Lista znaczków

Wieś Skrzynki została założona na prawie niemieckim przed 1357 r. Przez stulecia majątek w Skrzynkach wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż w latach 70. XIX w. stał się własnością Gustava Bertholda Ifflanda, który wkrótce rozpoczął budowę eklektycznego dworu. Rodzina Ifflandów gospodarowała w Skrzynkach do 1945 r., po czym wyjechała do Niemiec. Po wojnie wojska Armii Czerwonej zrabowały pozostały majtek. Dwór przeszedł w ręce Skarbu Państwa i przez lata użytkowania stopniowo popadał w ruinę. Po przebudowie w 1985 r. funkcjonował w nim ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy  Rejonu Dróg Publicznych w Puszczykowie. W 2015 r. właścicielem dworu i parku w Skrzynkach został powiat poznański. Dwór poddano  remontowi, powiększając jego powierzchnię. W budynku znalazło się miejsce na 3 sale konferencyjne, restaurację, bar, saunę, pokoje noclegowe oraz galerię fotografii i Salę Pamięci i Tradycji, w której eksponowane są zbiory kolekcjonerów, a także pamiątki  przekazane przez rodzinę Iffland. 10 czerwca 2020 r. powołano Instytut Skrzynki – Instytut Dokumentacji, Rozwoju i Promocji Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego. Dwór Skrzynki stał się siedzibą tej samorządowej instytucji kultury.

Parowozownia w Gnieźnie zlokalizowana jest po południowej stronie gnieźnieńskiej stacji kolejowej i przykuwa wzrok charakterystyczną zabudową. Na szczególną uwagę zasługuje tu jednak kolejowy żuraw węglowy, który pod koniec 2024 roku został wpisany do Rejestru Zabytków. Żuraw ten powstał w latach 1941-1942 w Maschinenfabrik Deutschland w Dortmundzie i posiada napęd elektryczny wykonany w Berlinie przez firmę Siemens-Schuckertwerke. Żuraw oparty jest na metalowej ramie, w górnej części znajduje się obudowana drewnem budka sterownicza. Maszyna zachowała się w całości - wewnątrz znajdują się oryginalne silniki. Jeden z nich  obraca bęben z liną podnoszącą szczęki chwytaka unoszącego węgiel, drugi z silników swoją moc przekazuje do przekładni napędzającej układ jezdny, poruszający się po dwóch szynach o rozstawie 5 m. Szyny te umożliwiają przejazd żurawia na odcinku 300 metrów. Oryginalnie żuraw posiadał czterokomorowy zasobnik węglowy i użytkowany był przy obsłudze parowozów aż do lat 90. XX wieku. Obecnie jest to jedyny tego typu żuraw zachowany w Polsce i jeden z dwóch na całym świecie co czyni to urządzenie jednym z najważniejszych zabytków technicznych w Polsce.

Barokowo-klasycystyczny budynek Ratusza w Lesznie to historycznie siedziba władz miejskich, sądu, a nawet areszt i magazyn sprzętu strażackiego. Dziś to reprezentacyjna budowla o funkcjach kulturalnych i urzędowych. W swojej historii Ratusz płonął aż czterokrotnie, za każdym razem przy odbudowie zmieniając swój wystrój. Po pierwszym pożarze, w 1656 r., budynek odbudowano według projektu Martina Woydy. Po pożarze w 1707 r. za wystrój odpowiadał prawdopodobnie włoski architekt Pompeo Ferrarii. Przebudowa z lat 1786-1789 przypisywana jest królewskiemu architektowi Dominikowi Merliniemu, autora projektu pałacu na wodzie w warszawskich Łazienkach. Ratusz spłonął całkowicie w 1790 r. Odbudowano go po wojnach napoleońskich w 1817 r. Nie odtworzono jednak wysokiego dachu, a wykonano jedynie dach płaski zasłonięty attyką. Od tego czasu budynek w całości pokryty był tynkiem piaskowo wapiennym. Dopiero w latach 60 XX w. zaczęto mu nadawać nowe kolory, najpierw brązowe, a później różowe lub pomarańczowe. Przy ostatnim remoncie elewacji, wykonanym w latach 2019-2020 odtworzono na podstawie badań architektonicznych kolorystykę budowli z przełomu XIX i XX w.

Pruski schron Piechoty I2IVa zbudowany został w latach 80. XIX wieku. Schron był częścią pruskiego systemu obronnego, mającego na celu ochronę granic i utrzymanie kontroli nad terytorium. Jego konstrukcja była typowa dla tego okresu, z 6 kazamatami zaprojektowanymi do zapewnienia maksymalnej ochrony żołnierzom. Modernizacja schronu przed I wojną światową była odpowiedzią na zmieniające się potrzeby militarne, a jego zajęcie przez powstańców w 1918 roku podkreślało rolę obiektu w lokalnych zmaganiach o niepodległość. W dwudziestoleciu międzywojennym schron zyskał nowe znaczenie, stając się miejscem schronienia dla najuboższych mieszkańców Poznania. W sierpniu 1939 r. dobudowano do niego schron obserwacyjno-bojowy, który pomieścił jeden ciężki karabin maszynowy wz. 30. W czasie II wojny światowej obiekt wykorzystywany był jako magazyn przez armię niemiecką, a podczas bitwy o Poznań w 1945 r. stał się jednym z kluczowych punktów oporu na północnym odcinku.

Późnobarokowy pałac myśliwski we Włoszakowicach to unikatowa budowla wzniesiona na planie trójkąta w latach 1749-1751. Pałac stanął na terenie wyspy o pięciokątnym zarysie, w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się zamek Krzysztofa Opalińskiego. Włoszakowicki pałac został zbudowany w typowym dla tego rodzaju budowli układzie. W centrum pałacu znajduje się duża sala na planie trójkąta równobocznego, od której wychodzą drzwi do pozostałych gabinetów. Pierwotnie nakryty był kopułą, którą utracił jeszcze przed rokiem 1848. Aleksander Józef Sułkowski, będąc jednym z pierwszych polskich masonów, zaprojektował swoją letnią rezydencję na wzór trójkątnej kielni, symbolu wolnomularstwa. W podziemiach sali trójkątnej do dziś znajduje się sala terrarna, potocznie zwana masońską. To właśnie w niej miały się odbywać spotkania loży, natomiast jej ściany wyglądają jak wykute w skale. Dziś położony w malowniczym parku pałac jest siedzibę Urzędu Gminy i jest udostępniony do zwiedzania.

UWAGA! - W Gminnym Ośrodku Kultury we Włoszakowicach istnieje możliwość zakupu znaczka jedynie płacąc kartą płatniczą. 

Izba Pamięci Władysława Reymonta to miejsce poświęcone życiu i twórczości jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, laureata literackiej Nagrody Nobla za powieść „Chłopi". Znajduje się ono na pierwszym piętrze zabytkowego pałacu w Kołaczkowie, w powiecie wrzesińskim, gdzie Reymont mieszkał w latach 1920–1925. Nabył go w roku 1920 wraz z przyległymi terenami. W pałacu spędził zresztą ostatnie lata swojego życia, angażując się w rozwój i zarządzanie majątkiem. Izba Pamięci została urządzona w części pomieszczeń pałacu. Gromadzone są w nich liczne pamiątki związane z literatem. Ekspozycja obejmuje kopie listów i kart pocztowych pisanych przez Reymonta, dokumenty ilustrujące starania związane z zakupem Kołaczkowa, plan majątku oraz dokumenty dotyczące jego zarządzania. W jej skład wchodzą także tomy dzieł pisarza, znaczki, kartki pocztowe, fotografie przedstawiające wnętrza biblioteki oraz gabinetu w warszawskim mieszkaniu pisarza, widok altany w parku i alei grabowej.

Trzynawowa świątynia powstawała w latach 1592–1597 w stylu późnorenesansowym o cechach gotyckich. Fundatorem tego pierwszego murowanego kościoła w mieście był Jan Rozdrażewski – ówczesny dziedzic Krotoszyna, który wybudował go dla braci czeskich. W roku 1601 wdowa po Janie – Katarzyna z Potulickich – przekazała świątynię kościołowi rzymskiemu, stała się ona wówczas siedzibą miejscowej parafii. Wewnątrz znajduje się ołtarz główny z kopią obrazu Rubensa „Zdjęcie z Krzyża” oraz 10 ołtarzy bocznych z XVII i XVIII w. Krotoszyńską farę dwukrotnie dotknęły pożary – w roku 1681 oraz podczas wielkiego pożaru miasta w 1774. W latach 1847-1848 nadbudowano wieżę kościoła, a od 1984 farę etapami remontowano, nadając jej efektownego blasku. W roku 2019 świątynię podniesiono do godności bazyliki mniejszej.

Kościół św. Fabiana i Sebastiana wybudowano jako świątynię szpitalną ok. 1572 r. Powstał na planie krzyża greckiego i ma konstrukcję zrębową, a jego fundatorem był dziedzic Jan Rozdrażewski. W roku 1813 świątynię gruntownie wyremontowano i dobudowano do niej wieżę oraz wieżyczkę na sygnaturkę. W 1630, w związku z często nawiedzającymi Krotoszyn epidemiami, w kościele postawiono ołtarz św. Rocha, patrona chroniącego przed zarazami, stąd potocznie nazywa się go „kościółkiem św. Rocha”. Z czasem wokół świątyni powstał cmentarz, zlikwidowany przez Niemców w latach 1940–1941. Od I poł. XIX do II połowy XX w. kościół pełnił funkcję kaplicy cmentarnej. Od roku 2008 świątynia jest kościołem patronalnym Kurkowych Bractw Strzeleckich w diecezji. W ostatnich latach kościół gruntownie odrestaurowano.

Wigwam w Przyłęku w gminie Nowy Tomyśl powstał w ciągu 14 miesięcy, a jego oficjalne oddanie do użytku nastąpiło w lipcu 2009 r. Obiekt  ma 15,5 m wysokości i 12 m średnicy. W środku znajduje się dobrze wyposażone zaplecze kuchenne, a w centrum palenisko - przy którym często odbywają się różnego rodzaju imprezy, spotkania i biesiady. Od kilku lat mieszkańcy i sympatycy Przyłęku w październiku spotykają się tam na Święcie Plindza. Wtedy też można skosztować samodzielnie upieczonych na palenisku placków ziemniaczanych oraz popróbować swojskich nalewek robionych z tutejszych ziół i owoców. Nie można zapomnieć, że to właśnie tu, co roku w lipcu odbywa się dwudniowy piknik, na który zapraszani są niezwykli goście, a także, że jest to miejsce organizacji zawodów Solid MTB. Przy wigwamie znajduje się: wiata biesiadna, duży plac zabaw dla dzieci oraz świetlica wiejska. Zdecydowanie jednak uroku temu miejscu dodaje ostatni projekt Zielone Serce Przyłęku - niedawno założony ogród – odpowiednia przestrzeń na wypoczynek. W jego urokliwych zakątkach można relaksować się wdychając woń kwiatów, wsłuchując się w niezwykłą muzykę płynącą prosto z lasu.

Szlak Chodzieskich Karzełków Płomienistych powstał w maju 2024 roku. Spacerując po malowniczych uliczkach Chodzieży, napotkać można 11 niewielkich, lecz pełnych uroku figur karzełków, które ożywiają miejską legendę pochodzącą ze zbioru „Opowieści i legendy chodzieskie” wydanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Chodzieży. Legenda głosi, że dawno temu żyły w Chodzieży małe, pomocne istoty – karzełki. Te dobre duszki wspierały mieszkańców w codziennych trudach, zachęcając do czynienia dobra. Dziś karzełki powróciły, by ponownie towarzyszyć nam w codziennym życiu – tym razem w postaci uroczych figur. Karzełki umieszczone są w starannie wybranych miejscach miasta, tworząc wyjątkowy szlak turystyczny. Spacerując od jednej figurki do drugiej, można nie tylko podziwiać ich urok i kunszt wykonania, ale także poznać Chodzież, albowiem figury, poprzez swoją nazwę i posiadane atrybuty, nawiązują do ważnych symboli miasta.

W południowo-wschodnim narożniku rynku, w miejscu, w którym rozpoczyna się ul. Poznańska, stoi ratusz z 1897 r. Wybudowany z czerwonej cegły, eklektyczny, dwupiętrowy budynek z trzema trójkątnymi zwieńczeniami. Jak podaje w swoich wspomnieniach dr Kazimierz Wróblewski, ówcześni mieszkańcy nazwali je „oślimi uszami członków magistratu”. We wschodnim zwieńczeniu okrągły kartusz z XIX-wiecznym herbem miasta. Na tympanonie centralnego ryzalitu widoczna data budowy gmachu – 1897 r., poniżej zegar. W wejściu od ul. Poznańskiej zabytkowe drzwi drewniane, z kutą kratą w kształcie stylizowanego herbu miasta. We wnętrzach nowszej części ratusza pochodzącej z lat 70. XX w. znajduje się obraz przedstawiający rynek widziany z ratusza w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Twórca obrazu zostawił po sobie także zachowane do dziś płótna, na których uwiecznił wieżę wodociągową oraz kościół św. Krzyża. Są one doskonałą dokumentacją miasta z czasów II wojny światowej.

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku - oddział Muzeum Okręgowego w Pile, prezentuje architekturę wiejską z terenu północnej Wielkopolski, a dokładniej z Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Na obszarze 13 ha znajdują się chałupy, budynki gospodarcze, stodoły, remiza, kuźnia, wiatraki, tartak, kościół, oraz obiekty tzw. małej architektury czyli m. in.: studnie, piece chlebowe, kapliczki przydrożne, gołębnik, piwnica ziemna. Budynki przeniesione na teren skansenu i rekonstrukcje obrazują budownictwo wiejskie od XVIII w do lat 30. XX w. Znajdują się tu zarówno budowle o konstrukcji szkieletowej, chałupy podcieniowe, drewniane, kryte zarówno strzechą, gontem lub dachówką. Wystroje wnętrz przedstawiają kulturę materialną mieszkańców regionu od końca XIX do połowy XX w. W chałupach zaprezentowano m. in.: szkołę wiejską, sklep, karczmę, warsztat szewca i kowala. Do najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu należą chałupy podcieniowe z przełomu XVIII i XIX wieku z Dźwierszna Wielkiego i Głubczyna.  Muzeum gromadzi również zbiory współczesnej sztuki ludowej,  narzędzia rolnicze i rzemieślnicze oraz wiejskie środki transportu.

Muzeum Okręgowe w Pile działa od 15 sierpnia 1975 roku. Jego pierwszą siedzibą było niewielkie Muzeum biograficzne Stanisława Staszica. W 1997 r. Muzeum przeniesiono do odrestaurowanego i zmodernizowanego obiektu z II połowy XIX wieku przy ul. Browarnej. W 1998 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Zgodnie ze swoim statutem gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, głównie pochodzące z północnej Wielkopolski w tym Krajny. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną oraz  organizuje warsztaty tematyczne. W zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile zobaczyć można m.in. pamiątki i dokumenty obrazujące historię Piły, wyroby cechowego rzemiosła, pamiątki polskich i niemieckich rodów szlacheckich z płn. Wielkopolski, miejscowe judaika, obiekty polskiej i europejskiej sztuki użytkowej, a także eramikę grobową kultury łużyckiej i pomorskiej, narzędzia z kości i poroża z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu oraz 21 grup zakonserwowanego drewna z ok. 2500 r. p.n.e. Oddziałem Muzeum Okręgowego w Pile jest Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. 

Budynek powstał w 1830 roku przy ulicy Fryderykowskiej (dziś ulicy Chrobrego), po wielkim pożarze Gniezna, po którym wytyczono nowy plan przestrzenny miasta. Nowy ratusz w stylu klasycystycznym zaprojektował przybyły z Bydgoszczy pruski architekt Schildner. Gnieźnieński magistrat dwukrotnie przebudowywano – pod koniec XIX w. i pierwszej połowie wieku XX. Był siedzibą władz pruskich do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W 1918 r. pod ratuszem zebrali się powstańcy i stąd ruszyli w stronę koszar wojskowych, aby je zająć i ustanowić tym samym polską władzę w mieście. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 2000 r. Odrestaurowany w 2018 r., obecnie mieści się w nim kilka podmiotów: filia Miejskiego Ośrodka Kultury – Stary Ratusz, Biuro Rady Miasta, Urząd Stanu Cywilnego, Dom Powstańca Wielkopolskiego oraz Centrum Informacji Turystycznej.

Bolesław Chrobry - pierwszy koronowany władca Polski. Dla Gniezna władca szczególny – za jego panowania niepomiernie wzrósł status grodu, który stał się głównym ośrodkiem militarnym, religijnym i politycznym państwa piastowskiego. Polityczne i religijne znaczenie Gniezna za panowania Bolesława Chrobrego uległo szczególnemu wzmocnieniu za sprawą męczeńskiej śmierci biskupa praskiego Wojciecha. Chrobry popierał misję ewangelizacyjną przyszłego świętego w Prusach, a jego zwłoki wykupił i pochował w kościele w Gnieźnie. Przyczyniło się to do spotkania z cesarzem Ottonem III, który podczas tzw. Zjazdu Gnieźnieńskiego zadecydował o utworzeniu arcybiskupstwa w Gnieźnie. Chrobry został też uznany za przyjaciela Św. Cesarstwa Rzymskiego i brata cesarskiego, co stanowiło najwyższą godność w ówczesnym ceremoniale. To wszystko nadało władcy piastowskiemu rangę pozwalającą dostąpić godności królewskiej, a z Gniezna uczyniło główny ośrodek władzy w państwie pierwszych Piastów.

Wzgórze Gontyniec to najwyższe wzniesienie Wysoczyzny Chodzieskiej i najwyższy punkt Pojezierza Wielkopolskiego wznoszący się na wysokość 191,5 m n.p.m. Według przekazów ludowych, nazwa wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich od słowa gontyna – czyli od słowiańskiej budowali sakralnej. Gontyniec góruje nad Doliną Noteci, odległą od wzniesienia o 7 km. Na wzgórzu, czerwony, pieszy szlak PTTK krzyżuje się z żółtym. Wokół Gontyńca miłośnicy aktywnego wypoczynku korzystać mogą z ekstremalnych ścieżek rowerowych oraz biegowych. Gontyniec to także punkt spacerowy okolicznych mieszkańców, którzy szukają tu wytchnienia i kontaktu z naturą. Na szczycie wzniesienia znajduje się ponadto 34. metrowa, stalowa wieża obserwacyjna monitorująca stan okolicznych lasów, a także zadaszona wiata chroniąca turystów podczas mniej sprzyjającej aury.

Ekspozycja poświęcona porcelanie chodzieskiej znajduje się w dwóch salach Miejskiej Biblioteki Publicznej. W pierwszej eksponowane są wyroby z pierwszej ceramicznej fabryki fajansu z połowy XIX w., głównie majolikowe naczynia użytkowe, zdobione motywami kwiatowymi, bądź „cebulowym”, oraz fajans z końca XIX w. z fabryki annaburskiej. Kolejną grupę stanowią wyroby fabryki fajansu z czasów międzywojennych. Są to serwisy kuchenne, pojemniki na przyprawy, bombonierki, patery, zestawy toaletowe i rzadkie kompozycje figuralne. Chodzieskie wyroby z porcelany i porcelitu z XX w. to najnowsza sala w muzeum. Prezentowane są w niej eksponaty pochodzące z trzech chodzieskich fabryk. Wyeksponowano tu serwisy porcelanowe z czasów międzywojnia oraz te bardziej znane z lat 70 XX w. jak „Iwonę”, „Reginę”, czy „Berniego”. Sporą część zbiorów stanowią wyroby produkowane okazjonalnie jak wazony czy patery o charakterze propagandowym. Osobną gablotę stanowi porcelana techniczna i elektrotechniczna produkowana na początku XX w. w zakładzie nr 1, która kilkukrotnie uchroniła fabrykę przed upadkiem. Na ścianach sali i roletach okiennych zapoznać się można z fotografiami obrazującymi proces produkcji, kartami projektów, czy wykazami chodzieskich sygnatur z różnych okresów działalności. W pozostałej części muzeum eksponujemy pamiątki historyczne związane z miastem i okolicami, w tym przede wszystkim związane ze zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim. 

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Wieżę ciśnień w Kościanie zaprojektował inż. Xaver Geisler, a powstała ona w 1908 r. jako element systemu wodociągowego miasta. Bazuje ona na motywie londyńskiego Tower Bridge. Jej wysokość to 40 m. W czasie działań wojennych w 1945 r. w kościańskiej wieży ciśnień bronili się Niemcy. W rezultacie doszło do jej ostrzelania pociskami czołgowymi, a budowla doznała poważnych uszkodzeń dachu oraz głowicy. Zbiornik na wodę został podziurawiony niczym sito. Wieża eksploatowana była do końca pierwszej dekady XXI w. Dziś jest to wyjątkowy obiekt w skali kraju mieszczący ściany wspinaczkowe i prawdopodobnie jedyne na świecie, tak wyjątkowe, obserwatorium astronomiczne. Kościańska ściana wspinaczkowa to jeden z najciekawszych obiektów tego typu w Polsce. Można tu korzystać ze ścian wspinaczkowych o łącznej powierzchni 345 m² i sięgających wysokości ponad 18 metrów. Na szczycie wieży znajduje się jedyne na świecie obserwatorium astronomiczne, którego obrotowy dach nie jest kopułą, lecz pokrytym dachówką czteropołaciowym dachem namiotowym. Obserwatorium wyposażone jest w teleskop, kamerę oraz komputery z oprogramowaniem do obserwacji nieba.

Wieża widokowa w Łobżenicy jest dawną miejską wieżą ciśnień zaprojektowaną i wybudowaną w 1910 roku przez firmę Carl Francke z Bremy. Ówczesna wieża miała niecałe 36 metrów wysokości i w swojej głowicy, na wysokości 21 m mieściła zbiornik wodny o pojemności 100 m3, wykonany ze stali kowalnej. Średnica wewnętrzna cokołu wieży to 5,78 m, natomiast średnica głowicy to 7,6 m. Wieża ciśnień służyła mieszkańcom Łobżenicy do 1974 roku, kiedy wybudowano nową hydrofornię i zaprzestano użytkowania wieży. Od tego czasu popadała w ruinę. W 2010 roku podjęto decyzję o rewitalizacji wieży, którą odrestaurowano w 2011 roku. Od tego czasu budowla pełni funkcję wieży widokowej. Aby jednak dostać się do punktu widokowego, trzeba pokonać 122 stopnie. Trud wspinaczki wynagradzają widoki, jakie można podziwiać z wieży. Wartym zaznaczenia jest fakt, że po rewitalizacji oryginalna iglica znalazła się wewnątrz wieży, a na jej szczycie zamontowano kopię wykonaną na wzór oryginału, z dopisanym rokiem rewitalizacji.

Szreniawa to stacja położona na linii kolejowej pomiędzy Luboniem a Stęszewem. Znajduje się tutaj niewielki posterunek ruchu, dwa tory główne oraz dwa tory boczne, będące przedłużeniem toru głównego dodatkowego. Pomiędzy torami głównymi znajduje się dwukrawędziowy peron wyspowy. W zachodniej części stacji, na przedłużeniu toru nr 3a znajduje się rampa ładunkowa, która jednak pozostaje nieużywana. Również od strony zachodniej znajduje się budynek dworca, w którym mieści się nastawnia dysponująca, posiadająca urządzenia mechaniczne scentralizowane. Obecny układ torowy stacja zawdzięcza przebudowie na początku XXI w. Z uwagi na zabytkowy charakter linii, pozostawiono istniejące urządzenia sterowania ruchem kolejowym, wymieniono jedynie tarcze ostrzegawcze na świetlne oraz dobudowano tarcze ostrzegawcze przelotowe. Z nastawni obsługiwano też mechaniczne rogatki na przejeździe kolejowym, położonym od strony Stęszewa.

Zabytkowy budynek dawnej siedziby rawickiego Bractwa Kurkowego – strzeleckiej organizacji społecznej utworzonej już w 1642 r., stanął w 1903 roku w miejscu wcześniejszych zabudowań o tym przeznaczeniu. Okazała, zachowana do dziś dawna bracka kwatera, zbudowana została według projektu Carla Klimma zgodnie z założeniami eklektyzmu. Gmach z cegły klinkierowej zdobi data jego wybudowania umieszczona na fasadzie nad wejściem głównym, wyżej zaś na frontonie - płaskorzeźba z godłem Rawicza. Członkowie braci strzeleckiej, prócz przestrzeni do doskonalenia umiejętności strzeleckich i rozgrywania turniejów, potrzebowali miejsca, gdzie toczyć mogli życie towarzyskie i rozrywkowe stowarzyszenia – stąd rozbudowa siedziby. Początkowo rola Bractwa związana była z samoobroną mieszczan, a także z kultywowaniem postaw obywatelskich.  Gdy nikło widmo niebezpieczeństwa związanego z najazdami obcych wojsk, Bractwo Kurkowe przeobraziło się w organizację o charakterze sportowym. W 2022  r. przypada 380-lecie istnienia organizacji.

W południowej części Pyzdr znajduje się jeden z nielicznych w Wielkopolsce wiatraków typu holenderskiego. Podstawa wiatraka o średnicy 10,5 m murowana jest z cegły. Trójkondygnacyjny, ceglany trzon budowli przykrywa kopulasty, drewniany dach pokryty blachą. W obrotowej kopule znajdują się skrzydła wiatraka połączone z całym mechanizmem przekazującym napęd na koła młyńskie. Wiatrak w Pyzdrach został zbudowany w 1903 r., przez rodzinę Bartczaków. Pierwotnie budowla napędzana była wiatrem, jednak w okresie międzywojennym zmieniono napęd na elektryczny, zachowując jednak urządzenia związane z napędem wiatrowym. Po częściowym remoncie w połowie lat 70. XX wieku wiatrak działał jeszcze do lat 80. W latach 2018-2019 wiatrak zakupiła Gmina Pyzdry. Po rewitalizacji i nadaniu budowli wyglądu z lat 80. XX w. wiatrak zyskał funkcję dydaktyczno-muzealną.

Świątynia została wzniesiona w 1760 r. z fundacji wojewodzica poznańskiego Wiktora Raczyńskiego z Wojnowic. Obecny kościół jest trzecim z kolei wzniesionym na tym pagórku. Wykonany z drewna modrzewiowego, o konstrukcji szkieletowej, oszalowany. Jest architektoniczną perełką w stylu barokowym. Powstał na planie krzyża greckiego, z przybudówkami w postaci zakrystii i kruchty. Góruje nad nim pseudokopuła zwieńczona ośmioboczną wieżyczką zakończoną hełmem z latarnią. Centralne miejsce świątyni zajmuje barokowy ołtarz, z późnogotyckim krucyfiksem umieszczonym na tle drewnianej, srebrzonej draperii otoczonej rzeźbami. Uwagę zwraca także misternie rzeźbione tabernakulum, wewnątrz którego kryje się obrotowy tron boży. Obok ołtarza głównego znajdują się jeszcze cztery ołtarze boczne. Do cennych elementów wystroju należą drewniana ambona w stylu rokoko, ustawiona w kruchcie kropielnica z piaskowca z XVI w. i drewniany chór ze zdobiącą go polichromią przedstawiającą chór anielski. We wnętrzu wieżyczki znajdują się wizerunki polskich świętych: Kazimierza, Wojciecha, Jadwigi Śląskiej i Stanisława. Na stropie widoczne są sceny związane z kultem św. Wojciecha.

Wybudowany w latach 1846 – 1866 wg projektu wybitnego pruskiego architekta Fryderyka Augusta Stüllera dla hrabiego Władysława Radolińskiego, ówczesnego właściciela dóbr jarocińskich. Na przełomie XIX i XX wieku pałac był wielokrotnie rozbudowywany, ostateczny kształt uzyskał w 1911 roku. 4 grudnia 1917 roku w pałacowej bibliotece wybuchł pożar, który niemal doszczętnie zniszczył budynek. W rękach rodziny Radolińskich pałac pozostawał do wyzwolenia miasta przez armię czerwoną w styczniu 1945 roku. Po zakończeniu wojny w pałacu decyzją władz miejskich zlokalizowano szkołę podstawową oraz siedzibę biblioteki publicznej. W 1948 roku budynku zalazł swoją siedzibę Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy, który funkcjonował do końca XX wieku. W 2007 roku budynek przejęła Gmina Jarocin. Obecnie w pałacu funkcjonuje Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Muzeum Regionalne w Jarocinie.

Zespół pałacowy w Kwilczu obejmuje oficyny i budynki gospodarcze, a także przyległy do nich od wschodu park krajobrazowy. Sam pałac powstał w 1828 r. według projektu berlińskiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Budowla na planie prostokąta posadowiona została na kamienno-ceglanym fundamencie i wzniesiona z cegły. Piętrowy, ale podpiwniczony pałac ma cechy neorenesansowe. Od frontu znajduje się płytki pseudoryzalit, a od ogrodu prostokątny ryzalit z zadaszonym tarasem wspartym na ozdobnej, drewnianej konstrukcji. Elewacje ozdobiono delikatnym boniowaniem i gzymsami. Okna parteru duże, natomiast okna piętra mniejsze, ujęte profilowanymi obramowaniami. W pomieszczeniach pałacu, na piętrze mieściły się pierwotnie pokoje mieszkalne. Na parterze znajdowały się hall, salon, biblioteka oraz jadalnia. Po 1945 r. majątek przejął skarb państwa. Przez wiele lat mieścił się tu kombinat PGR, po którego upadku pałac niszczał. Dopiero w 2013 r. majątek został odzyskany przez spadkobierców przedwojennych właścicieli, którzy stopniowo przywracają mu dawną świetność.

Parafia św. Michała Archanioła w Kwilczu erygowana została już w XIII w. W 1766 r. obok istniejącego drewnianego kościoła wzniesiono budowlę murowaną. Fundatorami nowego kościoła byli bracia Kwileccy: Franciszek Antoni — kasztelan kaliski, Adam — kasztelan przemęcki i Jan — kasztelan międzyrzecki. Kościół ukończono w 1782 r. Świątynia posiada trzyprzęsłową nawę z przylegającym do niej prezbiterium. Od zachodu do kościoła w latach 1792-93 dobudowana została czworokątna wieża dwukondygnacyjna zwieńczona hełmem. We wnętrzu wykończonym w stylu Ludwika XVI znajduje się m.in. ołtarz główny z rzeźbą św. Michała Archanioła z przełomu XVII i XVIII w., dwa ołtarze boczne: jeden z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, drugi zaś z barokowym krucyfiksem i rzeźbą Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. Na uwagę zasługuje również ambona z sylwetkami aniołów podtrzymujących tablicę Dziesięciorga Przykazań, chrzcielnica ze sceną Chrztu Chrystusa oraz cztery nagrobki członków rodziny Kwileckich.

Schron przeciwatomowy w Kaliszu powstał prawdopodobnie pod koniec lat 50. XX wieku. W 1962 r. na pewno już istniał. Nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące budowy, a przynajmniej nic na ten temat nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że miejsce to w razie ataku atomowego miało być schronieniem dla najważniejszych oficjeli w Kaliszu. Schron miał być centrum dowodzenia i z niego miały być koordynowane działa dotyczące Kalisza i całego byłego województwa kaliskiego. Schron wyposażono w pomieszczenia operacyjne i urządzenia gwarantujące niezależne funkcjonowanie obiektu jak system filtrowo-wentylacyjny, agregaty prądotwórcze, centrala łączności, system kanalizacyjny, niezależne ujęcie wody pitnej czy system centralnego ogrzewania. Powierzchnia schronu to ok. 500 m kw. Swego czasu był to jeden z pilniej strzeżonych obiektów w mieście, mimo że o obecności podziemnej budowli nie świadczyło więcej niż obecność wjazdu oraz dwa szyby wentylacyjne wystające ponad trawnik. Mimo upływu lat schron wraz z wyposażeniem zachował się w doskonałym stanie.

Rawicka fara została zbudowana w latach 1900-1902 i reprezentuje styl neogotycki w architekturze. Do czasu jej powstania rolę kościoła parafialnego pełnił kościół franciszkanów reformatów pw. św. Antoniego Padewskiego. Konsekrowana w 1907 roku świątynia jest dziełem architekta Alexisa Langera. „Czerwony kościół”- jak potocznie nazywają go mieszkańcy - zwraca uwagę poprzez strzelistą, wysoką na 50 m wieżę. Trzynawowa budowla zwrócona jest wejściem głównym na stronę zachodnią, okna zdobią witraże. Wewnątrz zobaczyć można drewnianą ambonę, imponujące sklepienie kolebkowo-żebrowe oraz cztery ołtarze. W ołtarzu bocznym, po prawej stronie od głównego, centralne miejsce zajmuje słynny obraz Matki Boskiej Rawickiej z 1871 roku autorstwa Carla (Karla) Wohnlicha. W przykościelnym parku znajdują się: figura św. Stanisława Kostki, kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej Rawickiej autorstwa Romana Dworaka, na plantach natomiast, obok kościoła, stoi pomnik św. Jana Pawła II.

We wnętrzu kaliskiego ratusza w pomieszczeniach piwnic, na kondygnacjach wieży oraz na korytarzu trzeciego piętra znajduje się nowoczesna ekspozycja multimedialna poświęcona dziedzictwu historyczno-kulturowemu Kalisza. Ekspozycja ta nie jest wystawą muzealną. Ukazuje dzieje Kalisza od najdawniejszych czasów aż po czasy obecne. Zwiedzający z pewnością odkryją wiele historycznych tajemnic, ale też spotkają się ze związanymi z miastem postaciami. Wystawa inspiruje do poszerzenia wiedzy o życiu miasta i regionu i ma być impulsem do jego dalszego zwiedzania. Historyczna podróż w czasie rozpoczyna się w podziemiach ratusza, a następnie poprzez trzecie piętro i wieżę ratuszową prowadzi na jej szczyt do punktu widokowego, z którego rozpościera się piękna panorama Kalisza i okolic. Na poszczególnych kondygnacjach na zwiedzających czekają historyczne bloki tematyczne pozwalające prześledzić rozwój Kalisza, jego klęski i odrodzenie oraz obecne życie miasta.

Obrzycko, miasto w pow. szamotulskim, malowniczo położone na lewym brzegu rzeki Warty, przy ujściu do niej Samy, ok. 12 km na północny zachód od Szamotuł. Pośrodku, w centralnym punkcie rynku, o formie trapezu usytuowany został ratusz, fasadą zwrócony ku zachodowi. Wokół rynku rozlokowana zabudowa mieszkalna pochodząca z XIX i początku XX wieku. Budowa pierwszego ratusza miała miejsce ok. połowy XVII w. W 1739 r. został on zniszczony przez pożar, podobnie jak większość miasta. W 1757 r. wybudowano obecny murowany ratusz, który w połowie XIX w. zamieniony został przez Prusaków na spichlerz. Murowany ratusz pokryty jest dwuspadowym dachem. Od zachodu znajduje się wieża z  herbem Nałęczów-Raczyńskich i mottem Vitam impendere vero w kartuszu. Szczyt wieży zakończony czterospadowym dachem z iglicą. Obecnie ratusz ponownie pełni funkcję siedziby władz samorządowych Miasta Obrzycko.

Centrum Szyfrów Enigma opowiada prawdziwą historię złamania szyfru Enigmy i pokazuje Polaków stojących za tym sukcesem. Ekspozycja pokazuje istotę Enigmy – sztukę szyfrowania i kodowania oraz doskonałą współpracę genialnych polskich matematyków. Podkreśla potęgę umysłu, znaczenie odwagi i moc pracy zespołowej, czego najlepszym przykładem jest współpraca Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. Odwiedzający Centrum szyfrów Enigma mogą wziąć udział w kursie szyfrowania i odczytywania zakodowanych wiadomości. Poznają najciekawsze metody utajniania informacji stosowane od starożytności aż po czasy współczesne. Zmierzą się z łamigłówkami, zagadkami i szyframi. 
Przestrzeń CSE, znajdująca się w dawnym Collegium Martineum z przełomu lat 40 i 50 XX wieku, została przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, rodzin z dziećmi oraz seniorów i seniorek. Ekspozycję zwiedza się z audioprzewodnikiem (są dostępne w różnych wersjach językowych, z audiodeskrypcją, w tekście łatwym do zrozumienia oraz polskim języku migowym).

Centrum Tradycji i Kultury w Komornikach jest obiektem użyteczności publicznej, w którym prowadzona jest działalność oferująca bogaty wachlarz usług z dziedziny kultury, sztuki, rozrywki i turystyki. W obiekcie zlokalizowano m.in. bibliotekę, salę widowiskową z 283 miejscami,  pracownie oraz czytelnię. Budynek CTiK został oddany do użytku w 2020 r. Jego nowoczesna bryła oraz zastosowanie drewna i szkła doskonale korespondują z historycznym otoczeniem.  Niebanalna sylwetka budynku Centrum stanowi bez wątpienia jego element wyróżniający, nic więc dziwnego, że budowla została już dwukrotnie nagrodzona w prestiżowych konkursach architektonicznych. Jeszcze w 2020 r. CTiK w Komornikach uzyskało tytuł „Budowa XXI w.” w konkursie „Modernizacja Roku & Budowa XXI w.”. Na początku 2021 r. obiekt nagrodzono również w ramach konkursu Nagroda Architektoniczna Województwa Wielkopolskiego.

Folwark Mnichy znajduje się w powiecie międzychodzkim w dolinie niewielkiej rzeczki Kamionki. Obecny budynek dworski pochodzi z 1908 roku, jednak w bryle tej budowli znaleźć można pozostałości osiemnastowiecznego budynku, wzniesionego jeszcze przez rodzinę Sczanieckich. Budynek ten wzniesiony został na planie prostokąta. Fasada z charakterystycznym ryzalitem mieszczącym wejście główne. Jej szczyt wieńczy ozdobny ryzalit z figurą putta z rogiem obfitości oraz ozdobnymi wazami na zakończeniach fryzu. Całość udekorowana jest roślinnymi girlandami i owalami. W skład zespołu folwarcznego wchodzi także zbudowany z czerwonej cegły, na kamiennej podmurówce, budynek rządcówki z 1868 roku. Budynek ten z dworem połączony jest filarową galerią. Ponadto zespół folwarczny tworzy także stajnia z powozownią, budynek dawnej stodoły, a także gołębnik i gorzelnia. Do części dworskiej przylega zabytkowy park, założony w XIX wieku z historycznymi okazami drzew i krzewów. Na terenie folwarku mieści się ponadto izba rybacka, prezentująca bogate tradycje rybackie w regionie.

Ratusz w Sarnowie został wybudowany w pierwszej połowie XIX wieku, a dokładnie w 1837 roku. Budowla ta zlokalizowana jest na środku rynku. W 1870 roku klasycystyczna, dwukondygnacyjna budowla wzbogaciła się o neogotycką wieżę zegarową. Ośmioboczna wieża została wybudowana z czerwonej cegły i ozdobiona rzeźbami oraz pilastrami. Ratusz wybudowany został na planie prostokąta z fasadą skierowaną w kierunku zachodnim. Nad głównym wejściem do budynku mieści się herb dawnej miejscowości - Sarnowa, która uzyskała prawa miejskie w XIII wieku. W 1973 roku utraciła je i włączona została w granice Rawicza. Ratusz przestał pełnić funkcję siedziby władz miasta. Obecnie mieści się w nim biblioteka.

Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Rawiczu jest świątynią poewangelicką. Dawny zbór pw. św. Trójcy został zbudowany (na miejscu strawionych w pożarach drewnianych świątyń z XVII w.) w latach 1803- 1808 według projektu z 1802 roku autorstwa Carla Gottharda Langhansa - architekta pruskiego słynącego z zaprojektowania m.in. bramy brandenburskiej w Berlinie. Projekt zrealizował budowniczy z Poznania - Krause. Budowla spłonęła  w pożarze w 1915 roku, po czym w ciągu 2 lat została odbudowana z zachowaniem zamysłu projektu. Drewniane wcześniej elementy zastąpiono żelazobetonowymi. Kościół wybudowano na planie prostokąta z wieżą od strony północnej - ma ona prostokątną podstawę zakończoną kopułą. Jej szczyt wieńczy kolumnowa latarnia pokryta blachą z kulą i krzyżem. Wnętrze świątyni zostało wybudowane na planie wpisanej w prostokąt elipsy z dwukondygnacyjnymi emporami podpieranymi przez rzędy jońskich kolumn. Znajdujący się w rejestrze zabytków kościół ceniony jest też ze względu na jedne z największych w Polsce, 50-głosowe organy, a także chrzcielnicę z XIX wieku. Kościół od 1945 roku jest świątynią katolicką, a od 1976 roku pełni rolę kościoła parafialnego.

Mniszki to malutka miejscowość na zachodnim skraju Wielkopolski. Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej w Mniszkach prezentuje warsztaty ginących zawodów - kowala, bednarza, szewca, pszczelarza, rybaka, a także wnętrze składu kolonialnego z pełnym wyposażeniem, dawną klasę szkolną oraz dioramę przyrodniczą Doliny Kamionki. Zobaczyć można również zakład fotografa, zegarmistrza i fryzjera, pracownię krawcowej, a także dawne kino, pocztę, drukarnię, sklep muzyczny, a nawet warsztat naprawy sprzętu RTV i remizę strażacką!  Dzięki zajęciom praktycznym w Centrum można także poczuć się, m.in. wikliniarzem - własnoręcznie wyplatając słynne wózki, garncarzem - tocząc lub lepiąc w glinie, świecownikiem - robiąc świecę z wosku pszczelego, stolarzem - zbijając własną ryczkę... I wiele innych!  Wszystkie warsztaty znajdują się w ceglanych budynkach dawnego folwarku rodziny von Unruh, z końca XIX wieku. W skład zespołu wchodzi również dwór i willa. W Mniszkach łączą się trasy edukacyjne i szlaki piesze Parku Krajobrazowego Dolina Kamionki oraz Pszczewskiego Parku Krajobrazowego i inne.

Parafia w Komornikach należała do najdawniejszych posiadłości biskupstwa poznańskiego. Obecny kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła powstał na początku XX wieku, w wyniku rozbudowy, która miała miejsce w latach 1911-1912. Ze starego gotyckego kościoła zbudowanego w tym miejscu prawdopodobnie w XV wieku, pozostało jedynie prezbiterium z ołtarzem głównym wykonanym przez sztukatorów włoskiego pochodzenia. Do prezbiterium dobudowano nawę środkową i nawy boczne, w których powstały dwa nowe ołtarze autorstwa Władysława Marcinkowskiego oraz ołtarz patrona parafii, a także malowidła Z. Piechowiaka. Malowidła w nawie głównej to dzieło Stanisława Jareckiego, a w prezbiterium Wiktora Gosieckiego. Z dawnego wyposażenia zachowała się ponadto osiemnastowieczna rokokowa chrzcielnica i zabytkowe XX wieczne organy o przepięknym brzmieniu. W nowo wybudowanej wieży kościelnej umieszczono trzy dzwony, przy czym czas wojen przetrwał największy z nich poświęcony św. Andrzejowi Apostołowi. Z okresu II wojny światowej pochodzi także pamiątkowa tablica z brązu poświęcona pamięci  poległych, zamordowanych i zaginionych mieszkańców gminy Komorniki.

UWAGA! Zwiedzanie kościoła możliwe w każdą sobotę, w godz.10:00-12:00 po wcześniejszym kontakcie telefonicznym pod nr 693 885 092.

W samym centrum poznańskiego rynku, na południe od ratusza znajduje się grupa trzy i czterokondygnacyjnych wąskich kamieniczek, pochodzących z pierwszej połowy XVI wieku. Kamieniczki te, w przeciwieństwie do tych z pierzei rynku, należały do biedniejszych kupców. Już w 1418 roku władze miejskie oddały w tym miejscu do użytku 17 kramów, w których handlowano pochodniami, świecami i rybami. To właśnie od ostatniego z towarów pochodzi pierwotna nazwa – budy śledziowe. Obecna nazwa pochodzi od siedziby Bractwa Budników, które mieściło się w kamienicy nr 17 o czym świadczy herb z trzema palmami i śledziem oraz podpis Fraternitatis Budnicorum.. W XV wieku  zaczęto wznosić wąskie ,murowane domy z podcieniami i izbami mieszkalnymi na wyższych kondygnacjach. Kamieniczki zostały niemal doszczętnie zniszczone podczas II wojny światowej. Odbudowano je po wojnie  wykorzystując oryginalne, renesansowe detale. Kolorowe polichromie zdobiące fasady kamienic wykonano w latach 1953–1961. Podcienia do dzisiaj pełnią funkcję handlową, a cały zespół kamienic jest jednym z nielicznych przykładów szeregowej zabudowy targowej.

Park im. Fryderyka Chopina założony został w 1843 r. Ten blisko 10 hektarowy park miejski jest jedną z największych atrakcji konińskiej Starówki. Na początku wybudowana została altanka, kilka ławek, utworzono kilka ulic spacerowych. W 1847 roku zatrudniono stałego ogrodnika miejskiego opiekującego się parkiem, który przez kolejne lata stopniowo się rozrastał. W 1920 r. rozpoczęto planowe tworzenie parku na obszarze sześciu hektarów. Zabudowano muszlę koncertową i altankę modrzewiową. Około 1934 r. w parku na stałe zadomowiły się kolorowe krzewy: różaneczniki, hortensje, barwne klony i wiele innych. Na początku lat 50. stopniowo powiększano powierzchnię parku o dalsze hektary. Usypano także wał przeciwpowodziowy. Od 1974 r. zaczął powstać zwierzyniec czyli Mini Zoo, które do dziś cieszy się wielkim powodzeniem szczególnie wśród dzieci. Można tam spotkać między innymi takie zwierzęta jak: alpaki, strusie afrykańskie, emu, kozy, dziki, osły, kuce oraz daniele. Ponadto znajduje się tutaj przyrodnicza mapa regionu, starosłowiański krąg kamienny oraz plansze tematyczne.

Drewniany dworek z dużym ogrodem położony w sercu konińskiej starówki wzniesiony został w 1862 roku przez inż. Jana Kowalskiego.  Wcześniej kupił od magistratu Konina na wieczyste użytkowanie, parcelę o powierzchni 8646 łokci. XIX wieczny budynek w stylu klasycystycznym, z dwuspadowym dachem, konstrukcji murowano-drewnianej przez lata był przebudowywany, zmieniał swoich właścicieli i funkcje. Mieściła się w nim m.in. ochronka dla dzieci prowadzona przez siostry zakonne, firma prywatna, która gruntownie odnowiła budynek, a obecnie znajduje się tutaj siedziba Urzędu Stanu Cywilnego. W 1865 roku mama konińskiej pisarki Zofii Urbanowskiej kupiła dworek za resztki swojego posagu i zapłaciła za niego 3600 rubli srebrem. Zofia Urbanowska mieszkała w tym domu od 1910 roku aż do śmierci.

Dom Zemełki to najstarszy murowany obiekt mieszczański w Koninie i był wzniesiony na przełomie XVI/XVII w. Obecny wygląd domu jest wynikiem przebudowy przeprowadzonej na przełomie XIX i XX w. W południowo-zachodniej części parteru zachowała się izba kryta sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. Przelotowa sień wraz z dwiema piwnicami kryte są sklepieniami beczkowymi. Fundator kamienicy Jan Zemełka urodził się w 1539 roku i był jednym z najznamienitszych mieszczan Konina. Był m.in. doktorem medycyny, wybitnym lekarzem, zdolnym finansistą, człowiekiem bardzo zamożnym i jednocześnie dobroczyńcą o wielkim sercu, zapisał się złotymi zgłoskami w historii Konina i Kalisza. Wielokrotny wójt, rajca i burmistrz Kalisza, dobrodziej kolegium mansjonarskiego w Koninie. Fundator dwóch najstarszych w Polsce katedr medycznych - anatomii i botaniki lekarskiej Uniwersytetu Krakowskiego (1602r.).  Zmarł bezpotomnie 27.12.1607 r. Jego ciało spoczęło w rodzinnym Koninie w podziemiach kaplicy Św. Jana Chrzciciela, przyległej do kościoła farnego.

Reprezentacyjny gmach ratusza jest trzecim tego typu obiektem w historii miasta. Obecna klasycystyczna budowla została wzniesiona na przełomie XVIII/XIX w. (pomiędzy 1796 a 1803 rokiem). Budynek zbudowany jest na planie trapezu, ma fasadę z czterema masywnymi kolumnami doryckimi dźwigającymi trójkątny tympanon (w którego wnętrzu umieszczona jest płaskorzeźba herbu Miasta Konina). Budynek ratusza połączony jest z budynkiem dawnych jatek (kramów kupieckich), wzniesionych w pierwszej połowie XIX w. Co ciekawe na wieży ratuszowej umieszczony jest zegar pochodzący z Klasztoru Cysterskiego w Lądzie. W okolicach ratusza warto zatrzymać się w samo południe. Codziennie o tej godzinie rozbrzmiewa bowiem z wieży ratuszowej „Hejnał Miasta Konina”, skomponowany przez rodowitego koninianina – Witolda Friemanna (1889-1977).

Koniński Słup drogowy jest najstarszym zachowanym i opatrzonym inskrypcją znakiem drogowym w Europie, poza granicami dawnego imperium rzymskiego. Ustawiony został w XII w. najprawdopodobniej przez Piotra Włostowica, wybitnego możnowładcę i wojewodę m.in. Bolesława Krzywoustego, jako drogowskaz połowy drogi między Kaliszem, a Kruszwicą o czym informuje łacińska inskrypcja z 1151 r. Słup wykuty jest w piaskowcu, przypuszczalnie brzezińskim, a do 1828 r. stał w rejonie zamku konińskiego (teren obecnego Placu Zamkowego). Słup ma kształt kręgla, mierzy 252 cm. Jedna z hipotez sugeruje podobieństwo pomiędzy konińskim słupem, a tzw. mnichem stojącym dziś w Sobótce na Dolnym Śląsku, uchodzącym za zabytek celtycki.

Skansen archeologiczny w Mrówkach znajduje się ukryty w lesie na półwyspie jeziora Kownackiego. Jest to otoczona bagnami i dodatkowo fosą,  trudno dostępna „fortalicja”, zwana w nomenklaturze archeologicznej „gródkiem stożkowatym”. Jest to przykład wczesnego założenia mieszkalno – obronnego. Gródek odkryty w roku 1923, zbadany wykopaliskowo został dopiero w latach 1971-1972. Założenie obronne zrealizowano wznosząc potężny, stożkowaty kopiec o wysokości 7 m. W wyniku badań wykopaliskowych na szczycie kopca w części południowo zachodniej odsłonięto pozostałości pięciobocznej wieży (dł. boku ok. 3 m), o wybrukowanym wnętrzu, która była główną budowlą gródka. Na północ od niej odkryto piwniczkę, która prawdopodobnie znajdowała się pod drugim budynkiem, a na południe pozostałości kuźni. Całość szczytu była otoczona palisadą. Gródek był zamieszkiwany od końca XIII do połowy XIV w. W połowie tego stulecia obiekt uległ spaleniu prawdopodobnie w wyniku jakichś walk. W roku 1973 gródek został zamieniony na skansen archeologiczny udostępniany zwiedzającym w okresie od kwietnia do września.

Muzeum Miasta Turku im. Józefa Mehoffera to najważniejsza placówka kultury w powiecie tureckim, zarazem jedna z ważniejszych w regionie konińskim i jedno z dwóch muzeów w Polsce, w których głównym obszarem zainteresowania są tradycje tkackie. Początki muzealnictwa w Turku sięgają 1962 roku, ale dopiero 10 lat później powstała Izba Regionalna, której głównym wątkiem działalności było kultywowanie bogatych tradycji tkackich Turku. W  1977 r. izba przeniosła się do nowej siedziby w ratuszu, a rok później wznowiła działalność już jako  Muzeum Rzemiosła Tkackiego. Od 2013 roku muzeum funkcjonuje pod nazwą - Muzeum Miasta Turku im. Józefa Mehoffera. Muzeum posiada 3 wystawy stałe, na których prezentowane są dzieła autorstwa Józefa Mehoffera, ale także eksponaty prezentujące tradycje rzemieślnicze miasta,  umeblowanie tkackiego domu i cenne dokumenty. Osobno prezentowane są także zabytki archeologiczne oraz eksponaty przyrodnicze. Przy muzeum działa  Punkt Informacji Turystycznej.

Poznańskie koziołki codziennie w południe trykają się na wieży ratuszowej i stanowią jedną z największych atrakcji miasta – trzeba koniecznie je zobaczyć! Wiąże się z nimi najbardziej znana miejska legenda. W roku 1551, kiedy przebudowywano poznański ratusz, miała się odbyć wielka uczta z okazji zainstalowania na wieży nowego zegara autorstwa mistrza Bartłomieja Wolffa z Gubina. Na tę szczególną uroczystość przybyło wielu znamienitych i dostojnych gości, a nawet wojewoda z małżonką.  Na ucztę przygotowano udziec sarni, lecz z powodu nieuwagi kuchcika zsunął się z rusztu prosto w ogień. Kuchcik ukradł więc dwa koziołki, by upiec je na rożnie, ale te uciekły na ratuszową wieżę. Goście zobaczyli je trykające się na gzymsie ratuszowej wieży, czym wzbudziły ogólną wesołość. Wówczas wojewoda polecił dołączyć do zegara jeszcze "urządzenie błazeńskie" w postaci trykających się koziołków.

8 maja 2016 na wronieckim rynku stanęła rzeźba przedstawiająca ryczącego osła zaprzężonego do wozu. Nawiązuje ona do wydarzenia, jakie miało miejsce 20 kwietnia 1941 roku, kiedy to odbywała się we Wronkach parada na cześć 52. urodzin Hitlera. Zgromadzeni na rynku oficjele odśpiewali hymn, a na maszt wciągnięto hitlerowską flagę. Kiedy do przemówienia szykował się miejscowy oficjel, swoją pogardę dla systemu pokazał przebywający w pobliżu osioł, który zaczął rżeć z całych sił. Nie spodobało się to Niemcom, którzy wściekli zaczęli brutalnie bić zwierzę. Osioł rzecz jasna uspokoił się, ale od tego czasu traktowany jest jako miejscowy bohater, który zakpił sobie ze zbrodniczego systemu i jego przywódców. Jego postać i historię postanowiono upamiętnić właśnie poprzez postawienie pomnika, którego projektantem jest artysta rzeźbiarz – Robert Sobociński. Dziś stojący w centrum miasta osiołek z brązu, któremu nadano imię „Psikus”,  jest niewątpliwą atrakcją turystyczną promującą Wronki, ale i elementem przypominającym o historii, którą warto poznać.

Muzeum Ziemi Wronieckiej jest jednostką organizacyjną Wronieckiego Ośrodka Kultury. Muzeum Ziemi Wronieckiej działa od 1993 r. Założone zostało z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Wronieckiej. Siedzibą muzeum jest spichlerz z poł. XIX w. znajdujący się w centrum miasta,nieopodal Rynku. Zbiory muzeum tworzą obiekty związane z historią ziemi wronieckiej, w większości podarowane przez społeczeństwo. W budynku znajdują się dwie wystawy stałe. Pierwsza przedstawia dzieje miasta pt. „Historia Wronek” natomiast druga -  etnograficzna, prezentuje przedmioty codziennego użytku, narzędzia rolnicze i wyposażenie warsztatów rzemieślniczych. W piwnicy budynku znajduje się Sala Wystaw Czasowych, w której prócz wystaw, organizowane są prelekcje, spotkania i zajęcia dla dzieci oraz dorosłych. Muzeum Ziemi Wronieckiej prowadzi tematyczne lekcje muzealne oraz oferuje pomoc w zakresie informacji genealogicznych.

Kościół parafialny pw. św. Mateusza w Opalenicy znajdujący się przy ul. Farnej został fundowany przez Jana Opalińskiego i wzniesiony ok.  1518 roku.  Stanowi on przykład gotyckiej architektury sakralnej. Na uwagę zasługuje barokowe wnętrze kościoła m.in.: sklepienie prezbiterium i ołtarz główny. W wykonanym przez włoskich mistrzów ołtarzu znajduje się obraz św. Mateusza namalowany w 1749 r. przez Wacława Graffa. W 2001 roku została dobudowana przy kościele wolnostojąca dzwonnica, o wysokości ok. 18 m., nawiązująca stylem do świątyni i zwieńczona na szczycie krzyżem.  Rok później umieszczono w dzwonnicy 3 dzwony jubileuszowe: dzwon patrona parafii św. Mateusza, dzwon św. Maksymiliana Kolbe oraz dzwon św. Antoniego z Padwy. Każdy z nich jest opatrzony herbem miasta Opalenica, a równo o 12.00 można usłyszeć wygrywany hejnał miejski. 

Muzeum Stanisława Staszica w Pile powstało w 1951 r. w domu  Stasziców usytuowanym na przedmieściu miasta nazywanym „Zamościem”. Rodzice Staszica mieli swój folwark, na który składał się dom mieszkalny oraz zabudowania gospodarcze: stodoła, obora i owczarnia. Wszystko to było własnością Stasziców do końca wieku XVIII., a następnie przeszło w ręce innych pilskich rodzin. Dom mieszkalny zniszczony częściowo w czasie walk o Piłę, został odbudowany w latach 1947-1948 i przeznaczony na cele muzealne jako  miejsce pamiątek po Stanisławie Staszicu – najznakomitszym z pilan. Muzeum  jest instytucją kultury, która gromadzi, opracowuje i przechowuje dobra kultury związane bezpośrednio lub tylko pośrednio z osobą Staszica i staszicowską tradycją, prowadzi badania naukowe, działalność wystawienniczą i edukacyjną. Przy Muzeum Stanisława Staszica w Pile od 2003 roku istnieje „Galeria MS”. Galeria prezentuje współczesną fotografię, malarstwo, rysunek, grafikę i obiekty przestrzenne.

Krotoszyński ratusz jest jednym z najbardziej interesujących zabytków tego miasta. Usytuowany jest w samym centrum rynku. To trójkondygnacyjny budynek na planie prostokąta, kryty dwuspadowym dachem. Do głównej bryły ratusza przylegają różnego rodzaju dobudówki, w postaci wież i kramów we wschodniej i zachodniej części. Od frontu elewację ratusza zdobi trójkątny ryzalit. Od południa do budynku przylegają dwie wieże. Wyższa z nich ośmioboczna zakończone jest hełmem z dwoma latarniami. Na wieży znajduje się taras widokowy poniżej którego osadzony jest zegar z 1897 r. Ratusz wybudowany został w 1689 roku. W 1774 roku spłonął podczas pożaru miasta, a trzy lata później został odbudowany. Pod koniec XIX wieku został przebudowany, a jego bryłę podwyższono o jedną kondygnację. Jeszcze po II wojnie światowej ratusz kilkakrotnie przebudowywano. Wówczas to otaczające budowlę kramy przekształcono w lokale handlowe. W 2014 roku odnowiono dach i elewację ratusza. 

Domek Gotycki  znajdujący się przy ulicy Kościelnej w Opatówku, związany jest z osobą generała Józefa Zajączka namiestnika Królestwa Polskiego. Domek wchodził w skład dóbr, które generał otrzymał z rąk Napoleona Bonapartego w uznaniu zasług żołnierskich. Niestety nie wiadomo dokładnie kiedy budowla powstała. Szacuje się jednak, że miało to miejsce na początku XIX w. W okresie międzywojennym w budynku mieściło się przedszkole Narodowej Organizacji Kobiet, a dzisiejszą nazwę budynek zawdzięcza wytwórni cukierków, która działała w tym miejscu od końca lat 30. XX wieku.  Po wojnie budynek był zamieszkany, jednak w kolejnych latach sukcesywnie niszczał. Następnie budowlę przejął samorząd gminny, którego staraniem, pod nadzorem konserwatora „Cukierenkę” odrestaurowano przywracając charakterystyczne sterczyny i duże gotyckie okna. Rozebrano nieoryginalne przybudówki, a w nowo dobudowanym skrzydle z gotyckimi oknami swą siedzibę znalazła Gminna Biblioteka Publiczna im. Braci Gillerów.

Kościół parafialny  św. Wawrzyńca  wyróżnia się zdecydowanie w architektonicznej panoramie miasta. Jest świadectwem dążeń i aspiracji biskupów poznańskich - właścicieli  Słupcy, którzy w 1290 r. dokonali  lokacji miasta.  Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1296 roku. Zniszczony w czasie najazdu krzyżackiego w 1331 roku, w obecnym kształcie wzniesiony w początkach XV wieku  z inicjatywy biskupa poznańskiego  Andrzeja z Bnina. Potężna bryła późnogotyckiej fary jest przykładem dwuetapowego przedsięwzięcia budowlanego, w którym jako pierwsze w 1 poł XIV w. powstało prezbiterium, a w początkach XV w. dobudowano korpus nawowy. Wielokrotnie restaurowany: w  2 poł. XVIII w. zbarokizowany, a w latach 1949-58 regotyzowany.  Z bogatego wyposażenia na uwagę zasługuje m.in. umieszczony na belce tęczowej gotycki krucyfiks i figura Matki Boskiej Bolesnej z tzw. Grupy Ukrzyżowania z ok. 1420 r., a także unikatowy  instrument organowy autorstwa Mathiasa Brandtnera z 1716 r. z zachowanym w 90 %  oryginalnym mechanizmem piszczałkowym z epoki baroku. 

Inicjatorem i pierwszym kierownikiem placówki muzealnej był znany regionalista Wojciech Sypniewski. Muzeum rozpoczęło działalność w 1975 r. Tematem wiodącym zbiorów są eksponaty ilustrujące historię i kulturę materialną miasta oraz bogatą przeszłość ziemi słupeckiej. Muzealny zbiór tworzą m.in. kartki pocztowe związane ze Słupcą, historyczną granicą rosyjsko-pruską powstałą po 1815 oraz zlokalizowanym przez Niemców obozem dla jeńców z I wojny światowej. O zespole osadniczym z okresu kultury łużyckiej tzw.”małym Biskupinie” opowiada stała wystawa archeologiczna. Bogaty zbiór eksponatów etnograficznych i rzemiosła, pokazujący realia życia małego miasteczka i dawnej wsi wielkopolskiej można obejrzeć na wystawie „Nie-codzienność”. Usłyszymy tu brzmienie pianina znakomitego, choć zapomnianego kompozytora Apolinarego Szeluty, który przybył do Słupcy w latach 30 XX w., obejrzymy uratowane macewy ze zniszczonego przez okupanta niemieckiego cmentarza żydowskiego, a także film dokumentalny o historii przyjaźni dwóch mieszkanek Słupcy - Danki Rozentalówny i Grażyny Harmacińskiej w czasach II wojny światowej. Muzeum organizuje wiele wydarzeń cyklicznych, które ubarwiają i wzbogacają życie kulturalne i artystyczne miasta i powiatu.

Wizytówką Muzeum Ziemi Średzkiej jest jego siedziba, mieszcząca się w późnobarokowym dworze szlacheckim z trzeciej ćwierci XVIII wieku. Dwór w Koszutach zbudowany został z zachowaniem podstawowych cech ustalonych w XVIII wieku. Jest to budynek parterowy, symetryczny, z werandą, narożnymi alkierzami i stromym, mansardowym dachem, krytym gontem, położony w zrekonstruowanym parku krajobrazowym z pierwszej połowy XIX wieku. Ekspozycja stała muzeum pt. „Mała siedziba ziemiańska w Wielkopolsce” prezentowana jest w siedmiu salach, urządzonych w duchu dawnego, polskiego dworu z końca XIX i początku XX wieku. Zgromadzone tu zestawy mebli oraz uzupełniające wystrój malarstwo, tkaniny i przykłady rzemiosła artystycznego - ustawione tak, by swobodnie poruszać się po wnętrzach - pozwalają odtworzyć wygląd i atmosferę szlacheckiego dworu, a pozostawione „mimochodem” drobne sprzęty dają wrażenie stałej obecności jego dawnych mieszkańców.

Dom Podcieniowy w Pyzdrach jest częścią Muzeum Ziemi Pyzdrskiej, które główną siedzibę ma nieopodal, w byłym klasztorze. Obiekt ten jest najstarszą budowlą miasta i usytuowany jest na pyzdrskim rynku. Wybudowany został w 1768 roku z drewna. Ma szczególną konstrukcję, nazywaną sumikowo – łątkową. Swoją nazwę zawdzięcza widocznym z daleka podcieniom, które wsparte są na czterech drewnianych słupach. W domu podcieniowym, organizowane są czasowe wystawy, spotkania czy wykłady. Na taką kulturalną działalność poświęcony jest parter budynku, natomiast w jego piwnicach znajduje się stała wystawa dotycząca przede wszystkim władców piastowskich, którzy mieli wpływ na rozwój tego miasta. Byli to przede wszystkim Przemysł II, Władysław Łokietek i Kazimierze Wielki. 

Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Gen. Józefa Dowbora Muśnickiego w Lusowie gromadzi dokumenty, mapy, zdjęcia, sztandary, mundury, militaria, modele i inne pamiątki dotyczące Powstania Wielkopolskiego, Powstańców oraz żołnierzy Wojsk Wielkopolskich. Szczególny zbiór stanowią eksponaty związane z osobą gen. Józefa Dowbora Muśnickiego, który mieszkał w Lusowie w latach 1919-1937. Muzeum kultywuje także pamięć córek Generała: Janiny Lewandowskiej (z domu Dowbor Muśnickiej), jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu oraz Agnieszki Dowbor Muśnickiej, zamordowanej przez Niemców w Palmirach. Na pobliskim cmentarzu znajduje się grób, w którym pochowano gen. Józefa Dowbora Muśnickiego, jego żonę oraz czaszkę Janiny. W innej części wsi znajduje się zabytkowy kościół i pałac, w którym mieszkał Generał i jego rodzina.

Jedna z atrakcji hotelu- skansenu "Olandia" - zabytkowy 160 letni wiatrak typu "Holender".  Ciekawostką jest, że to jeden z dwóch wiatraków typu Holender w Polsce. Przeniesiony z Niegocina k/Mławy. W czerwcu 2012 roku odbyła się translokacja zabytkowego wiatraka typu "Holender". Rozbiórka rozpoczęła się w Niegocinie koło Mławy. Ma ośmiokątną podstawę, trzy piętra, blisko 13 metrów wysokości i średnicę 6 metrów przy nasadzie. Historia tego wiatraka sięga 1860 roku. Po II wojnie światowej, w 1947 roku trafił do Niegocina pod Mławą. W 1962 roku zarejestrowano go jako zabytek. Z Niegocina trafił właśnie do Olandii. Znajdował się więc na szlaku wędrówki osadników olenderskich między XVI a XVIII wiekiem z Żuław Wiślanych, aż do Puszczy Noteckiej. Olenderski Holender przebył więc dokładnie taką samą drogę, jak niegdyś osadnicy olenderscy na nasz teren. Dziś po translokacji wiatrak stoi w centralnym miejscu Olandii, cieszy oczy turystów i jest znakiem rozpoznawczym sierakowsko-międzychodzkiej krainy.

Ciekawa historia odbudowywanego wiatraka sięga 1754 roku, w którym w miejscowości Przysiołek Sowa (dziś Władysławowo) został wybudowany w pierwotnej wersji. W 1930 roku odbudowano go na bazie innego zakupionego Paltraka z miejscowości Noć, zbudowanego pierwotnie w okolicach Jeziora Gopło w 1880. Wiatrak z Noci był wcześniej wykorzystywany na Jeziorze Gopło, jako pływający młyn. Krążył na barce po okolicznych wsiach i był wykorzystywany przez miejscowych rolników do mielenia zboża. Jego zasadniczą częścią są obracane wiatrem śmigi (czyli skrzydła), które z kolei wprawiają w ruch urządzenia do mielenia ziarna. Paltrak, w odróżnieniu od wiatraka typu holenderskiego, którego tylko górna część jest ruchoma, obraca się w kierunku wiatru w całości. Wiatrak stoi na podstawie o wymiarach 7x7 m. Wraz ze śmigami (skrzydłami) ma 18,9 m wysokości. Bez śmigów 12,6 m. Same śmigi mają rozpiętość 18 m. Znajdują się w nim trzy kondygnacje. Na jego wybudowanie potrzeba było około 70 metrów sześciennych drewna. We wnętrzu znajdzie miejsce muzeum młynarstwa, które ma być kolejną atrakcją regionu. Jest wizytówką nie tylko pobliskiej Olandii w Prusimiu, ale i całej Krainy 100 Jezior.

Pierwsze wzmianki o miejscowości Prusim, pochodzą z 1386 r., kiedy została założona przez rodzinę Prusimskich. Rodzina ta najdłużej władała tą ziemią. W 1788 r. Prusim przeszedł w posiadanie rodziny Wilkońskich, polskiej rodziny szlacheckiej, a w 1790 r. został kupiony przez gen. Roberta Taylora, którego wnuk został odznaczony orderem Virtutti Militari. W 1840r. majątek przeszedł w ręce niemieckiej rodziny von Reiche, która również stała się właścicielem majątku w Rozbitku, położonego 3 km stąd. Po wojnie majątek w Prusimiu został znacjonalizowany, a w 2004r. wrócił w posiadanie prywatnych właścicieli. Herb, który znajduje się nad wejściem głównym do Dworu, to herb rodziny Von Reiche. Prace budowlane związane z odbudową folwarku rozpoczęły się w lipcu 2009r, a wielkie otwarcie nastąpiło 30 lipca 2010r. Co ważne budynki w Olandii po renowacji nawiązują swoją formą do kształtu jaki uzyskały w XIX w., w czasie, kiedy Prusim był własnością niemieckiej rodziny Von Reiche zarządzającej majątkiem aż do końca II wojny światowej.

Budowę Średzkiej Kolei Powiatowej rozpoczęto w 1898 roku od stworzenia jej poznańskiego odcinka. Równocześnie budowano linię wąskotorową o rozstawie szyn 1000 mm łączącą Kobylepole ze Środą Wielkopolską. uruchomienie kolei nastąpiło 23.06.1902 roku i od razu inwestycja ta przyniosła spore zyski. 1 maja 1910 roku otwarto kolejną linię wąskotorową Środa-Zaniemyśl. W szczytowym okresie sieć Średzkiej Kolei Powiatowej liczyła 118 km długości, przy czym 107 km to linie wąskotorowe. Wybuch II wojny światowej oraz późniejsze przemiany ustrojowe poważnie zaszkodziły średzkiej kolei. W 1952 roku podjęto decyzję o zmianie rozstawu szyn na 750 mm, a prace z tym związane zakończono dwa lata później. Wkrótce na torach średzkiej kolei pojawił się nowy tabor, który trafił tu albo prosto z fabryk, albo z już istniejących lub likwidowanych kolei w Polsce. Od połowy lat 70. także tutaj miało miejsce likwidowanie przewozów towarowych, a kres komunikacji pasażerskiej nastąpił w czerwcu 2001 roku. 9 lat później kolejka znów stała się własnością powiatu przyjmując swoją historyczną nazwę. W 2014 roku kolej ponownie zamknięto jednak już w 2016 roku wznowiono kursowanie pociągów. Dziś Średzka Kolej Powiatowa to przewozy turystyczne, ale też kolejowa historia, którą można poznać choćby w sali muzealnej czy na lokalnym dworcu. Wśród licznych eksponatów zgromadzonych w sali muzealnej znajdują się elementy umundurowania, zdjęcia, mapy, archiwalne rozkłady jazdy i wiele innych przedmiotów składających się na historię ponad 100 lat działalności ŚKP.

W połowie 1904 roku rozpoczęła się budowa gmachu Starostwa Powiatowego. Budynek wzniesiono w 1905 roku, w stylu neogotyckim, na gruntach po klasztorze bernardyńskim, który władze Grodziska rozebrały w 1904 roku. Funkcje administracyjne pełniono w budynku do 1932 r., kiedy to zlikwidowano powiat grodziski. W latach 1940-1945 budynek stał się siedzibą landrata niemieckiego. Po wojnie budynek przeznaczono na mieszkania komunalne, dokonując licznych przeróbek zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Zamurowano główne wejście od wschodu, a skwer przed budynkiem włączono do terenu Liceum Ogólnokształcącego. Dziś wejście do budynku jest od ul. Żwirki i Wigury. W 1990 r., do budynku powróciła administracja państwowa - funkcjonowanie rozpoczął Urząd Rejonowy w Grodzisku Wielkopolskim. Zlokalizowanie w Grodzisku siedziby rejonu miało ogromne znaczenie dla powołania przyszłego powiatu grodziskiego. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku wprowadziła trójstopniowy podział administracyjny kraju. Wśród utworzonych powiatów znalazł się również powiat grodziski, który do dziś ma siedzibę przy ulicy Żwirki i Wigury 1.

Studnia Ojca Bernarda jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta. Początkowo, wodę ze studni czerpano za pomocą żurawia. W drugiej połowie XIX wieku studnia otrzymała stylową drewnianą obudowę. Zabytkowa studnia na Starym Rynku, przez całe wieki przynosiła znaczne zyski miastu i dzierżawiącym ją piwowarom. Przez setki lat, wokół niej narodziło się wiele historii z pogranicza legend, magii i cudów. Jedno nie ulega wątpliwości - z grodziską studnią nierozerwalnie łączy się postać ojca Bernarda z Wąbrzeźna (1575-1603), skromnego zakonnika pełniącego posługę w oddalonym o 50 km opactwie benedyktynów w Lubiniu. Cuda, które - jak głosi legenda - działy się w mieście za jego przyczyną, wciąż żyją w sercach mieszkańców i trwać będą  - w co mocno wierzymy - przez kolejne pokolenia. W 2009 roku, przy studni stanęła rzeźba ojca Bernarda. Od razu też, narodziła się nowa legenda głosząca, że "...kto potrze dzban, który zakonnik trzyma w ręku, zapewni sobie zdrowie, szczęście i wieczną miłość...". Wnętrze zabytkowej studni zobaczyć można dzięki przeszkleniu oraz podświetleniu jednej ze ścian zabudowy.

Ratusz w Grodzisku Wielkopolskim usytuowany jest pośrodku Starego Rynku. Trzykondygnacyjny budynek z połowy XIX wieku mieści się w samym sercu najstarszej części miasta.  Potężny dwupiętrowy ratusz przyciąga nie tylko zewnętrznymi walorami, ale także bogatą architekturą wnętrza, która stawia  go w rzędzie najbardziej reprezentacyjnych gmachów samorządowych w regionie. Ratusz został uszkodzony podczas nalotu hitlerowskich bombowców w dniu wyzwolenia miasta 27 stycznia 1945 roku i odbudowany dwa lata później. Kolejny, generalny remont przeprowadzono w latach 1996-1998. Budynek otrzymał wówczas wieżyczkę, która dopełnia jego wyglądu. Od tego czasu, każdego dnia, w samo południe, z ratusza rozbrzmiewa hejnał miasta, skomponowany przez dawnego kapelmistrza Grodziskiej Orkiestry Dętej Stanisława Słowińskiego. Życie miasta od niepamiętnych czasów skupiało się wokół ratusza. To tutaj rajcowie, członkowie cechów omawiali swoje sprawy. Corocznie odbywały się wybory władz miejskich. Dziś, ratusz miejski jest siedzibą władz samorządowych gminy.

Ostrowska Synagoga wzniesiona została w latach 1857-1860. Kamień węgielny wmurowano 7 kwietnia 1857, wmurowania dokonał rabin z Kępna Mojżesz Stössel.  Autorem projektu był mistrz murarski Moritz Landé. Została pobudowana w Śródmieściu, przy ul. Raszkowskiej 21, na północnym skraju dawnej dzielnicy żydowskiej. Należy do najpiękniejszych w Europie tego typu obiektów, wybudowanych w stylu mauretańskim. Po nieznacznych uzupełnieniach formy, dokonanych w 1913 roku, obiekt ten uzyskał kształt architektoniczny, który dotrwał do czasów obecnych. W czasie II wojny światowej Niemcy zlokalizowali w budynku magazyn alkoholu i żywności. Po wojnie pełniła również rolę sklepu meblowego.   W latach 2009-2011 obiekt poddano gruntownej renowacji.  Od 6 października 2011 roku Forum Synagoga działa  jako integralna część Ostrowskiego Centrum Kultury, Samorządowej Instytucji Kultury. Od 1988 roku wpisana do rejestru zabytków

Pałac myśliwski w Antoninie zaprojektowany został w 1820 roku, a wybudowano go w latach 1822 – 1824. Cały obiekt wpisuje się w nurt architektury klasycystycznej. Wokół pałacu znajduje się piękny park krajobrazowy. Antoni Henryk Radziwiłł zapraszał do niego, na letnie koncerty, młodego pianistę i kompozytora – Fryderyka Chopina, który przebywał w pałacu dwukrotnie. W 1979 roku, po kompleksowej renowacji, Pałac decyzją ministra kultury, przekazano Wojewódzkiemu Domowi Kultury w Kaliszu, obecnie noszącemu nazwę Centrum Kultury i Sztuki. Obecnie w pałacu organizowane są coroczne imprezy. Najważniejsze z nich to: Międzynarodowy Festiwal "Chopin w barwach jesieni", koncerty rocznicowe oraz Konfrontacje Chopinowskie i Letnie Festiwale Muzyczne. Sprawiły one, że w Antoninie gościło wielu laureatów prestiżowych konkursów międzynarodowych.

Budynek przy ul. Łaziennej powstał w 1825 r. Pierwotnie mieścił kaplice i sale musztry dla Korpusu Kadetów. Po powstaniu listopadowym w opuszczonym budynku organizowano koncerty, bale i przedstawienia teatralne goszczących nad Prosną trup aktorskich. Tutaj można było wysłuchać wirtuozów skrzypiec i fortepianu, zapraszanych przez Kaliskie Towarzystwo Muzyczne. Po odzyskaniu niepodległości budynek zajęło wojsko polskie. Wnętrze zaadoptowano na salę widowiskową i oficerskie kasyno. W 1964 r. w gmachu utworzono Kaliski Dom Kultury. Dziesięć lat później, po utworzeniu województwa kaliskiego, popularny „kadek” przemianowano na Wojewódzki Dom Kultury. Ten ostatni w 1989 r. stał się Centrum Kultury i Sztuki – Instytucją Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Opatówku jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli Opatówka. W 1370 roku z fundacji arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego wybudowano murowany kościół w stylu gotyckim. Świątynia ta była budowlą jednonawową i otrzymała wezwanie św. Doroty. W XIX wieku dobra opatóweckie przejął gen. Józef Zajączek, który od 1817 roku prowadził przebudowę kościoła, który otoczony został kolumnadą, a nad wejściem wybudowano wieżę. Kolejna przebudowa świątyni rozpoczęła się w 1905 roku. Konsekracja kościoła nastąpiła 26 czerwca 1912 roku i od tej chwili świątynia nosi obecne wezwanie. Zachowany do dzisiaj kościół w stylu neogotyckim posiada dwie wieże od strony wschodniej i jedną znajdującą się nad prezbiterium od strony zachodniej.  Zachodnia wieża jest pozostałością poprzedniego kościoła, a nawiązaniem do poprzedniej budowli są także półkolumny otaczające zewnętrzne mury. W trójnawowej świątyni w prezbiterium na uwagę zasługuje drewniany ołtarz, w którym znajduje się rzeźba Najświętszego Serca Pana Jezusa. Powyżej umieszczona jest figura Matki Boskiej, natomiast po obu stronach figury Jezusa znajdują się postacie patronów Polski: św. Stanisława z mieczem oraz św. Wojciecha z tekstem Bogurodzicy i pastorałem. Ozdobą kościoła są również liczne witraże, polichromia w prezbiterium, a także ambona z płaskorzeźbami czterech ewangelistów.

Dworzec kolejowy w Nowych Skalmierzycach jest jego wizytówką i perłą architektoniczną. Zaliczany do grona najpiękniejszych dworców w Polsce zachwyca ilością detali i kunsztem wykonania. Monumentalny dworzec w neogotyckim stylu zaprojektowany został przez Fridricha Bluncka jako dworzec graniczny, symbol pruskiej potęgi, wzniesiony w ciągu zaledwie 11 miesięcy. Uruchomiono go w 1906 roku, dziesięć lat po otwarciu pierwszego skalmierzyckiego dworca. Perony po jego jednej stronie przeznaczone były do obsługi pociągów niemieckich, po drugiej – do rosyjskich. Na dworcu mieściły się m.in. restauracja, dwie poczekalnie, jedna dla pasażerów I i II klasy oraz druga dla podróżnych III i IV klasy, sala odpraw celnych, kasy biletowe, pokoje gościnne i apartamenty książęce. Podwójny dworzec funkcjonował bardzo krótko, swe strategiczne znaczenie zaczął tracić z chwilą wybuchu I wojny światowej. W okresie międzywojennym wnętrze dworca przebudowano urządzając w nim przestrzeń biurową i hale fabryczno-magazynowe. W latach 50. pomieszczenia górnych kondygnacji zaadaptowano na świetlicę oraz siedzibę licznych organizacji. W latach 90., w związku z upadkiem transportu kolejowego, dworzec obsługiwał coraz mniejszą ilość pociągów i zaczął niszczeć. Ratunkiem dla powstrzymania tego procesu stało się przejęcie obiektu w 2015 roku przez samorząd Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce, który czyni starania, by przywrócić mu dawny blask.

Pierwszy, drewniany teatr w Kaliszu wybudowano z inicjatywy Wojciecha Bogusławskiego w 1801 roku.  Po 16 latach pozostający w opłakanym stanie budynek rozebrano. W latach 30. XIX wieku nad brzegiem Prosny stworzono scenę letnią, którą następnie władze okupiły i poddały remontowi tworząc nowoczesną salę teatralną.  W  1858 roku również i to miejsce zostało zniszczone, a bezpośrednią tego przyczyną był pożar, który doszczętnie strawił budynek. Starania o reaktywację teatru w Kaliszu trwały jednak nadal i ostatecznie 100 lat po powstaniu pierwszego teatru Bogusławskiego, w 1900 roku powstał okazały,  neorenesansowym budynek. Nie przetrwał on jednak I wojny światowej zostając zniszczonym przez wojska pruskie. W 1920 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę obecnego teatru, zaprojektowanego przez Czesława Przybylskiego. Do użytku budynek oddano w 1936 roku i wtedy też patronem  ówczesnego Teatru Miejskiego został Wojciech Bogusławski. W 1979 roku budynek teatru został wpisany do rejestru zabytków, a dziś jest jednym z bardziej rozpoznawalnych budynków Kalisza. 

Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu to historyczna kolegiata. Pierwszy kościół powstał tutaj jeszcze w XIII wieku. Dzięki fundacji arcybiskupa Bogorii Skotnickiego w 1353 roku rozpoczęła się przebudowa starego kościoła. Gotycki kościół przetrwał do 1783 roku kiedy to częściowo zawaliły się fragmenty świątyni. Zniszczona część kolegiaty została odbudowana w roku 1792 roku. Kult  św. Józefa związany jest z kaliskim kościołem  od 1670 roku. Wtedy to za przyczyną św. Józefa, miał zostać uzdrowiony chłop pochodzący z miejscowości Szulec. W dowód wdzięczności za uzdrowienie ufundował on obraz Świętej Rodziny, umieszczając go w kolegiacie. Kult św. Józefa rozwinął się w XVII i XVIII wieku, a jego wzmocnienie miało miejsce po II wojnie światowej za sprawą cudownego ocalenia księży – więźniów obozu w Dachau oraz po późniejszej wizycie w kaliskim sanktuarium papieża Jana Pawła II w 1997 roku. W sanktuarium przez stulecia zgromadzono wiele cennych zabytków sztuki sakralnej. Jednym z nich jest malowany na płótnie obraz Świętej Rodziny, zwany obrazem św. Józefa Kaliskiego. Godnymi uwagi są tutejsze ołtarze, zabytkowe stalle oraz wiele zabytkowych relikwiarzy i relikwii. Sanktuarium co roku odwiedza ponad 200 tys. pielgrzymów, którzy przybywają tu z terenu całego kraju.

Badania opłacalności wydobycia soli na tym terenie prowadzone były już przed II wojną światową, przez profesora Edwarda Janczewskiego. Próbne wiercenia wykonano podczas wojny i zaraz po niej, co potwierdziło, że w okolicach Kłodawy pokłady soli są na tyle duże, by opłacała się ich eksploatacja. Ten największy wysad na Niżu Polskim miał 26 km długości, a szerokość w największym miejscu dochodziła do 2 km. Eksploatację soli rozpoczęto w roku 1956. Przy kopalni czynna jest Kłodawska Podziemna Trasa Turystyczna. Turyści mogą tu wysłuchać ciekawych prelekcji na temat wydobycia soli oraz przeżyć zjazd windą, z prędkością 6 m/s. Prędkość ta jest przede wszystkim podyktowana głębokością na jaką winda sprowadza turystów - ponieważ jest to najgłębsza na świecie podziemna trasa turystyczna, sięgająca aż 600 m wgłąb ziemi. Oglądanie na takiej głębokości wyeksploatowanych komór solnych, maszyn górniczych, wizyta w kaplicy św. Kingi, czy sali widowiskowej mieszczącej 500 osób robi wrażenie na najbardziej wytrawnych turystach.

Staromiejski układ urbanistyczny Rawicza to najciekawsze i największe założenie urbanistyczne wśród nowożytnych miast wielkopolskich. Składają się na nie w zasadzie trzy układy, przy czym pierwszy ściśle związany jest z powstaniem Rawicza w 1638 roku. Powstające od podstaw miasto ufundował Adam Olbracht. Przy budowie sięgnięto po koncepcje urbanistyczne stosowane w miastach zachodniej Europy. Zastosowano nowoczesne formy planowania dążące do geometryzacji planu, odchodząc od układu średniowiecznego opierającego się na owalu. Centralny punkt tego układu nadal stanowił rynek, od którego odchodziły krzyżujące się pod kątem prostym ulice, tworzące kwartały mieszkalne. Cały układ ma zarys krzyża z rynkiem w miejscu przecięcia ramion, z dwiema ulicami wychodzącymi z każdego narożnika oraz po jednej ulicy przecinającej dłuższe ściany rynku. Drugi układ związany jest z Janem z Bnina Opalińskim – kolejnym właścicielem Rawicza. To za jego czasów powstał tzw. Nowy Rynek znajdujący się poza granicami ówczesnego miasta, które wtedy właśnie zostało obwarowane wałami ziemnymi i fosą. Kolejne zmiany urbanistyczne wprowadzono za czasów Jana Kazimierza Sapiehy i wtedy też połączono oba poprzednie układy tworząc równoleżnikową oś miasta i przesuwając linię umocnień na wschód, zachowując dotychczasowy układ szachownicowy. W tej formie Rawicz pozostał do czasów współczesnych, a w 1956 roku układ ten został wpisany do rejestru zabytków. 

Budynek dworu w Rudnikach pochodzący z XIX-wieku został przebudowany w 1925 roku przez ówczesnych właścicieli- Ruczyńskich. Miał on nawiązywać do najlepszych polskich tradycji. Nowi właściciele rudnickiego majątku chcieli nadać mu prawdziwie polskiego charakteru. Dlatego też nawiązali do bardzo popularnego przed I wojną światową kostiumu narodowego w jego nieco bardziej stonowanej, klasycystycznej wersji. W środkowej części elewacji frontowej zaprojektowano okazały portyk, wraz z szerokimi schodami prowadzącymi na poziom wysoko posadowionego parteru. Portyk wsparty jest na czterech kolumnach o gładkich trzonach i jońskich kapitelach, a zwieńczony trójkątnym naczółkiem z półkolistym oknem w środkowym polu. Budowlę otacza okazały park ze starymi gatunkami drzew. Obecnie, od lat siedemdziesiątych XX wieku w dworze swą siedzibę ma Szkoła Podstawowa im. Andrzeja i Władysława Niegolewskich w Rudnikach.

UWAGA! Istnieje możliwość zwiedzenia dworu. W tym celu należy się skontaktować z sekretariatem szkoły (tel. 614477240)

Kościół św. Mikołaja w Kaliszu został wybudowany w stylu gotyckim i ufundowany przez księcia Bolesława Pobożnego, i jego małżonkę w latach 1253 – 1257. Jest to tym samym najstarszy kościół w Kaliszu. Do godności kolegiaty zakonnej kościół św. Mikołaja wyniesiony zostaje w 1441 roku. Na przestrzeni wieków świątynia wielokrotnie była przebudowywana, a dodatkowo kilkakrotnie nękana przez pożary. Gruntowny remont kościoła przeprowadzono w 1869 roku, a fundusze na ten cel zgromadzono z obowiązkowych składek zarządzonych przez władze miasta. Katedra w Kaliszu jest świątynią trójnawową z kaplicą wybudowaną w stylu neogotyckim. W kaplicy tej znajdują się witraże i polichromia wykonane w latach 1909-1912 przez Włodzimierza Tetmajera. Godny uwagi jest także ołtarz Pięciu Krzyży z centralnie umieszczonym barokowym krucyfiksem. We wnętrzu kościoła zachwycają także witraże przedstawiające m.in. św. Kingę, św. Kazimierza, królewicza, św. Franciszka z Asyżu, św. Augustyna, św. Józefa oraz św. Tomasza z Akwinu. W ołtarzu głównym wzniesionym w 1662 roku znajdował się niegdyś obraz  Petera Paula Rubensa pt.”Zdjęcie Chrystusa z Krzyża”, który niestety ukradziono w roku 1973. W 1992 roku kościół św. Mikołaja został podniesiony przez Jana Pawła II do rangi katedry Diecezji Kaliskiej.

Pomnik glana w Jarocinie nawiązuje do festiwalowych tradycji miasta. Ciężkie, skórzane buty noszone były m.in. przez punków, licznie odwiedzających Jarocin podczas imprez rockowych. Kultowy but został odsłonięty 15 lipca 2011 r., w pierwszy dzień festiwalowy. Znajduje się przy zbiegu ulic Św. Ducha i Wojska Polskiego, nieopodal parku. Pomysłodawczynią pomnika była artystka i animatorka kultury Felicja Pawlicka, tragicznie zmarła w 2010 r. Pomysł, ku jej pamięci, zrealizowali znajomi oraz przyjaciele. Rzeźbę wykonali Jakub Bogatko i Małgorzata Kruk. But ma ponad 2 metry wysokości i waży ok. 200 kg. Wykonany został z żywic epoksydowych. Tradycją już stało się przyozdabianie go kolorowymi sznurowadłami. Pomnik glana jest też ulubionym miejscem odnajdywanym przez turystów, którzy chętnie się przy nim fotografują. Mniejszą parę glanów znajdziemy również na jarocińskim rynku, tuż przy wylocie ulicy Wrocławskiej.

Spichlerz Polskiego Rocka to unikatowe muzeum w Polsce, otwarte w 2014 r. Nowoczesna i multimedialna ekspozycja ukazuje ponad czterdziestoletnią historię festiwalu w Jarocinie oraz genezę polskiej muzyki rockowej w kraju. Zewsząd płynie muzyka. Wystawa zlokalizowana została w budynku dawnego spichlerza zbożowego pochodzącego z przełomu XVIII i XIX w., który usytuowany jest w centrum miasta, przy drodze krajowej Poznań-Kalisz. Zwiedzający obejrzeć mogą tu bogatą dokumentację fotograficzną, oryginalne nagrania filmowe z koncertów, czy też pamiątki po polskich muzykach. Spichlerz to również miejsce, gdzie gromadzi się materiały z historii polskiego rocka, oraz gdzie odbywają się przedsięwzięcia kulturalne: koncerty, prelekcje, wernisaże, promocje książek, debaty, czy pokazy filmowe.

Jarociński ratusz, będący wizytówką miasta, jako jeden z nielicznych w Wielkopolsce posiada arkadowe podcienia. Stojący na środku rynku obiekt jest budynkiem o dwóch kondygnacjach, wzniesionym na planie kwadratu. Stanął tu staraniem dziedzica Franciszka Radolińskiego w latach 1799-1804. Obecna budowla różni się zasadniczo od tej pierwotnej. W ratuszu mieściły się dawniej pomieszczenia izby policyjnej, sądowej, szynk, więzienie, szkoła, czy nawet protestancka kaplica. Dziś znajdują się tu Biblioteka Publiczna, Jarocińskie Centrum Informacji o Regionie, Muzeum Regionalne oraz Urząd Stanu Cywilnego. Swoją siedzibę ma tu również Rada Miejska.

Murowany, czterokondygnacyjny spichlerz został wybudowany w stylu klasycystycznym w 1938 roku. Wraz z zamkiem, gorzelnią i budynkami gospodarczymi stanowił część założenia dworskiego rozparcelowanego po 1945 r. i zagospodarowany przez Państwowe Zakłady Zbożowe. Zniszczoną konstrukcję wewnętrzną (drewniane stropy, schody, dach) przebudowano i zastąpiono betonową. Muzeum Okręgowe przejęło budynek w styczniu 1995 r., w tym samym roku rozpoczęła się jego adaptacja na cele muzealne. Obecnie w budynku znajduje się muzealna maskotka, czyli słoń leśny, który żył na tym obszarze około 100 tys. lat temu. Zwiedzający mogą zobaczyć jeden z najbardziej kompletnych i największych w Europie szkieletów oraz model w skali 1: 1 odtwarzający prawdopodobny wygląd zwierzęcia. Na wystawach prezentowane są również kości innych wymarłych roślinożerców, takich jak mamut, nosorożec włochaty, tur czy nosorożec Merck. Przyjemnością jest również spacer po ogrodzie utrzymanym w stylu romantycznym,a kolejną atrakcją jest bezpośrednie sąsiedztwo jeziora Gosławskiego, które ze względu na swoją wyjątkowo wysoką temperaturę, również w okresie zimowym, przyciąga bardzo rzadkie gatunki ptactwa i jest przez to gratką dla ornitologów.

W Ruszkowie pod Kołem u schyłku XVIII w. wybudowano dwór założony na planie prostokąta z gankiem wspartym na drewnianych słupach. Dwutraktowy budynek z sienią na osi posiadał łamany dach z naczółkami pokryty gontem. Charakterystyczną cechą dworu były ściany kondygnacji piętra wykonane techniką szkieletową. W 2 połowie XIX w. został częściowo przebudowany – zmieniono kwadratowy ganek, zamknięto go ścianami; powstał przez to doświetlony dwoma ostrołukowymi oknami przedsionek, a kondygnacja piętra uzyskała dzięki temu niewielki taras. W 1998 r. na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wykonano jego inwentaryzację, a dwa lata później odtworzono go w Gosławicach. Obecnie prezentowana jest tu ekspozycja zatytułowana „Dwór polski”. Na parterze w amfiladzie znalazły się następujące pomieszczenia: kredens, jadalnia, salon, gabinet, sypialnia, garderoba. Na piętrze wszystkie pomieszczenia posiadają oddzielne wejścia z korytarza. Znajdują się tam: pokój gościnny, pokój guwernantki oraz buduar. W dworku nie ma kuchni, była ona zlokalizowana w nieodtworzonej oficynie. Pomieszczenia ogrzewane były przy pomocy pieców kaflowych. Źródłem ciepła dla pomieszczeń szczytowych usytuowanych na piętrze były kominki.

Zamek w Gosławicach zbudowany został w latach 1418-1426 z inicjatywy jednego z największych dyplomatów epoki jagiellońskiej, biskupa Andrzeja Łaskarzyca herbu Godzięba. Pracował on między innymi dla królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły, był uczestnikiem soboru w Konstancji, przedstawicielem Polski w procesach z Krzyżakami. Zamek wzniesiono na wąskim, piaszczystym półwyspie, otoczonym wodami jeziora i bagnami, dostępny był tylko od strony wschodniej, od której mur jest najgrubszy. Odkryte na zamku ślady obozowiska kultury łużyckiej dowodzą, że miejsce to było odwiedzane, a może i zamieszkałe od 2,5 tys. lat. Budowla reprezentuje nowy na ówczesne czasy typ nizinnego, bezwieżowego zamku, przystosowanego już do użycia artylerii, o czym świadczą zachowane w murze wschodnim gniazda działowe. Został zniszczony w okresie potopu szwedzkiego. W 1772 r. obiekt trafił w ręce Jadwigi Łąckiej, a później rodu Kwileckich. Od 1986 roku udostępniony jest zwiedzającym, jako siedziba Muzeum Okręgowego w Koninie, a jego mury stanowią ochronę dla ekspozycji archeologicznych i historycznych związanych z Koninem i regionem. Znajdują się tu również wyjątkowe zbiory biżuterii XIX i XX-wiecznej,  zachwycająca kolekcja lamp oraz galeria, w której prezentowane jest polskie malarstwo. Niewątpliwym rarytasem dla pasjonatów jest gabinet numizmatyczny.

Zlokalizowany w centralnej części placu Niepodległości budynek sądu, pełnił wcześniej rolę miejskiego ratusza. Nie jest to jednak pierwsza budowla o tym charakterze wzniesiona w tym miejscu.  Pierwszy ratusz powstał ok. 1806 roku, a kolejny w 1865 roku. Obecnie istniejący budynek wzniesiono w  1879 roku i nosi on cechy stylu eklektycznego z elementami klasycystycznymi. Ciekawostką jest fakt iż dawniej w budynku tym oprócz ratusza mieściło się więzienie komunalne, a swoje siedziby miały tu m.in.  urząd stanu cywilnego czy szkoła muzyczna. Wejście do budynku ozdabia wsparty na dwóch kolumnach portal ponad którym znajduje się ozdobny kartusz podtrzymywany przez dwie postaci kobiece, dzierżące w dłoniach symbole władzy i prawa. Budynek posiada dwa symetryczne skrzydła, które wraz z fasadą tworzą swoista literę U. Środek tej litery to wewnętrzny dziedziniec, wykorzystywany dawniej dla potrzeb tutejszego więzienia. Od roku 2003 do dnia dzisiejszego znajduje się tutaj Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu.

Przedwojenny właściciel Wąsowa Willhelmy v. Hardt stworzył jedno z najnowocześniejszych gospodarstw rolnych w Wielkopolsce. Innowacyjność folwarku, przejawiała się nie tylko w nowoczesnych maszynach, oraz wprowadzaniu nowych metod upraw i hodowli.  Hardt był przekonany, że dużą rolę odgrywają lojalni i pracowici ludzie, których zatrudniał w folwarku. By zapewnić sobie lojalność pracowników, wybudował w Wąsowie dwurodzinne murowane domy, stojące po obu stronach brukowanej ulicy. Każde mieszkanie składało się z trzech izb, drewnianych okiennic. Każda rodzina miała osobne wejście, a przed domem własny ogródek, którym opiekował się ogrodnik folwarczny. Do domów była doprowadzona elektryczność. W najbardziej okazałym budynku na ulicy znajdował się szpital i ochronka dla starców. Duża sala dominialna miała służyć na zebrania dla robotników folwarku. Zabudowanie te przetrwały wojnę w dość dobrej kondycji. Stoją one do dziś i są prywatnymi domami mieszkańców Wąsowa. Piękne budynki, brukowana ulica i rzędy zabytkowych lip, to rzadki zabytek zachowany w tym stanie na terenie naszego kraju. 

UWAGA ! Dla kupujących ZT zarządca folwarku przygotował 5% rabat na zakup w kawiarni Folwarku Wąsowo.

Obecny ratusz zastąpił drewnianą budowlę magistratu pochodzącą z XVII wieku, która znajdowała się w centralnej części opalenickiego rynku. Drewniany budynek został rozebrany w 1884 roku. Powstały na nowo w 1897 ratusz jest budynkiem w stylu eklektycznym, według projektu grodziskiego budowniczego W. Dolsciusa. W części centralnej ratusza znajduje się portyk wsparty na czterech filarach, które podtrzymują reprezentacyjny taras. Swoim stylem budowla  nawiązuje do tradycji renesansu. Została ona zwieńczona charakterystyczną, ozdobną wieżyczką nawiązującą do poprzedniego budynku ratusza z XVII wieku.  W roku 1909 przeprowadzono remont nowego ratusza i zainstalowano w nim pompę napędzaną silnikiem benzynowym do tłoczenia wody. Dziś budynek ratusza to siedziba Urzędu Miejskiego w Opalenicy.

Klasycystyczny pałac położony w południowo-wschodniej części Dobrzycy. Mieści się w malowniczym parku krajobrazowym utrzymanym w stylu angielskim. Wybudowany w latach 1798-1799. Zespół w Dobrzycy określany jest jako przykład architektury barokowo-klasycystycznej, z wyraźnymi cechami stylu romantycznego. Ujawniają się one zwłaszcza w sposobie wkomponowania poszczególnych budowli w park krajobrazowy. Piękno pałacu ujawnia się zwłaszcza od strony południowej. Budynek składa się z dwóch nierównej wielkości skrzydeł na planie litery L. Park, usytuowany u zbiegu dwóch nurtów rzeczki Potoki, powstał równocześnie z pałacem.

UWAGA! Archiwalna wersja tego znaczka nie jest już dostępna w sprzedaży.

Założone w 1981, otwarte w 1991, dokumentuje historię kalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego. Muzeum mieści się w zabytkowej fabryce Adolfa Fiedlera wzniesionej w latach 1824–1826, jedynym zachowanym w Europie budowlanym kompleksie przemysłowym z I poł. XIX wieku. W zbiorach muzeum znajduje się m.in. największa kolekcja polskich fortepianów i pianin oraz kolekcja zabytkowych paramentów, w tym ornat i stuła papieża Jana Pawła II z 1997.W muzeum znajduje się 12 tysięcy eksponatów dotyczących rozwoju europejskiego przemysłu: maszyny parowe, krosna, maszyny drukarskie, przędzalnicze, szwalnicze, hafciarskie, koronkarskie, formy do odlewania wyrobów ceramicznych, przyrządy laboratoryjne czy maszyny biurowe i urządzenia gospodarstwa domowego.

Znajduje się 15 km na południowy zachód od Poznania, położony na lewym brzegu Warty. Został utworzony w roku 1957 i obejmuje obszar ponad 7,5 tys. hektarów. Park chroni obszar polodowcowy z licznymi jeziorami położonymi w kompleksie leśnym złożonym z borów sosnowych, grądów i dąbrów. Liczne głazy narzutowe i rzadkie okazy krajowej flory i fauny oraz bogata sieć szlaków turystycznych to niewątpliwy atut parku. W siedzibie Wielkopolskiego Parku Narodowego w Jeziorach mieści się Ośrodek Muzealno – Dydaktyczny , w którym znajduje się bogata ekspozycja fauny i flory występującej na terenie parku.

W 1753 roku Katarzyna Sapieżyna zaangażowała architekta Leopolda Ostritza z Trzebnicy do zaprojektowania i wybudowania nowego ratusza. W przeszłości pomieszczenia ratusza pełniły różne funkcje. Tuż po wzniesieniu gmachu, na parterze w sieni, do której wiodły dwie bramy wejściowe od wschodu i zachodu, znajdowały się stragany z solą. Od wschodu rozlokowano jatki (sklepy), piekarnie, od zachodu wagę miejską, a od północy wydzielono pomieszczenie dla stróży nocnych. Na piętrze urzędowały władze miejskie, a dwa pomieszczenia zajmowała komora celna. Z czasem zlikwidowano sklepiki i urząd celny. W części parteru rozlokowano areszt miejski. 

Siedzibą muzeum jest wybudowany w latach 1753-1756 ratusz, na wieży którego zainstalowano w 1783 r. pierwszy na ziemiach polskich piorunochron. W Sali Rawickiej pokazane są zabytki związane z cechami – miasto od XVII do XIX w. było jednym z głównych ośrodków rzemieślniczych w Wielkopolsce. W Sali Etnograficznej są eksponaty obrazujące życie codzienne i folklor okolic Rawicza, m.in. mikroregionu hazackiego. W Sali Brackiej zgromadzone są pamiątki związane z Bractwem Kurkowym w Rawiczu, najstarszą organizacją w mieście, utworzoną w 1642 r. Sala Kadecka poświęcona jest Korpusowi Kadetów w Rawiczu, który powstał w 1925 r. jako jedna z trzech, a od 1936 r. - dwóch tego typu szkół w Polsce. W Sali Portretowej jest cenna kolekcja portretów właścicieli Rawicza z XVII  i XVIII w. Muzeum ma bogaty zbiór europejskiej sztuki współczesnej, efekt Rawickich Mostów Sztuki - corocznych spotkań artystów.

Część ekspozycyjna Muzeum Okręgowego w Lesznie mieści się w dawnej synagodze przy ul. Gabriela Narutowicza 31. Ten zabytkowy budynek uznawany jest za jedną z najstarszych i największych zachowanych bożnic na terenie Wielkopolski. Prócz wystaw czasowych, prezentowana jest tu stała ekspozycja dotycząca historii Leszna. W budynku znajdują się także muzealne pracownie, w tym m.in. pracownia konserwacji zbiorów.

Muzeum Okręgowe w Lesznie jest instytucją kultury województwa wielkopolskiego. Należy do najstarszych instytucji muzealnych na terenie Wielkopolski. Główna siedziba Muzeum znajduje się w dwóch zabytkowych kamieniczkach z XVIII/XIX w. przy pl. J. Metziga 17. Prezentowane są tu: wystawa stała dotycząca historii Leszna, kolekcja portretów trumiennych, dworskich, szlacheckich i mieszczańskich oraz miejscowych królów kurkowych, malarstwo polskie o tematyce wiejskiej XIX/XX w, ekspozycja dotycząca kultury ludowej regionu oraz pamiątki po przedwojennych, miejscowych jednostkach wojskowych.

Mostek żelazny w Opatówku to kładka przeznaczona dla ruchu pieszych przerzucona przez  sztuczną fosę urządzoną w XIV wieku dla zamku arcybiskupów gnieźnieńskich w celach obronnych. W parku na terenie którego znajduje się mostek znajdował się także dawny pałac generała Józefa Zajączka. Most wybudowany został w 1824 roku jest najstarszym istniejącym mostem żelaznym w Polsce. Jest to most jednoprzęsłowy, łukowy, o czterech dźwigarach głównych odlewanych z żelaza. Długość konstrukcji nośnej wynosi 13,8 m, a szerokość pomostu 3,5 m. Przypuszcza się ze most odlany został w hucie braci Roechling w Saksonii. Mostek z wyjątkiem balustrady zachował się w stanie oryginalnym do dnia dzisiejszego. Balustradę natomiast odtworzono w oparciu o dokumenty archiwalne i stare fotografie. W obecnym kształcie wykonana jest ona nie z żeliwa, a ze stali. Swój dawny blask odzyskuje także przydworski park zajmujący powierzchnię 15 ha. Rośnie w nim wiele rzadkich i cennych przyrodniczo okazów drzew i krzewów.

Izba Pamięci Szczypiorna mieści się w niewielkim budynku o powierzchni 130 m2. Budynek powstał w latach 1905-1907. Mieściły się w nim łaźnie, a później także „Klub środowiskowy w Szczypiornie” z biblioteką i salą TV oraz w końcowym okresie piwiarnia. W 2013 roku w budynku stworzono Muzeum Historii Szczypiorna, które działało do 2019 roku. W czerwcu 2021 roku muzeum przekształcono w Izbę Pamięci Szczypiorna będącą filią Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu. W odmienionym wnętrzu izby centralną część ekspozycji stanowi makieta obozu jenieckiego w Szczypiornie, od której promieniście rozchodzą się ścieżki historii. Podążając ich śladem, mamy szansę na podróż w czasie przez najważniejsze wydarzenia związane ze Szczypiornem - miejscem, w którym rodziła się niepodległość i narodził szczypiorniak.

Ceglany most łukowy w Wirach koło Poznania to bardzo ciekawy element architektury kolejowej. Most znajduje się na linii kolejowej Poznań – Wolsztyn, nad rzeczką Wirynką. Obiekt i linia kolejowa powstały w latach 1904 – 1909. Most wykonano z czerwonej cegły i wznosi się na wysokość 20 metrów ponad lustrem przepływającej pod nim rzeczki. Swoim wyglądem przypomina rzymski akwedukt, gdyż tworzą go trzy półkoliste arkady. Ściany czołowe również wykonane są z cegły i łączą się z murami oporowymi podtrzymującymi skarpę nasypu. Most ten jest jednym z nielicznych obiektów tego typu zachowanych na tej linii kolejowej, większość z nich ze względów bezpieczeństwa rozebrano. Linia kolejowa, na której zlokalizowany jest most, została w ostatnich latach zmodernizowana. Nadzór nad pracami sprawował konserwator zabytków, ponieważ starano się zachować historyczny wygląd linii, na której połączenia pasażerskie obsługiwane są przez parowozy.

W 1910 roku Jan Klić, w dowód wdzięczności za uzdrowienie ciężko chorej córki, wybudował postument, we wnętrzu którego umieścił scenę objawienia Matki Bożej św. Bernadecie z Lourdes. Figurę wyrzeźbił z lipowego drewna, a nad grotą zawiesił dzwon, nad którym umieszczona została figura św. Jana Nepomucena. Odtąd miejsce to nazywane jest dzwonnicą św. Jana. Przed powstaniem parafii w Zębowie dzwon ten trzy razy dziennie dzwonił na „Anioł Pański”. Po dzień dzisiejszy, dzwonnica oznajmia śmierć mieszkańców wsi lub obwieszcza ważne momenty dla miejscowej parafii. Na dzwonie odlano napis "Soli Deo Gloria – Maria 1910", co potwierdza datę powstania dzwonnicy. W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali obydwie figury, a dzwon chcieli przetopić na pociski. Dzwon jednak, jako jedyny w okolicy, ocalał dzięki wstawiennictwu miejscowego Niemca Adolfa Poschwalda, który przekonał niemieckiego sołtysa wsi, że dzwon jest bardzo potrzebny do ogłaszania alarmów i pożarów. Podobno dzwon zadzwonił tylko trzy razy, kiedy to samoloty alianckie leciały na bombardowanie Poznania. Po wojnie wiele figur odnaleziono w kościele parafialnym we Lwówku, który służył Niemcom jako magazyn. Nigdy nie odnaleziono figur z dzwonnicy św. Jana. Kilka lat temu w ramach programu „Odnowa wsi Zębowo” dzwonnica została gruntownie wyremontowana (z wyjątkiem opoki dzwonnicy zbudowanej ze skał rudy żelaza, która pozostała nietknięta). Przez lata dzwonnicą opiekowali się społecznie mieszkańcy Zębowa, natomiast od wielu już lat dzwonnicą opiekuje się rodzina Państwa Kaczmarków.

Ślady działalności cystersów, do których należy klasztor z kościołem św. Jakuba, opatówka, pomnik św. Jana Nepomucena oraz drewniany kościół św. Walentego, widać w pobliskiej Obrze. Cystersi przybyli do Obry z Łekna w XIII wieku. Wieś pozostała w rękach zakonu aż do czasu kasaty zgromadzenia przez rząd pruski, czyli do 1835 roku. Ich działalność nie tylko religijna, ale także kulturowa i gospodarcza miała znaczący wpływ na powstanie Wolsztyna, a potem nadanie mu kształtu charakterystycznego dla ówczesnego budownictwa miejskiego. W 1926 roku klasztor powierzono Misjonarzom Oblatom Maryi Niepokalanej, którzy przeznaczyli go na Wyższe Seminarium Duchowne. Funkcję taką spełnia po dziś dzień. W Obrze warto odwiedzić również Muzeum Misyjne z oryginalnymi eksponatami ze wszystkich kontynentów oraz pocysterski Skarbiec.  

W północnej części miasta, nad Jeziorem Wolsztyńskim, rozciąga się park z zabytkowym drzewostanem, pośrodku którego stoi pałac z początku XX stulecia. Obiekt powstał w 1911 roku, w tzw. "stylu narodowym", według projektu Rogera Sławskiego, dla Stefana Mycielskiego Pałac otacza zabytkowy park w stylu angielskim, dziś będący parkiem miejskim zajmującym powierzchnię ok. 18 ha. Formę regularnego założenia z alejami grabowymi i lipowymi nadano mu w XVIII i XIX w., gdy właścicielami tutejszych dóbr byli Gajewscy. Park przecinają ścieżki spacerowe, z których cześć ma charakter historyczny, a część ukształtowana została w wyniku budowy infrastruktury turystycznej. Na jednym z rosnących w parku dębów, w 1910 roku Marcin Rożek wyrzeźbił głowy Fauna i Meduzy, postaci mitologicznych. Dziś ich oryginały znajdują się w Muzeum Marcina Rożka (ul. 5 Stycznia 34), a dąb zdobią kopie dłuta Wiesława Stempyry, który wyrzeźbił tam jeszcze jedną twarz – diabła. 

Świątynia pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej wzniesiona została w II połowie XVIII wieku z fundacji Rafała Gajewskiego i jego żony Katarzyny, ówczesnych właścicieli miasta. Autorem projektu był prawdopodobnie Antoni Hoene, znany w  Wielkopolsce architekt pochodzenia czeskiego. Kościół farny  to późnobarokowy, trzynawowy budynek o wnętrzach w stylu rokokowym. Klejnotem tej świątyni jest, znajdujący się w ołtarzu głównym, obraz NMP Niepokalanie Poczętej z przełomu XVII/XVIII wieku, ozdobiony srebrną sukienką. Oprócz wizerunku patronki tego kościoła warto zobaczyć, m.in. sklepienia pokryte freskami o tematyce biblijnej, namalowane przez Jakuba Byszkowskiego oraz późnobarokową dzwonnicę z końca XVIII wieku.

Historia wieży zegarowej znajdującej się na Rynku we Lwówku sięga początku XX wieku. Ówczesna Rada Miejska i Magistrat planowały udostępnienie w przestrzeni miejskiej zegara dla społeczeństwa. Najpierw pojawił się pomysł drewnianej nadbudowy z tarczą zegara na budynku Magistratu. Z uwagi na ograniczoną widoczność przeważył jednak pomysł budowy wieży zegarowej na płycie Rynku. Budowla ta została oddana do użytku w 1909 roku. Wykonawcą była firma budowlana Augusta Brauera ze Lwówka (znanego wówczas jako Neustadt bei Pinne [niem. Nowe Miasto koło Pniew]). W swej pierwotnej formie przetrwała do czasów II wojny światowej. W 1940 roku władze hitlerowskie postanowiły zburzyć wieżę. Było to niejako odwetem na ludności polskiej za usunięcie na początku lat 20. XX wieku pomnika pruskiego poległych podczas wojen z Austrią (1866) i Francją (1870/71). Na szczęście udało się uchronić przed zniszczeniem mechanizm i tarczę zegara, które przeleżały czas wojny na strychu lwóweckiego Magistratu. Po wojnie w 1947 roku odbudowano wieżę zegarową, jednak o zwiększonych rozmiarach niż oryginał z 1909 roku. Do nowo powstałej wieży zainstalowano oryginalny mechanizm.  W początkowym okresie istnienia wieży opiekę nad nią sprawowali kolejno Adam Minski i Richard Mierwald, a w okresie międzywojennym powstaniec wielkopolski 1918/19 - Roman Leopold. Po jego śmierci w 1961 roku funkcję zegarmistrza miejskiego przejął Rajmund Kaczmarek, który pełni ją do dnia dzisiejszego.