakończonym trójbocznie prezbiterium, nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W kościele nad nawą znajduje się malowany plafon. Godnymi uwagi zabytkami są także renesansowy nagrobek z końca XVI wieku oraz gotycka rzeźba Piety z początków XV wieku. Rzeźba ta jest jedną z najstarszych rzeźb gotyckich w drewnie na świecie, a przedstawia figurę Matki Boskiej Bolejącej z ciałem zmarłego Jezusa na kolanach. Kościół w Szalejowie Górnym to typowa świątynia obronna z zachowanym potężnym murem i strzelnicami. Charakter obronny kościołowi nadano w XV wieku w związku z coraz liczniejszymi najazdami husyckimi. Mur obronny zachował się w dobrym stanie prawie w całości, a w jego południowej części widnieją nawet ślady strzelnic szczelinowych, przez które można było oddawać strzały. W otoczeniu kościoła od zachodniej strony znajduje się dzwonnica  z 1682 roku z gotyckim dzwonem z 1354 roku. Do dzwonnicy przylega dawna kaplica nagrobna z ciekawymi epitafiami dawnych właścicieli tych ziem.

Budynek dawnego teatru zdrojowego w Dusznikach – zwany „Dworkiem Chopina” powstał w 1802 roku. Uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę odbyła się w  1802 roku. Do końca 1805 roku wykonano wszystkie zaplanowane elementy. Dziś Dworek Chopina, jest najstarszym obiektem w dusznickim zdroju. W Dworku od zawsze skupiało się życie kulturalne uzdrowiska. W 1826 dał w nim swój pierwszy charytatywny koncert F. Chopin. Obiekt jest codziennie dostępny dla zwiedzających w godzinach 10.00-17.00. Obejrzeć go można za symboliczną opłatą 1 zł. Każdy zwiedzający otrzyma gratis oficjalną miejską pocztówkę, którą można przyozdobić pamiątkową pieczęcią z wizerunkiem Dworku Chopina. Można tam również uzyskać informację dotyczącą pozostałych zabytków w mieście i nabyć pamiątki. W pierwszej połowie sierpnia odbywa się w nim Międzynarodowy Festiwal Chopinowski, (pierwszy Festiwal odbył się 25-26 sierpnia 1946 r.) W Dworku  odbywają się w  również: Festiwal Mendelshona oraz Muzyka Epok, a przez cały rok jest to centrum dusznickiej kultury.

Pierwsza wzmianka o średniowiecznym kościele w tym miejscu pochodzi z 1343 roku. W latach 1670 – 1675 świątynię jednak rozebrano, a na jej miejscu zbudowano kościół barokowy z dobudowaną w 1691 roku wieżą zakończoną barokowym hełmem z prześwitem. Kościół jest orientowany, otoczony rzędami kaplic z emporami. Fundatorem nowego kościoła był opat krzeszowskiego klasztoru Cystersów, Bernhard Rosa, a architektem prawdopodobnie Martin Allio. Mimo stosunkowo ubogiej w zdobienia elewacji zewnętrznej, wnętrze świątyni zachwyca bogatym wyposażeniem.  Ołtarz główny z lat 1712–1713 wykonał rzeźbiarz z wrocławskiego warsztatu Christopha Königera. Znajdujący się w ołtarzu obraz Świętej Rodziny namalował  prawdopodobnie Felix Anton Scheffler. Godna uwagi jest także bogato zdobiona ambona. Na baldachimie przedstawiono figury św. Piotra i Pawła oraz Chrystusa błogosławiącego, a na balustradzie kosza – płaskorzeźbione popiersie św. Bernarda. W kaplicy południowej znajduje się interesująca późnogotycka płaskorzeźba „Koronacja Maryi”, natomiast w północnej kopia obrazu  Petera Brandla „Święty Jan Nepomucen rozdający jałmużnę”. Ciekawostką jest także ważący blisko 500 kg. zegar z 1781 roku, zamontowany na kościelnej wieży. Zegar  został  ręcznie wykuty w Krzeszowie, a po renowacji odzyskał dawną sprawność. To tylko niektóre z licznych zabytków w chełmskim kościele, który z zewnątrz niepozorny zaskakuje skalą i klasą.

Ratusz w Wołowie jest następcą ratusza, który powstał w drugiej połowie XV w. Ratusz został przebudowany w latach 1689 i 1767. W 1819 roku dobudowano do niego główny odwach mieszczący wartownię.  Kolejny raz rozbudowano ratusz na początku XX wieku. W 1945 roku budowla uległa całkowitemu spaleniu. Budynek jednak zrekonstruowano w latach 1958-1962 i do czasów obecnych pełni on funkcje administracyjne. Główne wejście do ratusza ozdobione jest barokowym portalem z kartuszem. Do wejścia prowadzą dwubiegowe schody na szczycie których znajduje się figura św. Jana Nepomucena z 1723 roku. W części piwnicznej oraz na parterze budynku zachowały się sklepienia krzyżowo-żebrowe. Południową elewację ratusza zdobią herby książęce Piastów legnicko-brzesko-wołowskich z końca XVII w. Południowo-zachodnia część ratusza to dawny budynek wagi miejskiej. Do budynku tego i głównej bryły ratusza przylega wieża ratuszowa, dołem o przekroju kwadratowym, wyżej ośmioboczna. Wieża nakryta jest blaszanym, cebulastym hełmem zwieńczonym latarnią. Ratusz w Wołowie jest siedzibą Urzędu Miejskiego.